شناسه : ۳۰۳۲۱۶ - چهارشنبه ۷ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۰۴:۲۰
محمدعلی مهدوی‌راد تشریح کرد:
شرط اثرگذاری تفسیر قرآن بر حیات انسان معاصر
گروه اندیشه: مهدوی‌راد معتقد است قرآن هم در بعد تمدنی و هم در بعد هدایت راهگشای انسان معاصر است، اما شرط آن این است که قبول کنیم قرآن برنامه فردی و اجتماعی را می‌دهد و باید به آن عمل کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، درگفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در خصوص تاثیر تفاسیر قرآن در زندگی انسان معاصر، گفت: تفسیر به معنای کشف مراد الهی از آیات قرآن، می‌تواند دوگونه تحقق پیدا کند، کما اینکه به صورت واقع مکتوب هم وقتی به تفسیرها نگاه کنیم، همین‌گونه است و اگر سوال را این طور مطرح کنیم که تفسیر قرآن کریم چه تاثیری می‌تواند در زندگی انسان معاصر داشته باشد؟ قاعدتا نیازهای انسان معاصر را هم باید دست کم به دو بخش تقسیم کنیم که تفاسیر هم همان طور تقسیم شده و آثار و دستاوردهایش مشخص شود.
قرآن؛ نیازهای تمدنی و هدایتی
مهدوی‌راد افزود: انسان معاصر مثل هر انسان در هر مرحله از زمان، البته الان حد و حدود اعماق و ابعاد زندگی انسان متفاوت است، یک سلسله نیازها پرسش و چالش‌های نظری فکری و اندیشگی و یک سری نیازها بایسته‌ها وخواست‌های عملی دارد. انسان معاصر یک سلسله مسائلی فکری عقیدتی، فلسفی، کلامی، سیاسی و اجتماعی است که برای آنها پاسخ می وید و از طرفی دیگر در حوزه عمل هم اینکه چگونه زندگی کند و به زندگی چگونه نگاه کند و مسیر زن را هدایت کند که به هدف همسویی با کرامت و شرافت انسان باشد و این خود هم یک سری دیگر از مسائل است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: تفاسیر ما هم همین گونه‌اند، یک بخشی از تفاسیر در بررسی آموزه‌های قرآن و کشف مراد الهی بیشتر نگاه تمدنی داشته‌اند و بحث‌های فقهی، کلامی، فلسفی، اجتماعی و جامعه‌شناسانه را مطرح کردهاند و تلاش کردهاند که به مسائل نظری انسان پاسخ بگوید. برخی دیگر از تفاسیر هم کوتاه و جمع و جور و مرتب تلاش کردهاند تا این حقیقت را روشن کنند که فهم این آیه و عرضه درون مایه‌های آن در صورتی که انسان به آن عمل کند، چه نقشی در شخص فردی، عملی و اجتماعی او خواهد داشت.
وی با بیان این که ما به هر دو تفسیر نیاز داریم، گفت: هر دو نوع تفسیر نقش آفرین خواهد بود، بسیاری از پرسش‌ها در پیش‌دید انسان امروز نهاده شده است که مرتبط با مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، جامعه‌شناسانه، مردم‌شناسانه و ... هستند. حالا این که قرآن کریم چه مقدار می‌تواند به این مسائل بپردازد و چه مقدار از سوالاتی که ما در بیرون داریم، اگر به قرآن عرضه کنیم، بتوانیم پاسخش را بگیریم، خودش مساله دیگری است.
مهدوی‌راد افزود: از این زاویه شما از محمد عبده، تفسیر را در چنین میدانی می‌بینید، شاید جواهر، طنطاوی و بخش‌هایی از المیزان، تفسیر نمونه و تفاسیر روشنفکران عرب در این وادی‌ها وارد شده باشد. اما شاید امروز نیاز جدی داشته باشیم به تفسیر که چارچوب زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی انسان را با عنوان سلوک فردی و اجتماعی رقم می‌زند نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.
این استاد علوم قرآنی تصریح کرد: یک نمونه تقریبا قابل قبول در جهان معاصر، تفسیر فی ظلال القرآن سیدقطب است و همچنین می‌توان به من وحی القرآن سید محمدحسین فضل‌الله، تفسیر المنیر ظهیری، راهنما و بخش‌های مهمی از المیزان، نمونه و شاید در سطحی تفسیر آقای قرائتی اشاره کرد که توجه‌شان به این است که با توجه به آیات الهی چه اتفافی باید برای انسان بیافتد و انسان باید چه کار بکند.
وی ادامه داد: تفسیرها با این زاویه می‌توانند برای زندگی انسان نقش آفرینی بسیار مهمی داشته باشند و کلان هدفش را روشن کنند. سیدقطب حرف بسیار بسیار مهمی دارد و آن زندگی در سایه قرآن است، پذیرفتن این که قرآن آینه جامعه و اجتماعی انسان است و آیین‌نامه سلوک فردی و اجتماعی است و خود اینکه انسان این را به عنوان یک مسیر بپذیرد، مهم است.
مهدوی‌راد با بیان اینکه قرآن اولین کاری را که می‌کند، این است که انسان را از زمین می‌کند و به سمت آسمان و داشتن نگاه‌های بلند می‌برد، گفت: بسیاری از مفسرانی که عنوان کردم به دنبال چنین وضعی هستند، باید انسان را از اندیشه‌های زمینی مشغول شدن با امور زمین نجات داد. قرآن پس از رهایی انسان از معیارها و ملاک‌هایی که با کرامت و ساحت قدسی او همسو نیست، او را به خدا متوجه می‌کند که عمل قرآنی داشته باشد، برای خدا کار بکند و برای خدا افق دیدش باز شود.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: اگر کسی با تامل، آیات مکی و مدنی را با این زاویه‌ای که آمد، تحلیل بکند، در آیات مکی خدا ذهن و انسان را خدایی و در آیات مدنی حوزه عمل، چالش، اجتماعیات و سیاسیات و اقتصادیات را خدایی خواهد کرد. اگر مفسری با این زاویه مطالبی را برکشد و کوتاه یا بلند در پیش‌دید انسان امروز بنهد، قاعدتا انسان بهره‌های فراوانی خواهد برد، به شرط این که انسان اولا این اصل را بپذیرد که قرآن کتاب زندگی کردن و آیین نامه سلوک فرد و اجتماعی است و ثانیا مسیری را برای انسان باز می‌کند که آن مسیر خداگونگی انسان را رقم خواهد زد.
مهدوی‌راد در پایان گفت: از این رو تفسیر چه به نگاه تمدنی به خامه بیاید و نوشته و تحلیل شود و چه با نگاه ارزشی، هدایت‌گرانه، هدایت‌پذیرانه و هدایت گسترانه، بسیار بسیار در سلوک انسانی انسان به شرط عمل انسان مفید خواهد بود. باید فراموش نکنیم اصل را بر این بگذاریم که این پیام‌ها برای درست زندگی کردن است و با همین طریق قرآن در زندگی درست انسان بسیار مهم و نقش‌آفرین خواهد بود.