به گزارش
خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، نشست «از علوم انسانی (شهر خدا) تا علوم انسانی (شهر دنیا)؛ علوم انسانی و چالش کار آمدی» 16 دی در سالن ادب پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
در ابتدا زهرا حیاتی، مسئول راه‌اندازی پژوهشکده فناوری در علوم انسانی و اجتماعی گفت: این نشست ششمین نشست پژوهشکده فناوری سازی در علوم انسانی و اجتماعی است؛ این پژوهشکده در سال 93 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی راه اندازی شد.
حیاتی هدف تاسیس این پژوهشکده را تحقق اهداف نظام نوآوری علم در ایران خواند و افزود: سیاست اصلی این پژوهشکده در واقع پیوند علوم انسانی با نهاد اقتصاد و نیازهای اجتماعی است.
در ادامه نشست مالک شجاعی، دانش‌آموخته دکترای فلسفه دانشگاه تهران گفت: عنوان نشست را از یکی از کتاب‌های آگوستین فیلسوف قرن 4 میلادی اخذ کرده‌ام. آگوستین در این کتاب تقابل شهر خدا و شهر دنیا را برای نخستین بار به کار برد. آگوستین از کلاسیک‌های جهان و فرهنگ غرب است که به تقابل شهر خدا و شهر دنیا می‌پردازد. این کتاب 22 بخش دارد و تقابل‌های شهر دنیا و شهر خدا را در طول تاریخ بررسی می‌کند.
وی در ادامه گفت: ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که چرا این عنوان را برای نشست انتخاب کرده‌ام باید بگویم در فرهنگ غرب و اسلام علوم انسانی ناظر به وضع انضمامی زمانه است. بعد از سقوط امپراطوری روم بسیاری از تحلیلگران عامل سقوط روم را گرایش رومیان به مسیحیت و دین می‌دانستند. اما اگوستین در یک دفاع کلامی (فلسفه سیاسی) نشان می‌دهد مسیحیت عامل انحطاط این امپراطوری نبود بلکه تمایل رومیان به ساختن شهر دنیا و به تعبیری تجاری‌سازی و مدرنیته این سقوط را فراهم آورد.
علوم انسانی در ایران به خصوص در 5 دهه اخیر همواره متهم بودمدیر پیشین مرکز فرهنگ و اندیشه جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران اظهار کرد: در این گفتار با وام‌گیری از تقابل آگوستین، ضمن نگاهی تاریخی به خاستگاه تکریم علوم انسانی مختصات مفهومی، معرفتی و روش‌شناختی علوم انسانی مدرن در ایران معاصر را بررسی می‌کنیم. متأسفانه به دلایل و عللی، این حوزه معرفتی در سه دهه اخیر با چالش‌های اساسی مواجه شده است که می‌توان این چالش‌ها را در این محورها خلاصه کنیم: 1) از منظر نسبت دین و علوم انسانی غیر بومی 2) ناکارآمد بودن این مجموعه معرفتی و ناتوانی از گره‌گشایی معضلات جامعه ایرانی و 3)عدم روزآمدی منابع و برنامه‌های درسی و نوعی ترجمه‌زدگی.
دبیر پیشین فلسفه سرای اهل قلم کاربردی‌سازی علوم انسانی را در سه سطح دنبال کرد و افزود: نخست، طرح مسئله در نسبت علوم انسانی با مصائب یک حوزه معرفتی. دوم، طرح مسئله در نسب علوم انسانی با مصائب نهاد علم و پژوهش در جامعه است؛ در اینجا تجربه آموزش و پژوهش علوم انسانی به نوعی تحلیل و آسیب‌شناسی تجربه زیسته آموزش و پژوهش است.
مالک شجاعی در ادامه سومین سطح کاربردی‌سازی علوم انسانی را طرح مسئله سطح تعامل نهادهای آموزشی و پژوهشی علوم انسانی با سیاست، اقتصاد، فرهنگ، جامعه و خانواده خواند و افزود: نسبت ایران معاصر در علوم انسانی در 5 دهه اخیر به‌ویژه در سه دهه انقلاب اسلامی همواره با چالش‌های جدی مواجه بوده است و همواره این علم متهم بود.
وی در ادامه گفت: مقصود ما از کارآمدی علوم انسانی چیست؟ باید بتوانیم وجوه تمایز و تشابه علوم انسانی با مفاهیمی چون نوآوری، اشتغال، تجاری‌سازی، کارآفرینی، کارکردسازی، بومی‌گرایی، نقش‌آفرینی مشخص کنیم البته سوال جدی دیگری نیز پیش روی ما هست و آن این است که آیا کارآمدسازی علوم انسانی ممکن است یا این امکان هنوز به وجود نیامده است؟
این تحلیل‌گر علوم انسانی افزود: یکی از ابهامات بحث تطور معنایی و مفهومی علوم انسانی است به همین دلیل ابتدا لازم است اصطلاح‌شناسی از علوم انسانی ارائه بدهیم؛ بعضی‌ها ریشه علوم انسانی را از «Ethics» می‌دانند و بعضی دیگر معتقدند علوم انسانی اصطلاحی برای مشخص کردن ماهیت انسان است و پژوهشگران دیگری معتقد هستند علوم انسانی اصطلاحی برای زیبایی‌شناسی در قرن 18 است.
این پژوهشگر علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: علوم انسانی از قرن 19 آغاز شد و در پارادایم پوزیتویسم مطرح و در هرمونتیک آرام گرفت و با رویکرد انتقادی به اوج خود رسید و الان در رویکرد پست مدرن به سر می‌برد.
مالک شجاعی افزود: نیوتن مبنای علوم انسانی در غرب است همه در غرب دنبال این بودند که مانند نیوتن باشد و علوم اجتماعی بسازند که ساختار نیوتنی داشته باشد«هیوم» می‌گوید می‌خواهد نیوتن علوم انسانی باشد و به نظر می‌رسد علوم انسانی رهاورد مدرنیته و سهم جامعه صنعتی است.
وی در آخر از چند عنوان کتاب نام برد و افزود: «علوم انسانی و برنامه‌ریزی توسعه» نوشته رضا داوری‌اردکانی، «ناهم‌زمانی دانش روابط علم و نظام‌های اجتماعی- اقتصادی در ایران» تالیف محمد امین قانعی راد و «آسیب‌شناسی علوم انسانی و اجتماعی در ایران» به سرپرستی دکتر پایا از جمله آثار مهمی هستند که باید به آنها توجه ویژه کنیم.
