جنگ های مسلمانان با رومیان برای چند سال متوقف ماند. دلیل آن مشغول بودن هر دو دولت به مسایل داخلی بود. گفتنی است که منطقه جنگی مسلمانان با رومیان در دو ناحیه بود که اصطلاحا به آنها ثغور گفته می شود. یکی در شمال عراق، حد فاصل ملطیه تا عین زربه و دیگر در برابر شام. در مناطق مرزی رباطهایی ساخته می شد که جنگجویان در آنها اقامت گزیده مراقب نفوذ دشمن بودند. شماری از داوطلبان، یا به اصطلاح مطوعه، برخی از علمای اهل جهاد، و حتی کسانی از رانده شدگان از سیاست، در این رباطها به سر می برند. گاه زمین های اطراف به آنها داده می شد تا به کشاورزی بپردازند و مراقب مرز نیز باشند. زمانی دراز بعد از آن، این رباطها، مرکزی برای نفوذ صوفیان نیز شد. در برابر مطوعه که نیروهای داوطلب بودند و در منطقه مرزی ساکن می شدند و معمولا با اموال و زن و فرزندان مهاجرت می کردند، نیروهای رسمی حکومت را مرتزقه می نامیدند که به معنای حقوق بگیر بود.
این نیز گفتنی است که مورخان از جنگ با رومیان به «صائفه »تعبیر می کنند و گاه اشاره می کنند که در سال فلان، صائفه نبود، یعنی جنگی با رومیان در کار نبود. دلیل آن این است که حملات به طور معمول در تابستان انجام می شد.
در سال 138 هجری، قسطنطنین پنجم به شهر ملطیه که مسلمان نشین بود حمله کرد و افزون بر بردن شماری اسیر، مردم آن ناحیه را کوچ داد و حصار شهر را ویران کرد. منصور، سپاهی به فرماندهی برادرش عباس بدان ناحیه فرستاد. آنها حصار شهر را ساختند و به سرزمین روم حمله کرده شماری را اسیر گرفتند. به دنبال آن صلحی برقرار شد و پس از تبادل اسرا، جنگ تا سال 146 هجری متوقف ماند. در سال 149 هجری مسلمانان به جنگ رومیان رفتند و پیروزی هایی به دست آوردند. سال 153 سپاه اسلام به سوی لاذقیه رفت و شهر را تصرف کرد. تا سال های 155، 157 و سال 158 که سال مرگ منصور بود، این جنگ ها هم چنان ادامه داشت. این جنگ ها، مانند جنگ های زمان امویان چندان شدید نبود و بیشتر برای تهدید و ارعاب رومیان و بازداشتن آنها از حمله و گاه تصرف برخی از نقاط استراتژیک بود.
مهدی عباسی هم جنگ با رومیان را دنبال کرد. مهم ترین این حملات، در سال 165 هجری به فرماندهی هارون الرشید، که آن زمان ولی عهد مهدی - البته پس از برادرش هادی - بود، صورت گرفت. آنها تا نزدیکی قسطنطنیه رفتند، اما موفق به گشودن دروازه های شهر نشدند. در همان جا صلحی برای سه سال امضا کردند که مهم ترین تعهد رومیان، پرداخت سالانه هفتاد تا نود هزار دینار در ماه چهارم و ششم میلادی بود. در این جنگ، به جز نیروهای داوطلب، یک صد هزار نفر در سپاه مسلمانان شرکت داشتند.
