رشته تخصصی تبلیغ

رشته تخصصی تبلیغ که از دوره های تخصصی حوزه علمیه است تحت اشراف مدیریت حوزه اداره می شود و در مرکزی با عنوان «مرکز آموزشهای تخصصی تبلیغ » در مدرسه دارالشفا فعالیت می کند

رشته تخصصی تبلیغ که از دوره های تخصصی حوزه علمیه است تحت اشراف مدیریت حوزه اداره می شود و در مرکزی با عنوان «مرکز آموزشهای تخصصی تبلیغ » در مدرسه دارالشفا فعالیت می کند. نظام آموزشی این مرکز پس از فراز و نشیبها و تغییراتی که داشته است، هم اکنون با روش «واحدی » اجرا می شود. پیام حوزه به دنبال نشر برنامه آموزشی دیگر رشته های تخصصی، برنامه این رشته را نیز که توسط آن مرکز تهیه شده منتشر می کند.

مرکز آموزشهای تخصصی تبلیغ در سال 1371 فعالیت خود را آغاز کرد. سعی این مرکز همواره این بود که با اهدافی مشخص و برنامه ای دقیق به امر حساس تربیت مبلغ بپردازد. در این جهت، اقدام به تدوین عناوین دروس و آئین نامه های اجرایی از جمله آئین نامه آموزش، آئین نامه گزینش و... نمود. پس از مدتی عناوین دروس در شورای عالی حوزه علمیه مطرح و با تغییراتی تصویب گردید که هم اکنون دروس مصوب شورای عالی در مرکز تدریس می شود.

در این مقال ابتدا مطالبی درباره نظام آموزشی مرکز آورده می شود. سپس عناوین دروس که براساس مصوبه شورای عالی حوزه است ذکر می گردد.

نظام آموزشی

نظام آموزشی این مرکز، نظام واحدی است و در این مجموعه سعی شده برای تهیه آئین نامه آموزشی از تجربیات موفق نظام حوزه و دانشگاه استفاده شود.

در هنگام اجرا نیز موارد ضعف و قوت آن بررسی و تغییرات مناسب در آن اعمال می شود.

ویژگیهای نظام آموزشی

1. انتخاب استاد

طلاب مرکز در انتخاب اساتید آزادند آنها هر درس را با استاد مورد علاقه خود انتخاب می کنند و اگر پس از چند جلسه بیان و یا شیوه تدریس استاد را نپسندیدند می توانند تا دو هفته آن درس را حذف و به جای آن درس دیگری را انتخاب کنند.

2- انتخاب درس

طلاب همچنین در انتخاب مقدار درس آزادند. آنها می توانند از ده تا هجده ساعت درس در هفته، با توجه به استعداد و توانایی خود انتخاب کنند. با این روش، افراد با استعداد، براحتی می توانند دوره چهار ساله را در مدت سه سال و افراد ضعیف حداکثر تا پنج سال بگذرانند. این امر تاثیر بسیار زیادی در ایجاد رقابت بین افراد داشته و زمینه را برای حرکت استعدادهای قوی بازگذاشته است. همچنین آنها را برای تلاش بیشتر، تحمل کار زیادتر و صرفه جویی در عمر و ... آماده تر کرده است.

3- حضور و غیاب

برنامه ها به گونه ای طراحی شده که طلاب حداکثر پس از پنج دقیقه از شروع همه در جلسه حضور می یابند.

4- تعطیلات درسی

در این مرکز حداقل 160 روز درس خوانده می شود و در هر نیمسال دو هفته هم امتحانات برگزار می گردد که در نتیجه سالیانه یک ماه هم به امتحانات اختصاص داده می شود در مجموع، دانشجویان 182 روز اشتغال به تحصیل دارند.

5- کلاسهای جبرانی

در فضای تعطیلات حوزه، در این مراکز اگر کلاسی به هر دلیل تعطیل شود، در زمان دیگری تحت عنوان کلاس جبرانی برگزار می شود. این روند بسیار دقیقتر از نظام دانشگاهی پیگیری می شود.

6- زنده کردن روح تحقیق

در این مرکز، علاوه بر دروس آموزشی، مقداری دروس که مطالعاتی بوده و روحیه مطالعه و تحقیق را در افراد زنده می کند در نظر گرفته شده است و به کلیه اساتید سفارش شده که از طلاب کار تحقیقی بخواهند و تا پنج نمره امتحانی را به کارهای تحقیقی آنان اختصاص دهند.

7- امتحانات

در پایان هر نیمسال از کلیه دروس امتحان به عمل می آید و نتیجه به طلاب اعلام می شود.

8- کارنامه تحصیلی

برای ایجاد رقابت سالم میان طلاب، پس از امتحانات کارنامه ای صادر می شود و نمره ها و رتبه تحصیلی آنان در نیمسال و نیز رتبه آنان از ابتدای تحصیل با احتساب نمره های ترمهای قبل مشخص می گردد.

9- ارزیابی اساتید

پایان هر نیمسال، پرسشنامه ای در اختیار متعلمان کلاس قرار گرفته و در مورد نحوه تدریس اساتید ارزیابی به عمل می آید.

جایگاه مرکز در حوزه

روشن است که آموزش برای تبلیغ در گذشته کاری زاید و غیر ضروری تلقی می شد و اگر گهگاه در این باب مساله ای مطرح می شد در حد تمرین سخنرانی و کاری تفننی بود و برای عده ای تحصیل حاصل تلقی می گردید و هیچ وجهه علمی برای آن در نظر گرفته نمی شد. از اینرو ورود در این دوره جاذبه چندانی نداشت.

اما اکنون به حول و قوه الهی این مرکز در فضای حوزه به عنوان مجموعه ای فعال و منظم با کار علمی سنگین شناخته شده و روز به روز بر جاذبه آن در اذهان فضلای حوزه افزوده گردیده است.

مواد آموزشی

1- علوم قرآن و مناهج تفسیر; 2- تفسیر قرآن; 3- کلام: شامل مروری بر فلسفه، آیات آفاق، آیات انفس، توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد; 4- کلام جدید; 5- شناخت ادیان; 6- فرق اسلامی; 7- حدیث شناسی; 8- نهج البلاغه; 9- فن خطابه; 10- آیین نگارش; 11- تاریخ تحلیلی اسلام; 12- فلسفه اخلاق; 13- ریشه های انقلاب و تاریخ سیاسی معاصر; 14- روانشناسی; 15- جامعه شناسی; 16- اصول تعلیم و تربیت; 17- اقتصاد; 18- تاریخ معصومان; 19- علم اخلاق; 20- جغرافیای کشورهای اسلامی و جهان; 21 تاریخ تشیع از آغاز غیبت; 22- تاریخ علمای اسلام; 23- پاسخ به سوالات اعتقادی; 24- حفظ قرآن، شش جزء; 25- مطالعه تمام تفسیر المیزان.

تفصیل برنامه

در برنامه آموزشی مرکز، دروس ذیل جهت تحصیل در یک دروه چهار ساله در نظر گرفته شده است:

علوم قرآن و مناهج تفسیری: 3 واحد

هدف: آشنایی با مسائل مهم علوم قرآنی و مباحث کلیدی که برای تفسیر آیات قرآنی ضرورت دارد.

سرفصلها

الف) علوم قرآن

1) نزول قرآن; 2) تاریخ قرآن 3) ابعاد اعجاز قرآن; 4) محکم و متشابه; و....

ب) مناهج تفسیری

1) دلیل نیاز به تفسیر; 2) حجیت ظواهر قرآن; 3) منابع تفسیری; 4) اصول و قواعد ترجمه قرآن; و....

کلام: 3 واحد

هدف: آشنایی با مهمترین مباحث کلامی اسلام و شیعه در زمینه توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد که آگاهی درباره آنها برای مبلغان دینی ضروری است.

سرفصلها

الف) مدخل علم کلام

1) تعریف، موضوع و هدف علم کلام; 2) روشهای بحث در علم کلام; و....

ب) توحید

1) ایمان و کفر; 2) توحید و شرک; 3) صفات خدا; و...

ج) عدل و حکمت

1) تعریف; 2) مظاهر کلی (تکوین، تشریع، جزاء) ; 3) مبادی (حسن عقلی، قبح عقلی) .

د) نبوت و رسالت

1) نبوت عامه; 2) نبوت خاصه.

ه) امامت و خلافت

1) وجوب تعیین امام و ضرورت نص بر آن; 2) علم امام، اعجاز و کرامت و...

و) معاد

شناخت ادیان: 3 واحد

هدف: آگاهی مبلغان از ادیان و نقد آنها و آشنایی با دانشمندان مشهور در زمینه بررسی ادیان و آخرین تحولات فکری آنان.

سرفصلها

1) مسیحیت; 2) کیش یهود; 3) زرتشتی; 4) بودایی، هندو و...

فرق اسلامی: 3 واحد

هدف: آشنایی مبلغان با فرقه های اسلامی اعم از کلامی و فقهی و چگونگی پیدایش آنها و آخرین تحولات فکری آنها.

سرفصلها

1) امامیه; 2) معتزله; 3) اشاعره; 4) خوارج; 5) زیدیه; 6) وهابیت; 7) مذاهب فقهی اهل سنت (حنفی، حنبلی، مالکی، شافعی) .

تاریخ تشیع از آغاز غیبت: 1 واحد

هدف: آشنایی با وضعیت شیعیان در کشورهای مختلف، با نگاهی گذرا به پایگاههای مهم تشیع پیش از غیبت صغری.

سرفصلها

1) پیدایش تشیع; 2) فرقه های تشیع; 3) قیامهای شیعی در دوره اموی و عباسی; 4) نقش شیعه در بیداری اسلامی; و...

تاریخ تحلیلی اسلام: 2 واحد

هدف: بررسی اوضاع سیاسی، فرهنگی از زمان پیامبر تا زمان امام عصر عجل الله تعالی فرجه.

سرفصلها

الف) عصر پیامبر صلی الله علیه و اله

1) تاریخ نگاری در اسلام; 2) اوضاع سیاسی، اجتماعی جهان در عصر ظهور اسلام; 3) شیوه های تبلیغی پیامبر اسلام; و...

ب) عصر امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام

1) انگیزه تشکیل سقیفه; 2) شیوه های تبلیغی علی علیه السلام; 3) علی علیه السلام و ناکثین، قاسطین و مارقین; و...

در این بخش، اوضاع اجتماعی، سیاسی و چگونگی امامت و شیوه های تبلیغی و مبارزه ای معصومان علیهم السلام تا زمان امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بررسی و تحقیق و تدریس می شود.

منطق، فلسفه و شناخت شناسی: 3 واحد

هدف: آشنایی با بحثهای مهم و کلیدی منطق، کلیاتی از فلسفه اولی، آشنایی با مباحث مهم شناخت شناسی.

سرفصلها

1) منطق:

الف) اقسام استدلال مباشری; ب) اقسام استدلال غیر مباشری; ج) مواد استدلال (صناعات خمس) .

2) فلسفه:

الف) احکام کلی وجود; ب) مقولات دهگانه; ج) وجوب و امکان; د) قدم و حدوث; ه) علت و معلول; و...

3) شناخت شناسی:

الف) راههای حصول معرفت; ب) منابع شناخت; ج) شرایط و موانع شناخت; و...

روان شناسی: 2 واحد

هدف: آشنایی مبلغان با مباحث روان شناسی در حدی که برای امر تبلیغ مورد نیاز است.

سرفصلها

1) آشنایی با ماهیت روان شناسی; 2) فشرده ای از احساس و ادراک; 3) رشد جسمانی و روانی (اصول و قوانین رشد، رشد عاطفی، اخلاقی و...) ; 4) بهداشت روانی; 5) روان شناسی اجتماعی; و...

جامعه شناسی: 2 واحد

هدف: آشنایی با مباحث جامعه شناسی در حدی که در تبلیغ کاربرد دارد.

سرفصلها

1) کلیات (تعریف، هدف و...) ; 2) فرهنگ; 3) گروههای اجتماعی; 4) طبقات اجتماعی; و...

سایر مباحث

همچنین مواد دروس سیره معصومان علیهم السلام، فلسفه اخلاق، اقتصاد اسلامی، علم اخلاق، جغرافیای کشورهای اسلامی، فن خطابه، فن نگارش، تاریخ علمای اسلام، اصول تعلیم و تربیت در مرکز گذرانده می شود.

گرایشهای تخصصی

محصلان این مرکز، پس از گذراندن موفقیت آمیز یک سال تحصیلی، گروههایی را با گرایشهای مختلف تشکیل داده، در طول سه سال باقیمانده، یک روز در هر هفته را به گرایش ویژه خود می پردازند. این افراد باید اطلاعات و آگاهیهای لازم را در زمینه های یاد شده کسب کنند و با تمرینهای دراز مدت به تحصیل هنر انتقال پیام به مخاطبان ویژه خود بپردازند. فارغ التحصیلان این مرکز، علاوه بر تدوین پایان نامه، لازم است در جلسه ای با حضور داوران خبیر فن، مهارت تبلیغی خود را در گروه مربوط به اثبات رسانند.

هم اکنون گروههایی با موضوعات مندرج در زیر به کار مهارتی اشتغال دارند: