جان جانان از منظر جان و جانان

جان جانان از منظر جان و جانان

عبدالرحیم موگهی (شمیم)

کوتاه سخن

هر پدیده ای که دارای ابعاد گوناگونی باشد، از منظرهای گوناگون نیز می توان بدان نگریست. حتی اگر آن پدیده دارای یک بُعد باشد، به تعداد جایگاه هایی که در برابر آن قرار می گیریم و از آن زاویه به آن می نگریم و به نظاره می ایستیم، نیز دارای منظرهای گوناگونی خواهد بود. اینک چنان چه آن پدیده به مرزهای بی نهایت نزدیک و نزدیکتر شود، منظرها و جلوه های آن نیز به بی نهایت نزدیک و نزدیکتر خواهد شد.

پس از این کوتاه سخن، بر آن شدیم تا منظرهایی از جان جانان، دخت پیام آور قرآن، حضرت فاطمه زهرا(علیهاالسلام)، را به نظاره ایستیم و چشم و دلمان را با این نظاره به طراوت نشینیم و از منظر جانان، امام انقلاب و انقلابیان حضرت امام خمینی (قدس سره)، و از منظر جان، رهبر انقلاب و انقلابیان، حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)، به آن بنگریم، و از رهنمودها و سخنان حضرتشان مُستفیض و مست فیض شویم.

شایان توجه است که این رهنمودها و سخنان به ترتیب زمانی، تدوین و ترتیب یافته است. امید است که مقبول افتد و در نظر آید:

رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره)

1 «پیغمبر وقتی که از دنیا رفت، هیچ چیز نداشت. این هم آن حاکم دوم که دیگر توسعه حکومتش سر تا سر شرق را گرفته بود و تا اروپا هم رفته بود، تقریباً. آن هم آن حاکم که [در] زندگی اش یک پوست داشت. آن جا شب ها روی آن، دو تایی زن و شوهر می خوابیدند که حضرت امیر باشد و فاطمه زهرا (علیهاالسلام) و روزها علف شتر را روی آن می ریختند که علف بخورد آن [شتر].»

صحیفه نور، ج 3، ص 69

17/8/1357

3 «تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است، در فاطمه زهرا (علیهاالسلام) جلوه کرده و بوده است.»

صحیفه نور، ج 6، ص 185

26/2/1358

4 «حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) یک زن معمولی نبود؛ یک زن روحانی، یک زن ملکوتی، یک زن به تمام معنا انسان، تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان [بود].»

همان

5 «حضرت فاطمه زهرا(علیهاالسلام) زنی [است] که تمام خاصه های انبیا دراوست.»

همان

6 «حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) زنی که اگر مرد بود، نبی بود. زنی که اگر مرد بود، به جای رسول الله بود.»

همان

7 «... برای صدیقه طاهره این مسائل، این معانی حاصل است. از مرتبه طبیعت شروع کرده است. حرکت کرده است؛ حرکت معنوی، با قدرت الهی، با دست غیبی، با تربیت رسول الله (صلی الله علیه وآله) مراحل را طی کرده است؛ تا رسیده است به مرتبه ای که دست همه از او کوتاه است.»

همان

8 «اگر روزی باید روز زن باشد، چه روزی والاتر و افتخار آمیزتر از روز ولادت با سعادت فاطمه زهرا(علیهاالسلام) است.»

صحیفه نور، ج 12، ص 72

15/2/1359

9 «حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) زنی [بود] که فضایل او هم طراز فضایل بی نهایت پیغمبر اکرم و خاندان عصمت و طهارت بود.»

همان

10 «حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) زنی که هر کسی با هر بینش درباره او گفتاری دارد و از عهده ستایش او بر نیامده، که احادیثی که از خاندان وحی رسیده، به اندازه فهم مستمعان بوده و دریا را در کوزه ای نتوان گنجاند، و دیگران هر چه گفته اند، به مقدار فهم خود بوده، نه به اندازه مرتبت او.»

همان

11 «خطبه فاطمه زهرا (علیهاالسلام) در مقابل حکومت، و قیام امیرالمؤمنین و صبر امیرالمؤمنین، در مدت بیست و چند سال، و در عین حال کمکِ کاری به حکومت موجود، و بعد هم فداکاری در راه اسلام، و فداکاری دو فرزند عزیزش امام مجتبی که یک خدمت بسیار بزرگ کرد و دولت جابر اموی را با آن خدمت رسوا فرمود، و خدمت بزرگ برادر ارجمندش حضرت سیدالشهداء، چیزهایی بود که همه می دانید و می دانیم و با این که عده کم و اسباب و ابزار جنگ پیش آن ها کم بود، لکن روح الهی و روح ایمان آن ها [باعث گردید] که بر همه ستمکاران عصر خودشان غلبه پیدا کردند و اسلام را زنده کردند.»

صحیفه نور، ج 16، ص 67

18/12/1360

12 «مسأله آمدن جبرئیل برای کسی، یک مسأله ساده نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می آید و امکان دارد بیاید. این یک تناسب لازم است بین روح آن کسی که جبرئیل می خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است... این معنا و این تناسب بین جبرئیل که روح اعظم است و انبیای درجه اول بوده است، مثل رسول خدا و موسی و عیسی و ابراهیم و امثال این ها. بین همه کس نبوده است؛ بعد از این هم بین کسی دیگر نشده است. حتی درباره ائمه هم من ندیده ام که وارد شده باشد این طور که جبرئیل بر آن ها نازل شده باشد.»

صحیفه نور، ج 19، ص 278 و 279

11/12/1364

13 «در هر صورت، من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده اند با این که آن ها هم فضایل بزرگی است بالاتر می دانم، که برای غیر انبیا (علیهم السلام) آن هم نه همه انبیا، برای طبقه بالای انبیاء(علیهم السلام)، و بعضی از اولیایی که در رتبه آن ها هست، برای کسی دیگر حاصل نشده. و با این تعبیری که مراوده داشته است جبرئیل در این هفتاد و چند روز، برای هیچ کس تا کنون واقع نشده، و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدیقه (علیهاالسلام) است.»

همان، ص 279

11/12/1364

رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)

14 «ساده زیستی دختر پیامبر یک نمونه برای زنان امروز جامعه ماست. ما روحیه مصرف گرایی را کنار بگذاریم و در زندگی به حد لزوم اکتفا کنیم و از افراط بپرهیزیم و آرزوهای حقیر و کوچک را فدای ارزش های بزرگ بکنیم؛ نمونه کامل آن را در زندگی فاطمه زهرا (علیهاالسلام) می توان در تاریخ مشاهده کرد. جهیزیه دختر پیامبر، فقیرانه ترین جهیزیه ای بود که در آن روز در بین مردم رایج بود.»

4/11/1364

15 «در جامعه انقلابی ما اگر شأن زن از مرد بیشتر نباشد، کمتر نیست و روی این اصل باید ویژگی های زن در زمینه های گوناگون، مانند آموختن علم، جهاد، ارتباط با مرد، نقش مادری (که [در] تمام این ها زندگی حضرت زهرا(علیهاالسلام) یک نمونه است)، مورد بررسی قرار گیرد.»

10/12/1364

16 «در صحنه تعریف معنوی فاطمه زهرا (علیهاالسلام) وارد نمی شویم، لیکن در زندگی معمولی این بزرگوار، یک نکته مهم است و آن جمع بین زندگی یک زن مسلمان در رفتارش با شوهر و فرزندان و انجام وظایفش در خانه از یک طرف، و بین وظایف یک انسان مجاهد، غیور، خستگی ناپذیر در برخوردش با حوادث سیاسی مهم، بعد از رحلت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله)، که به مسجد می آید و سخنرانی و موضعگیری و دفاع می کند و حرف می زند و یک جهادگر به تمام معنا و خستگی ناپذیر و محنت پذیر و سختی تحمل کن است، از طرفی دیگر.»

22/9/1368

17 «بگذارند ازدواج برای دختر مسلمان و زن جوانی که در محیط اسلامی است، مثل ازدواج فاطمه زهرا(علیهاالسلام) باشد؛ ازدواج با پیوند عشقی معنوی و الهی و جوششی بی نظیر میان زن و مرد مؤمن و مسلمان، و همکاری و همسری به معنای واقعی بین دو عنصر الهی و شریف، اما بیگانه از همه تشریفات و زر و زیورهای پوچ و بی محتوای ظاهری.»

26/10/1368

18 «نکته اول در باب فاطمه زهرا(علیهاالسلام) است. برای انسان های کوچکی مثل من، خیلی دشوار است که بخواهند (و لو از دور) درباره آن عظمت سخن بگویند. ما یک چیز و یک خیال و یک تصویر و یک نقش در ذهنمان می گذرانیم، این کجا، و واقعیت ها و حقیقت ها که بسی عظیمتر از ذهن ماست، کجا؟ واقعاً دختر پیامبر (صلی الله علیه وآله) معمای ناگشوده ذهن بشر و معارف بشری است... .

چند نمونه بسیار نادر وجود دارد که از حد توصیف و بیان بالاترند و یکی از این ها فاطمه زهرا (علیهاالسلام) است. فقط با پیامبر (صلی الله علیه وآله) و با امیرالمؤمنین می شود او را مقایسه کرد.»

17/10/1369

19 «باید هر حرف و کلمه و هر اشاره ای در زندگی این بزرگوار [فاطمه (علیهاالسلام)] برای ما یک سرمشق باشد. به محبت دورادور و احساس محبت اکتفا نکنیم؛ این احساس را در زندگی پیاده نماییم. اگر محبت نباشد، این رابطه عملی به وجود نمی آید. در سایه آن محبت می شود این پیوند و پیوستگی عملی را به وجود آورد. اما بدون این پیوستگی و پیوند عملی، اصل آن محبت زیر سؤال خواهد رفت: «قل ان کنتم تحبّون الله فاتّبعونی یحببکم الله»؛ دنباله محبت باید اطاعت و متابعت باشد.»

17/10/1369

20 «پیامبر عظیم الشأن اسلام با این اعتقاد که فاطمه زهرا (علیهاالسلام) نمونه یک انسان کامل است، بر دست او بوسه می زد و این امر نباید یک مسأله عاطفی در نظر گرفته شود. نگرش اسلام به زن از باب تکامل معنوی و انسانی اوست و در بررسی های مربوط به فرهنگ مسائل اجتماعی و پرورش علمی زنان باید بر این اساس عمل شود.»

4/10/1370

21 «در روایت دیگری از امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل شده است که فاطمه زهرا (علیهاالسلام) به ایشان می گوید: ملائکه می آیند، با من سخن می گویند و مطالبی را به من می گویند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) به ایشان می گویند: وقتی صدای ملک را شنیدی، به من بگو تا من بنویسم آن چه را که تو می شنوی. و امیرالمؤمنین (علیه السلام) نوشت آن چه را که ملائکه به فاطمة الزهرا (علیهاالسلام) املا می کردند، و این یک کتابی شد که در نزد ائمه (علیهم السلام) بوده و هست.

در روایات متعدد آمده که ائمه(علیهم السلام) برای مسائل گوناگون خود، به «مصحف فاطمه» مراجعه می کردند. بعد امام (علیه السلام) می فرمایند: «انه و لیس فیها حلال و حرام»؛ در این کتاب، احکام نیست، حلال و حرام نیست. «فیها علم ما یکون»؛ اما همه حوادث جاری بشری، در دوران های آینده، در این کتاب هست. این چه دانش والایی است؟ این چه معرفت و حکمت بی نظیری است که خدای متعال به یک زن در سنین جوانی می بخشد؟ این مقام معنوی حضرت زهرا (علیهاالسلام) است. این مسائل معنوی تا حدود زیادی به فضایل عملی ارتباط پیدا می کند. ارتباط پیدا می کند به آن چه از تلاش فاطمه زهرا (علیهاالسلام) ناشی می شود.»

25/9/1371

22 «در دورانی هم که راه فتوحات و غنایم باز شده است، دختر پیغمبر ذره ای از لذت های دنیا و تشریفات و تجملات و چیزهایی را که دل دخترهای جوان و زن ها متوجه آن هاست، به خود راه نمی دهد.»

25/9/1371

23 «عبادت فاطمه زهرا (علیهاالسلام) یک عبادت نمونه است. «حسن بصری» که یکی از عبّاد و زهّاد دنیای اسلام است، درباره فاطمه زهرا(علیهاالسلام) می گوید: به قدری دختر پیغمبر (صلی الله علیه وآله) عبادت کرد و در محراب عبادت ایستاد که «تورّمت قدماها»؛ پاهای آن بزرگوار از ایستادن در محرابِ عبادت ورم کرد.»

25/9/1371

24 «آن خطبه ای که فاطمه زهرا(علیهاالسلام) در مسجد مدینه، بعد از رحلت پیغمبر (صلی الله علیه وآله)، ایراد کرده است، خطبه ای است که به گفته علامه مجلسی، بزرگان فُصَحا و بُلغا و دانشمندان باید بنشینند کلمات و عبارات این خطبه را معنی کنند. این قدر پر مغز است.

از لحاظ زیبایی هنری، این سخن فاطمه زهرا(علیهاالسلام) مثل زیباترین و بلندترین کلمات نهج البلاغه و در حد سخنان امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.

آن عبادتش، این فصاحت و بلاغتش، این فرزانگی و دانشش، این معرفت و حکمتش، آن جهاد و مبارزه اش، آن رفتارش به عنوان یک دختر، آن رفتارش به عنوان یک همسر، آن رفتارش به عنوان یک مادر، آن احساساتش به مستمندان... این شخصیت جامع الاطراف فاطمه زهرا (علیهاالسلام) است. این الگوست؛ الگوی زن مسلمان این است.»

25/9/1371

25 «امیر المؤمنین (علیه السلام) یک وقتی درباره فاطمه زهرا (علیهاالسلام) فرمود: «ما اغضبتنی و لا خرجت من امری»؛ یک بار این زن در طول دوران زناشویی مرا به خشم نیاورد، یک بار از دستور من سرپیچی نکرد.

فاطمه زهرا (علیهاالسلام) با آن عظمت و جلالت، در محیط خانه یک همسر است؛ یک زن است همان طور که اسلام می گوید. [و] در محیط علم یک دانشمند والاست.»

25/9/1371