به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سمیه متقی در روزنامه هم‌میهن در گزارشی به مرور اعتراضات دانشجویی از سال 1378 تا 1403 پرداخته است.بخش مربوط به اعتراضات سال 78 تا 88 را برگزیده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
«آقایون اجازه بدهید، من الان سن و سالی ازم گذشته، من حادثه 18 تیر [1378] را درک کردم، عامل اصلی همه اتفاقاتی که در 18 تیر افتاد لباس‌شخصی‌ها بوده است. من الان به عنوان یک مسئول این را می‌گویم و فردا هم ممکن است به خاطر این حرف مورد مؤاخذه قرار بگیرم. ما در یک فضای دردناک و غمانگیز در حال صحبت با هم بودیم؛ آقایان گفتند که شما ساعت 7 بعدازظهر بیایید، من گفتم من ساعت 5 بعدازظهر می‌آیم، بنابراین قرار بود با هم بنشینیم و مسائل را مطرح کنیم. این‌هایی که به این صورت و به شکل لباس‌شخصی میآیند و این‌گونه اتفاقات را انجام می‌دهند این‌ها عواملی هستند که میخواهند این اتفاقات را به خیابانها بکشند. ما دانشگاهیان صاحب عقل و شعور هستیم و میتوانیم مسائل‌مان را در درون حل بکنیم...»
این مطلب بخشی از سخنان سید حسین حسینی، سرپرست دانشگاه تهران است که در پی تجمع اعتراضی دانشجویان به کشته شدن امیرمحمد خالقی، دانشجوی رشته مدیریت کسب‌وکار دانشگاه تهران در پی زورگیری، در میان معترضان مطرح کرد و به صورت فایلی تصویری وایرال شد و تلاش او برای همدلی با جوانان از سوی بسیاری مورد تحسین قرار گرفت.
حضور حسینی در میان دانشجویان برای آرام کردن فضا و بازگشت فوری حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از سفر عربستان و نیمه رها کردن آن و به نوعی همدردی و همراهی مسئولان دانشگاه و وزارت علوم با دانشجویان برای بسیاری یادآور 18 تیر 78 بود و تلاش مصطفی معین با حضور در میان تجمع‌کنندگان برای حفظ دانشجویان در برابر لباس‌شخصی‌ها و برخورد با حمله‌کنندگان با دانشجویان در راستای جلوگیری از تبدیل شدن زخم حادثه به زخم ناسور بود. موضوعی که با رخدادهای مشابه آن در سال 88 و 1401 به شکل دیگری رقم خورد و کنش مسئولان متفاوت از این دو خاطره بود؛ اگرچه در نهایت اعتراضات دانشجویی در همه این سالها به خاطره تلخ بدل شد.
از سال 1376 که دولت اصلاحات روی کار آمد و فضای دانشگاهی بار دیگر به سمت کنشگری حرکت کرد مجموعه‌ای از رخدادها را در همین کوی دانشگاه تهران شاهد هستیم که هر یک به نوعی با واکنش متفاوت وزارت علوم و رؤسای دانشگاه روبه‌رو شد. از 18 تیر 78 که حسینی، سرپرست دانشگاه به آن اشاره کرد و پس از آن رخدادی مشابه در سال 1382، اعتراضات دانشجویی پس از آن در خردادماه 1388 که دانشجویان به نشانه اعتراض به انتخابات ریاست‌جمهوری دست به تجمع زدند و آخری هم که همین دو سال اخیر، در سال 1401 و در پی درگذشت مهسا امینی رخ داد. در ادامه نگاهی به این چهار رخداد و عملکرد وزارت علوم خواهیم داشت.
اعتراضات دانشجویی سال 1378 و 1382
در سال 1378 و در پی توقیف روزنامه سلام در 15 تیرماه، تجمع اعتراضی دانشجویی در هجدهم همان ماه در کوی دانشگاه شکل گرفت که در پی ورود لباس‌شخصی‌ها به خشونت کشیده شد. بنا بر توضیح بهاءالدین شیخ‌الاسلام، سخن‌گوی وزارت کشور وقت «دانشجویان پس از راهپیمایی در خیابان جلال آل‌احمد بامداد 18 تیر به کوی دانشگاه برمی‌گردند و تجمع می‌کنند. در همین حال عده‌ای با لباس شخصی، از کوچه‌های اطراف شروع به پرتاب سنگ به سمت دانشجویان می‌کنند که این مسئله باعث تحریک دانشجویان و پیوستن تعداد جدیدی به آن‌ها می‌شود. درگیری تا ساعت 4/30 دقیقه بامداد ادامه پیدا می‌کند که در این هنگام نیروی انتظامی وارد خوابگاه دانشجویان می‌شوند و در نتیجه تعدادی از دانشجویان مجروح و تعدادی دیگر دستگیر گردیده و خساراتی به خوابگاه وارد می‌شود.»
در پی این رخداد فردای آن روز یعنی در 19 تیر مصطفی معین، وزیر فرهنگ و آموزش عالی استعفا داد که مورد تایید قرار نگرفت. مصطفی معین و مصطفی تاجزاده از سوی وزارت کشور درجمع دانشجویان حضور پیدا کردند و عملاً همه مسئولان کشور و برخی مراجع تقلید نیز به حادثه واکنش نشان دادند. همدلی دولت با دانشجویان به گونهای بود که در ادامه اعتراضات دانشجویان سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت را از آن خود می‌دیدند و شعار می‌دادند: «خاتمی خاتمی حمایتت می‌کنیم.» در پی این رخداد تیم پیگیری حادثه تا برگزاری دادگاه برپا شد.
چهار سال بعد در خردادماه و تیرماه سال 1382 نیز اعتراضات دانشجویی از سلف کوی دانشگاه شروع شد. اوج آن در همان سالگرد 18 تیر 1382 رخ داد؛ اتفاقاتی که با مداخله دوباره امنیتی‌ها ادامه پیدا کرد. براساس فایل صوتی که در سال 1392 از حوادث 1382 و سخنان محمدباقر قالیباف فرمانده ناجا منتشر شد؛ مجوز ورود به کوی را با برخورد تند با شورای امنیت به دست آورده است. همان موضوعی که در انتخابات مطرح شد و حسن روحانی خطاب به قالیباف گفت:«آقای قالیباف خیلی دلم نمی‌خواست بگویم اما شما مرا ناچار کردید، آن‌جا بحث این بود که شما می‌گفتید دانشجویان بیایند تا ما گازانبری برنامه داریم تا کار را تمام کنیم! ما می‌گفتیم راه این نیست که مجوز بدهیم بعد گازانبری آن‌ها را دستگیر کنیم، راه این است که از ابتدا به آن‌ها بگوییم یا مجوز نیست یا اگر هست بیایند کار خودشان را انجام دهند، تظاهرات کنند و مبدأ و انتها نیز معلوم باشد.»
البته در تیرماه همان سال مصطفی معین به دلیل دخالت تشکل‌های موازی در کار وزارت علوم و دانشگاه‌ها استعفا داد و این بار با استعفای او موافقت شد و عملاً در اوج اعتراضات وزارت مذکور، سکان‌دار نداشت. دعواها و اختلافات بر سر نوع برخورد با دانشجویان و خشونت رخ‌داده در فضای دولت و مسئولان اتفاق افتاد اما این بار پیگیری به گستردگی سال 1378 رسانه‌ای نشد.
اعتراضات دانشجویی 1388
در پی اعتراضات سراسری به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1388، روز 25 خرداد بار دیگر کوی دانشگاه شاهد ورود نیروهای لباس‌شخصی و انصار حزب‌الله و درگیری و خشونت بدون توجه به حریم دانشگاه بود. در پی این اتفاقات نیروهای امنیتی نیز به صحنه آمدند و وضعیت بغرنجی شکل گرفت و گفته شد حتی اعتراضات کشته‌هایی داشته است. در برابر اگرچه در همین روزها رئیس دانشگاه شیراز در پی خشونت‌ها در دانشگاهی که در آن مسئولیت داشته، استعفا داد اما دانشگاه تهران با اطلاعیه‌ای اعلام کرد که کسی کشته نشده است و ما با تخریب‌کنندگان برخورد می‌کنیم.
محسن کوهکن، سخن‌گوی هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی گفته بود که «نیروهای انتظامی با درخواست فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه تهران وارد کوی دانشگاه شده بودند»؛ سخنانی که البته فرهاد رهبر آن را تکذیب کرد و اعلام کرد در آن شب هیچ‌کدام از مسئولان کوی دانشگاه حضور نداشتند بعدها هم که در گفت‌وگو با صداوسیما واکنشی چندان همدلانه با دانشجویان نداشت و البته درنهایت مشخص شد شورای تأمین استان مجوز ورود به کوی دانشگاه را به نیروهای انتظامی داده است.
در این بین برخی نمایندگان مجلس وقت ازجمله حمیدرضا کاتوزیان، نماینده اصول‌گرای مجلس و عضو کمیته تحقیق در مورد حوادث کوی دانشگاه، گفت که ابعاد این حمله از حادثه 18 تیر 78 فجیع‌تر بوده است و محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم تحقیقات و فناوری، 24 تیر در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران اعلام کرده که هنوز تعدادی از دانشجویان کوی در بازداشت هستند، گفت: «نه‌تنها در مورد آزادی آن‌ها بلکه در مورد برخی از اعضای هیأت علمی نیز که بازداشت شده‌اند ما پیگیری‌ها را انجام می‌دهیم و تاکنون این پیگیری‌ها نتایجی داشته است.» البته او صحبتی درباره برخورد با حمله‌کنندگان به کوی و دانشجویان نداشته است اما کمیته پیگیری در مجلس در این زمینه برپا شد...
259
