602 962 ه/1206 1555 م
پس از آنکه محمد غوری خودش یا بواسطه ی فرماندهان سپاهش شمال هند را تا مصب رود گنگ فتح کرد، غلام ترک خود یعنی قطب الدین ایبک را به حکومت دهلی برگماشت.قطب الدین بلافاصله پس از وفات محمد غوری در سال 602 ه (1206 م) خود را حاکم هند خواند و اولین دولت اسلامی را که فقط در هند حکومت می کرد بنا نهاد.زیرا سرزمین هند اسلامی تا این زمان چیزی بیش از یکی از ایالات دور دست دولت غزنویان نبود.این دولت اسلامی که در هند تأسیس شد و به دولت ممالیک معروف گردید، اولین دولت از دول پنجگانه ای بود که قبل از فتوحات مغول در هند پای گرفت.
این دولتها به یک خاندان واحد منسوب نبودند و نام عمومی «سلاطین دهلی» فقط از آن جهت بر آنان اطلاق می گردد که همگی در دهلی حکومت داشتند.
پس از آنکه ایلتتمش یا ایلتمش غلام و داماد ایبک مشهورترین فرمانروایان این دولت ناصر الدین قباجه حاکم سند را به اطاعت خود درآورد، والی بنگال را نیز در همان سال مجبور کرد که به اطاعت حکومت دهلی گردن نهد، و موفق شد کوششهای ییلدیز را برای بدست آوردن حکومت خود که خوارزمشاه در غزنه آنرا از او گرفته بود، خنثی کند و در مقابل هجوم جلال الدین خوارزمشاه که پس از شکست از قوای چنگیز میخواست دولتی در آنجا تشکیل دهد، بخوبی مقاومت نماید و سرزمین خود را تا کوههای هندوکش گسترش دهد.
گر چه حملات مغول، منبع بروز اضطرابات و تشویشهای شدیدی در مدت چند سال بر هند بود ولی از حسن اقبال هند، مغولان مدت طولانی در منطقه ی سند باقی نماندند.
ایلتتمش همچنان با قدرت به حکومت خود بر تمامی مناطق واقع در شمال کوههای «ویندها«~ Vindhya ~»» ادامه می داد و خلیفه ی بغداد نیز این اولین دولت اسلامی هند را تأئید کرد و طی فرمانی، فرمانروائی را به ایلتتمش داد! رضیه دختر ایلتتمش اولین بانوئی بود که به فرماندهی دهلی رسید اما ممالیک بعدی، جرئت و جسارت محمد غوری و ایلتتمش را از دست دادند و با اینکه غیاث الدین بلبان داماد ایلتتمش سیاست سرکوبگرانه را برای رهائی از سلطه ی والیان مملوک ایالات در پیش گرفت ولی این روش سرانجام به اضمحلال این دولت منجر گردید.
خلج یا خلجیون، مؤسسین اولین دولت اسلامی هند، حکومت اسلامی را تا حدود منطقه ی دکن 127 در آن سوی کوههای ویندها وسعت بخشیدند، و در سال 696 ه (1297 م) علاء الدین محمد خلجی، گجرات را فتح کرد و در سال 703 ه (1303 م) منطقه ی «جیتور» را تصرف نمود و راچپوت ها به طور موقت به اطاعت او گردن نهادند.فرمانده ی سپاهش یعنی ملک کافور نیز بر دو شهر «دیوکیر» و «ورنکل» مستولی شد و در دکن حکومتی مرتبط به دولت دهلی تأسیس کرد.
اما این توسعه موجب ضعف دولت شد و با قتل ناصر الدین خسرو شاه آخرین فرمانروای خلجی ها در سال 720 ه (1320 م) در جنگی با تغلق شاه، دولت آنها منقرض شد.
با انقراض دولت مزبور به این صورت، تغلقی ها به جای خلجی ها بر مسند فرمانروائی دهلی دست یافتند و غیاث الدین تغلق شاه 128 اولین فرمانروای این سلسله در سال 720 هجری به سلطنت نشست ولی در سال 725 هجری درگذشت.پس از او پسرش محمد دوم که حرکاتی عجیب داشت اما بسیار با هوش بود و از قدرتمندترین فرمانروایان دولت تغلقی به شمار می رود به حکومت نشست.او دریافت که نمی تواند در دهلی باشد و بر تمام دکن حکم براند، بنابر این پایتخت خود را همراه با ساکنین آن جبرا به شهر «دیوکیر» منتقل کرد و آنرا دولت آباد نامید.اما با این همه نتوانست از شورشهای جدائی طلبانه ای که در ایالات مختلف به وجود آمده بود مانع شود.تغلق نزدیک بود این نهضت های جدائی طلبانه را سرکوب کند ولی جانشینانش در قلع و قمع این حرکات شکست خوردند و موجب شد تا ایالات قلمرو این دولت استقلال یابند و نفوذ و سلطه ی پادشاه دهلی فقط به پایتخت و برخی قسمتهای کوچک اطراف منحصر شد.
با وفات ناصر الدین محمود شاه آخرین سلطان تغلقی در سال 815 هجری (1412 م) دولت آنان سرنگون شد و با اینکه اشراف دهلی، دولت خان (از خاندان لودیه) را بر مسند فرمانروائی تغلقی ها نشاندند اما حمله ی تیمور در سالهای 801 و 802 ه (1398 1399 م) شمال هند را به خون آغشت.
سادات یا خضر خانها به جانشینی خاندان تغلق، دولت خود را در دهلی تأسیس کردند.خضر خان سر سلسله ی خضر خانها یکی از امرای فیروز شاه تغلقی بود و ولایت ملتان را در دست داشت و تا هنگام هجوم تیمور بر سر کار باقی بود با مرگ محمود شاه تغلقی در سال 817 هجری اعلان استقلال کرد اما سکه به نام شاهرخ پسر تیمور ضرب می کرد. 129
مورخان در نسب خضرخان اختلاف دارند.
عالم شاه بن محمد آخرین فرمانروای خاندان خضرخان در اثر غلبه ی بهلول لودی در سال 855 ه (1451 م) به نفع بهلول از حکومت کناره گرفت.
لودی ها که جای سادات را گرفته بودند در میان ایالاتی که تحت نفوذ مسلمانان بود فقط بر یک ایالت حکم می راندند و هر یک از مناطق بنگال و جونپور و مالوه و گجرات در آن وقت، پایتخت دولتی مستقل بود.بت پرستان راجپوتی دکن نیز در آن ایام توانستند بخشهای بزرگی از قلمرو قدیم خود را مجددا تصرف کنند.لودی ها هم چنین یکی از فروع خاندان خضر خانیان محسوب می گردند.
بهلول لودی، اولین حاکم این خاندان، مردی افغانی بود که در خدمت محمد شاه خضرخانی می زیست و در سال 855 ه به حکومت دهلی دست یافت و مدت چند سال با ملوک شرق همانطور که بعدا خواهد آمد جنگید.پس از بهلول، از میان سه فرزندش بزرگترین آنها یعنی نظام خان ملقب به سکندر به جای پدر نشست و با طغیان برادرانش عالم خان و باریک شاه روبرو شد ولی بر آنها غلبه کرد و بسیاری از معابد بتها را ویران نموده و به جای آنها مساجد متعدد بنا نهاد.او در سال 922 یا 924 هجری در اثنای بازگشت از محاصره ی قلعه ی «رشهپور» درگذشت .ابراهیم بن سکندر، آخرین حاکم این خاندان نیز در سال 932 هجری در نبردی که بین او و بابر شاه در گرفت کشته شد و سلسله ی لودی ها منقرض گردید.
با اینکه امرای افغان، یکی از برادران هفتگانه ی ابراهیم بن سکندر به نام محمود را در «کالنجر» به حکومت نشاندند، و با اینکه محمود تا سال 940 هجری به حکومت خود ادامه داد ولی او نیز در اثر هجوم بابر سقوط کرد.
ارتش بابر به فرماندهی خود او بین سالهای 932 تا 937 ه (1526 تا 1530 م)، بخش عظیم شمال هند را به استثنای بنگال به اطاعت درآورد و در نتیجه، خلجی ها نیز از بدست آوردن فرصت برای تحقق طرح خود مبنی بر جمع کردن اجزاء پراکنده ی دولتشان ناتوان شدند.پس از وفات بابر، کسانی که به او منسوب بودند به وسیله ی فرید شیرشاه افغانی و افغانهای بنگال بین سالهای 946 تا 947 (1539 1540 م) از هند طرد شدند و دولت اسلامی هند که رو به ضعف نهاده بود، به فضل تدبیر و شجاعت فرید شیر شاه مجددا قدرت و نفوذ خود را بازیافت.
شیر شاه از بزرگترین حکام هند محسوب می شود.پدرش حسن و جدش ابراهیم معروف به شیر اجل در خدمت امرای هند می زیستند، اما شیر شاه در جوانی به خدمت دولت خان و بهادر خان نوحانی پیوست و به جهت شجاعتش از سوی بهادر خان به شیرخان ملقب گردید و سپس از سوی افغانها به شیر شاه معروف شد اما نام اصلی او فرید بود.
ستاره ی فرید، در دورانی که در خدمت بهادر خان می زیست درخشیدن گرفت.در سال 942 هجری بنگال را فتح کرد و سپس برای بار اول در سال 946 هجری بر همایون شاه غلبه یافت و این پیروزی او را پر آوازه ساخت و راه حکومت او را گشود.برخی از مورخین معتقدند که ابتدای سلطنت او سال 546 هجری بوده است ولی حقیقت آن است که شیر شاه برای بار دوم، در محرم سال 947 ه (1540 م) همایون شاه را شکست داد و او را مجبور کرد به کابل بگریزد و خود وارد «اگرا» شد و در آنجا بر مسند حکمرانی نشست.پس باید گفت که سال 947 هجری تاریخ ابتدای حکومت او بوده است.شیر شاه پس از این وقایع بر دهلی و توابع آن مستولی شد و در سال 949 مالوه و بیشتر شهرهای هند را فتح کرد.
در سال 952 ه (1545 م) شیر شاه در اثنای محاصره ی قلعه ی کالنجر زخم برداشت و پس از فتح قلعه ی مزبور در دهم محرم یا یازدهم ربیع الاول همان سال درگذشت.با مرگ او، اولادش به فرمانروائی نشستند و سلطنت دهلی به این ترتیب کاملا به خاندان افغانی آنها منتقل شد.اما شهرها از ورود به اطاعت حاکم افغانی سرباز زدند و در نتیجه راه برای بازگشت همایون شاه به هند باز شد و او در سال 962 ه (1554 م) به منطقه بازگشت و در همان سال بر سکندر شاه سوم آخرین حکمران افغانی غلبه یافت و او را پس از محاصره مجبور کرد امان بخواهد .به این ترتیب دولت افغانها در هند منقرض شد. 120
پس از انقراض سلسله ی افغانها، امپراطوری عظیم هند پای گرفت و تا قرن چهاردهم هجری دوام یافت.
لاطین دهلی
602 هجری قمری قطب الدین ایبک ترکی (غلام محمد غوری)
607 آرام شاه
607 شمس الدین ایلتتمش 131
633 رکن الدین فیروز شاه اول 132
634 رضیه خاتون
637 معز الدین بهرامشاه
639 علاء الدین مسعود شاه
644 ناصر الدین محمود شاه اول
664 غیاث الدین بلبان 133
686 معز الدین کیقبان 134ممالیک
1 قطب الدین ایبک (غلام محمد غوری)
2 آرام/دخترش/3 ایلتتمش
4 فیروز اول/5 رضیه/محمود در بنگال/6 بهرام/8 محمود اول/دخترش /9 بلبان
7 مسعود
(خاندان بلبان)
10 کیقباد/کیکاووس (در بنگال) /فیروز (در بنگال)
بغراشاه (در غرب بنگال) /بهادر (در شرق بنگال) /نصر الدین لکهنوتی/قتلوخان/حاتم خان (در بهار)
187 خلجی ها 135
689 هجری قمری جلال الدین فیروزشاه دوم
695 رکن الدین ابراهیم شاه اول
695 علاء الدین محمد شاه اول
716 شهاب الدین عمر شاه 136
716 قطب الدین مبارک شاه اول
720 ناصر الدین خسرو شاه
11 فیروز دوم
12 ابراهیم اول/13 محمد اول
14 عمر/15 مبارک اول
16 خسرو
188 تغلقی ها
(تغلقشاهیه)
720 هجری قمری غیاث الدین تغلق شاه اول
725 محمد دوم پسر تغلق
752 فیروز شاه سوم
790 غیاث الدین تغلق شاه دوم
791 ابو بکر شاه
792 محمد شاه سوم
796 سکندر شاه اول
796 محمود دوم
797 نصرت شاه
802 محمود شاه دوم (مرتبه ی دوم)
815 دولت خان لودی 127
17 تغلق اول/سپاه سالار رجب
18 محمد/19 فیروز سوم
محمود/فتح/ظفر/22 محمد سوم
20 تغلق دوم/25 نصرت/21 ابو بکر/23 سکندر اول/24 محمود دوم
189 سادات
(خضر خانان)
817 هجری قمری خضر خان سید
824 معز الدین مبارک شاه دوم
837 محمد شاه چهارم
847 عالم شاه
27 خضر
28 مبارک دوم/فرید/29 محمد چهارم/30 عالم
190 لودی ها 138
855 هجری قمری بهلول لودی
894 سکندر دوم پسر بهلول
923 932 ابراهیم دوم پسر سکندر 139
31 بهلول لودی
32 سکندر دوم (نظام خان) /عالم خان (علاء الدین) /تاتارخان/باریک شاه
33 ابراهیم دوم/جلال/اسماعیل/حسن/محمود/شیخ اعظم همایون
191 افغان
(افغانیان سوری)
947 هجری قمری شیر شاه فرید
952 اسلام شاه 140
960 محمد پنجم، عادلشاه (عدلی)
961 ابراهیم سوم، سور
962 سکندر شاه سوم
(سپس امپراطوران هند)
بهاء الدین بن محمد
ابراهیم/حسن
34 شیر شاه/نظام خان سور/غازی خان سور/38 اسکندر سوم
35 اسلام شاه/36 محمد عادل/37 ابراهیم سوم سور
فیروز/شیرخان
دولتهائی که در سرزمینهای هند تأسیس شدند
دولت محمد بن تغلق نزدیک به تمامی هند را برداشت اما ایالات دور افتاده در همان ایام حیات محمد، اعلام استقلال کردند.
در آغاز نهم هجری، بخش بزرگ متصرفات محمد، به دست هفت دولت اسلامی محلی و برخی راجه های هندو افتاد.
599 984 ه (1) حکام بنگال و ملوک آن
796 905 ه (2) ملوک شرقی در جونپور
804 937 ه (3) ملوک مالوه
735 995 ه (4) ملوک کشمیر
799 980 ه (5) ملوک گجرات
801 1008 ه (6) ملوک خاندش (فاروقیون)
748 933 ه (7) ملوک بهمنی (ملوک گلبرگه)
پس از انقراض ملوک بهمنی، قلمروشان میان پنج خاندان تقسیم شد
896 983 ه (8) خاندان عماد شاه (در برار)
896 1008 ه (9) خاندان نظام شاه (در احمدنگر)
897 1018 ه (10) خاندان بریدشاه (در بیدر)
895 1097 ه (11) خاندان عادلشاه (در بیجاپور)
918 1098 ه (12) خاندان قطب شاه (در گلکنده)
اکبر شاه این دولتهای دوازده گانه را به امپراطوری مغولان هند ضمیمه کرد.اوزنگزیب بر دولتهای دکن مستولی شد
