روحانیون هدایت‌گران اصلی انقلاب 57 بودند. آنها توانستند
مصالحه و برخورد مسالمت‌آمیز با سلطنت را کنار بگذارند و با توجه به نقش مرجع و
هدایت‌کننده خود به بسیج توده‌های مذهبی دست بزنند.
روحانیون مبارز در سال‌های نهضت عمدتاً
با امام آشنا بودند و بعد از انقلاب نیز سعی کردند راه ایشان را دنبال کنند. مهم‌ترین
ویژگی‌های که این افراد به آن اعتقاد داشتند را می‌توان در این موارد خلاصه کرد: تاکید
بر نفی جدایی دین از سیاست ، تاکید بر لزوم برقراری حاکمیت قوانین اسلام در ارکان
مختلف جامعه، تاکید بر اجرای شعائر اسلامی در سطح جامعه، حمایت از ولایت فقیه،
تاکید بر استفاده از متخصصین متعهد، تلاش برای ارائه الگوی بدیل از حکومت اسلامی در
مقابل شرق و غرب، حمایت از مستضعفین و مسلمانان و نفی استکبار در سیاست خارجی.
در همین راستا توجه به متفکرانی که با نظریات و خطابه‌های خود به نوعی در پیروزی انقلاب اسلامی نقش
کلیدی داشتند اهمیت ویژه‌ای دارد. برای آشنایی با آراء و اندیشه‌های شهید مطهری با علیرضا صدرا به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را می‌خوانید.
علیرضا صدرا عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با
خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اظهار کرد: امام خمینی(ره) به عنوان مرجع دینی با حضور شعورمندانه و شورانگیز مردم همراه شدند و شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی را به فعلیت رساندند.
وی در ادامه گفت: در حقیقت انقلاب اسلامی ایران، حکمت اسلامی و قرآنی را وارد عرصه سیاست و حکومت کرد؛ به عبارت دیگر انقلاب احکام اسلامی را وارد زندگی عملی، عینی و مدنی مردم کرد به نحوی که می‌توان گفت نظریه و نگاه نظام جمهوری اسلامی ایران یک نوع تفسیر عملی قرآن و اسلام توسط امام خمینی(ره) بود.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: در جریان نظریه‌پردازی و گفتمانسازی انقلاب اسلامی، «شهید مطهری» نزدیک‌ترین رابطه و نسبت را با امام داشتند. ایشان در آخرین مصاحبه خود صراحتا اعلام می‌کنند که گفتمان انقلابی‌شان برگرفته از آموزه‌های قرآنی و روایی است، پس می‌توان گفت که شهید مطهری در سایه‌سار امام نقش جدی در گفتمانسازی، جریان‌سازی و پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کردند.
فعالیت‌های فکری شهید مطهرینویسنده کتاب گرایش فلسفی سیاسی در تاریخ و جهان اسلام و ایران گفت: شهید مطهری سعی داشتند که اندیشه اسلامی را جایگزین اندیشه‌های الحادی زمان خود کنند. در زمان ایشان تفکرات «ماتریالیستی» و «سکولاریستی» بر فضای فکری و مبارزاتی ایران غلبه داشت. کسانی که می‌خواستند روبروی امپریالیست غرب بایستند به دامن سوسیالیسم پناه می‌بردند و آن زمان این تفکر انقلابی محسوب می‌‌شد.
صدرا با اشاره به خدمات فکری شهید مطهری گفت: بزرگترین جنبه مبارزاتی شهید مطهری ضربه زدن به این مبنای فکری بود لذا در سخنرانی‌ها و تالیفات خود این نظریه را نقد و به چالش می‌کشاندند؛ البته ایشان از آن دسته از روشن‌فکران و مبارزانی نبودند که تنها دیدگاه‌ها را به چالش بکشاند و جایگزینی ارائه ندهند.
وی در ادامه گفت: شهید مطهری معتقد بودند که گفتمان قرآنی و توحیدی، ظرفیت خوبی برای جایگزین شدن تفکرات عصر مدرن دارد.
فعالیت‌های اجرایی شهید مطهریوی در خصوص فعالیت‌های اجرایی شهید مطهری گفت: استاد مطهری چهره‌ای علمی، فلسفی، حوزوی و دانشگاهی داشتند، اما در عین حال از جریان‌های عملی جامعه غفلت نمی‌کردند و اعتقاد داشتند اگر انقلاب فرهنگی نمی‌کنیم حداقل انقلاب سیاسی کنیم. ایشان معتقد بودند انقلاب فرهنگی با انقلاب فکری و آموزشی صورت می‌گیرد به همین دلیل جهان‌بینی‌های رقیب را نقد می‌کردند همان‌طور که اشاره کردم تنها آنها را نقد نمی‌کردند، بلکه جایگزینی برای آنها ارائه می‌دادند.
وی اظهار کرد: شهید مطهری «شرح مبسوط منظومه» را برای مقاطع کارشناسی و دکتری تالیف کردند البته مخاطبین ایشان تنها تحصیل کردگان نبودند ایشان «داستان راستان» را برای کودکان نوشتند و برای توده مردم عاشورای حسینی را سخنرانی می‌کردند. نویسنده کتاب مشروعیت سیاسی گفت: استاد مطهری از همان ابتدا به صورت مخفیانه با تشکیلات موتلفه و مبارزینی که رویکرد مسلحانه داشتند در ارتباط بودند و از آنها حمایت می‌کردند که این گروه‌ها به سرنوشت «گروه فرقان» و «سازمان مجاهدین خلق» دچار نشوند و در خط امام بمانند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: شهید مطهری، مرحوم شریعتی و محمدتقی جعفری در حسینه ارشاد تشکیلات عظیمی شکل دادند و نقش عظیمی در روشن‌گری جوانان به ویژه طلاب حوزه و دانشگاه ایفا کردند.
وی در ادامه گفت: سخنان امام به شهید مطهری در سال 55 زمینه شکل‌گیری جامعه روحانیت مبارز را فراهم کرد. امام در رهنمودهایی خود بر ایجاد تشکلی اسلامی جهت مبارزه علیه رژیم شاه تاکید کردند موسسان اولیه جامعه روحانیت مبارز، افرادی چون شهید بهشتی، شهید مطهری و آیت‌الله انواری بودند که همگی مورد تایید امام خمینی بودند.
وی در خصوص فعالیت‌های شهید مطهری در روحانیت مبارز گفت: استاد مطهری به همراهی شهید مفتح در دانشگاه‌ها، مساجد و حوزه‌های علمیه به هدایت و رهبری مردم می‌پرداختند به عبارتی این تشکیلات بازوی اجرایی انقلاب بود و در بسیج و سازماندهی تظاهرات نقش بسیار مهمی ایفا می‌کرد، به طوری که بخش عمده‌ای از برنامه‌ریزی راه‌پیمایی‌ها به ویژه راه‌پیمایی‌های 57-56 و راه‌پیمایی بزرگ روز تاسوعا به وسیله روحانیت مبارز صورت گرفت.
صدرا افزود: روحانیت مبارز بعد از انقلاب اسلامی در قالب «شورای انقلاب» به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد و سیاست‌های خود را در دو محور اعتقاد به ولایت فقیه و اعتقاد به کاهش تصدی دولت در امر اقتصاد خلاصه کرد.
این استاد دانشگاه در آخر گفت: شهید مطهری در اواخر عمر خود می‌خواستند از شورای انقلاب خارج شوند و نیروهای مکتبی برای نظام تربیت کنند که متاسفانه با شهادت ایشان انقلاب وزنه بزرگی را از دست داد.
