کدامین پیامبر اولی العزم است

مقدمه: پیامبران بر دو دسته اند: پیامبران اولوالعزم و پیامبران غیر اولوالعزم علامه طباطبایی(ره) با استفاده از آیه شریفه «فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل...» مطالبی درباره انبیاء اولوالعزم بیان داشته است که تقدیم می گردد.

"فاصبر کما صبر اولوا العزم من الرسل و لا تستعجل لهم..."

این آیه تفریع و نتیجه گیری از حقانیت معاد است که هم حجت عقلی بر آن دلالت دارد، و هم خدای سبحان از آن خبر داده، و شک و تردید را از آن نفی کرده است.

و معنایش این است که: تو در برابر انکار این کفار صبر کن، و از اینکه به معاد ایمان نمی آورند حوصله به خرج ده، همان طور که رسولان اولوا العزم چنین کردند و در طلب عذاب برای آنان عجله مکن که به زودی آن روز را با عذابهایی که دارد دیدار خواهند کرد، چون روزقیامت خیلی دور نیست، هر چند که اینان آن را دور می پندارند.

"کانهم یوم یرون ما یوعدون لم یلبثوا الا ساعة من نهار" - این آیه نزدیکی قیامت را به ایشان و به زندگی دنیایشان بیان می کند چون وقتی آن روز را مشاهده می کنند و وعده هایی راکه خدا از آن روز داده می بینند، و آن عذابهایی که برایشان آماده شده مشاهده می کنند، حالشان حال کسی است که گویا بیش از ساعتی از یک روز در زمین درنگ نکرده اند.

"بلاغ فهل یهلک الا القوم الفاسقون" - یعنی این قرآن با بیانهایی که دارد تبلیغی است از جانب خدا از طریق نبوت، و با این حال آیا تصور دارد که با این هلاکتی که او خبرداده، غیر از فاسقان که از زی بندگی خارجند کسی دیگر هلاک شود.

در این آیه خدای سبحان پیامبر گرامی اش را دستور می دهد که صبر کند، همچنان که پیامبران اولوا العزم صبر کردند، و این خود اشاره به این معنا است که او نیز از اولوا العزم است، پس باید مانند آنان صبر کند.و معنای عزم در اینجا یا صبر است، همچنانکه بعضی ازمفسرین ⁽¹⁾ گفته اند و به آیه"و لمن صبر و غفر ان ذلک لمن عزم الامور" ⁽²⁾ استشهاد کرده اند.و یا

............................................

(1)روح المعانی، ج 26، ص 34.

(2)سوره شوری، آیه 43.

(معنای"اولواالعزم"و اقوال مختلف در باره تعداد انبیای اولواالعزم(علیهم السلام)و اینکه چه کسانی هستند)

به معنای عزم بر وفای به عهد است، عهدی که از انبیاء گرفته شده، همچنان که آیه"و لقدعهدنا الی آدم من قبل فنسی و لم نجد له عزما" ⁽¹⁾ به آن اشاره دارد.و یا به معنای عزیمت یعنی حکم و شریعت است.

ائمه اهل بیت(ع) به این معنا تفسیر شده، صاحبان حکم و ⁽²⁾ شریعت پنج نفرند: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی ومحمد(ص)، برای اینکه قرآن صاحبان شریعت را همین پنج نفر دانسته می فرماید: "شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا و الذی اوحینا الیک و ما وصینا به ابراهیم وموسی و عیسی" ⁽³⁾ که تقریب و بیان معنایش گذشت.

و از پاره ای مفسرین ⁽⁴⁾ نقل شده که گفته اند: تمامی رسولان الهی اولوا العزم هستند وقهرا کلمه"من الرسل"را بیان"اولوا العزم"گرفته اند.و از بعضی ⁽⁵⁾ دیگر نقل شده که گفته اند: اولوا العزم هیجده رسولی استکه نامشان در آیه 83 تا آیه 90 سوره انعام آمده، چون خدای تعالی بعد از ذکر نام ایشان فرموده: "فبهداهم اقتده - به هدایت آنان اقتداء کن".

ولی این تفسیر درست نیست، برای اینکه خدای تعالی بعد از شمردن نام آنان از آباءو ذریات و برادران آنها یاد کرده و فرموده: "و من آبائهم و ذریاتهم و اخوانهم"و آنگاه جمله"فبهداهم اقتده"را آورده.بله اگر این جمله را بلافاصله بعد از ذکر نام آنان آورده بود وجهی برای این تفسیر بود.

و از بعضی ⁽⁶⁾ دیگر نقل شده که گفته اند: انبیاء اولوا العزم نه نفرند: نوح، ابراهیم، اسماعیل ذبیح، یعقوب، یوسف، ایوب، موسی، داوود و عیسی و از بعضی ⁽⁷⁾ دیگر نقل شده که گفته اند: هفت نفرند: آدم، نوح، ابراهیم، موسی، داوود، سلیمان و عیسی.و از بعضی ⁽⁸⁾ دیگرنقل شده که انبیاء نامبرده را شش نفر دانسته اند، و این شش نفر همانهایند که مامور جنگ بوده اند، یعنی نوح، هود، صالح، موسی، داوود و سلیمان.و بعضی ⁽⁹⁾ دیگر این شش نفر راعبارت دانسته اند از: نوح، ابراهیم، اسحاق، یعقوب، یوسف و ایوب.بعضی ⁽¹⁰⁾ دیگر آنان را پنج نفر دانسته اند: نوح، هود، ابراهیم، شعیب و موسی.از بعضی ⁽¹¹⁾ دیگر نقل شده که گفته اند:

............................................

(1)ما به آدم، از پیش عهد بستیم ولی عزمی در او ندیدیم.سوره طه، آیه 115.

(2)تفسیر برهان، ج 4، ص 178.

(3)سوره شوری، آیه 13.

(4 و 5)تفسیر روح المعانی، ج 26، ص 34.

(6 و 7 و 8 و 9 و 10 و 11)تفسیر روح المعانی، ج 26، ص 34 و 35.

چهار نفرند نوح، ابراهیم، موسی و عیسی.بعضی ⁽¹⁾ دیگر این چهار نفر را عبارت دانسته اند از:

نوح، ابراهیم، هود و محمد(ص).

و این اقوال یا اقوالی است که هیچ استدلالی به همراه ندارد، و یا ادله ای که به آن استدلال کرده اند بر آن دلالت ندارد، و به همین جهت از نقل آن ادله چشم پوشیدیم.درابحاث نبوت در جلد دوم این کتاب پاره ای مطالب در باره انبیاء اولوا العزم گذشت، اگرخواستید بدانجا مراجعه فرمایید.

............................................

(1)تفسیر روح المعانی، ج 26، ص 34 و 35.