فاطمیان جای خاندان اغالبه را در شمال افریقا اشغال کردند و بر منطقه وسیعی که شامل تمامی سواحل شمال افریقا از مصر تا ساحل دریای اتلانتیک و دو جزیره سیسیل و ساردنی بود حکم راندند.ما در بخظ چهارم این کتاب از دولت آنها در مصر سخن خواهیم گفت.
پس از آنکه فاطمیان در سال 358 هجری پایتخت خود را به قاهره منتقل کردند، نفوذ آنها در سرزمینهای مغرب پایان پذیرفت و مناطق تحت نفوذ آنها به دولتهای گوناگونی تقسیم گردید .
و الی فاطمیان در مغرب به نام یوسف بلکین رئیس بربر قبیله صنهاجه پس از اعلام استقلال، دولت زیریان را تأسیس کرد.بنی حماد نیز دولتی در بجایه واقع در الجزائر تأسیس کردند و نفوذ زیریان را در منطقه مورد تهدید قرار دادند اما جز به مقدار اندک، به حدود تونس تجاوز نکردند.
در مغرب اقصی، قبائل مکناسه، و مغراوه و سایر قبائل بربر استقلال خود را اعلام کردند و پایتخت ادارسه را به اشغال خود در آوردند اما نتوانستند دولتی به معنای واقعی تشکیل دهند.پس از مدتی، مرابطین این قبائل را یکی پس از دیگری مطیع خود کردند و حتی بر منطقه بزرگی از مملکت بنی حماد نیز مستولی شدند.
پس از سپری شدن دوران این خاندان نیز، موحدین بر آنها چیره شدند و دولتی در دو پایتخت بنی حماد و زیریان تشکیل دادند.
بنی زیری در تونس
362 543 هجری قمری
362 یوسف بلکین بن زیری
372 منصور بن یوسف
387 بادیس بن منصور
406 المعز بن بادیس
453 تمیم بن المعز
501 یحیی بن تمیم
509 علی بن یحیی
515 543 حسن بن علی
(سپس راجر پادشاه نورمن در سیسیل قدرت را در دست گرفت و پس از او نوبت به موحدین رسید)
