قضیه پشت در ماندن حضرت فاطمه (س) و کشیدن حضرت علی (ع) با طناب برای بیعت چیست؟ ! مگر چنین مسائلی با «لافتی الا علی » و غیرت علی (ع) و . . . سازگار است؟ !
حمید رضا سجادی/فیزیک
درباره رفتار و سیره معصومان (ع) از دو زاویه «پیش نگاه » و «پس نگاه » می توان به قضاوت نشست .
با نگرش «پیش نگاه » امامان - علیهم السلام - معصوم هستند و «قول، فعل و تقریر» آنان، به ویژه در مسائل مرتبط با امامت و هدایت جامعه، از هر گونه خطا و اشتباه مصون است . با پایبندی به این اصل اساسی باید به صحت رفتار و سیره امامان (ع) اعتقاد داشته، به مقدار توانایی در پی کشف اسرار و دلایل آن باشیم تا به عنوان الگو در زندگی خود به کار بندیم .
بانگرش «پس نگاه » نیز می توان به خردمندی و دوراندیشی امامان (ع) در موضع گیری های آنان پی برد; زیرا رفتار و موضع گیری امامان (ع)، با ملاحظه تاثیرگذاری در طول تاریخ و پیروزی نهایی حق بر باطل، تحقق می یابد; اگر چه در زمان خودشان این پیروزی اتفاق نیفتد . با این نگاه، صبر و سکوت امام علی (ع) فریادی رسا بر مظلومیت آن حضرت در طول تاریخ است . سکوت حضرت، زمینه سوء استفاده دشمنان را خشکاند; چنان که ابوسفیان حاضر شده بود با امام علی (ع) بیعت و علیه خلفا اقدام کند; اما امام علی (ع) با آگاهی و دوراندیشی دست رد برسینه آن بدخواه مسلمانان زد .
روزی دیگر امام علی (ع) در پاسخ به حضرت فاطمه (س) فرمود: اگر می خواهی نام پدرت [رسول الله (ص)] همچنان باقی بماند، باید صبر کنیم . براساس روایتی دیگر، امام علی (ع) فرمود: به خدا قسم، اگر خطر نابودی دین و بازگشت کفر و پراکندگی مسلمانان در میان نبود، این گونه صبر نمی کردم . (1)
این دو نمونه تاریخی و نمونه های فراوان دیگر حکایت از آن دارد که حساسیت زمانه اقتضا می کرد، برای حفظ ظاهر اسلام، اهل بیت (ع) آن چنان صبر کنند و «خار در چشم و استخوان در گلو» روزگار بگذرانند .
اما نکته مهم آن است که در کنار این صبر، باید حق و حقیقت در طول تاریخ آشکار بماند و سیاهی ظلم و خیانت برای همگان آشکار شود . هنر امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) آن بود که به گونه ای رنج را تحمل کردند که روسیاهی آن برای ظالمان در طول تاریخ قابل پاک شدن نباشد و وجدان هر انسان منصفی در طول تاریخ به حقانیت اهل بیت (ع) گواهی دهد .
به عنوان یک اصل کلی می توان گفت: «هرگاه اظهار حق بامظلومیت همراه باشد، ماندگاری آن بیش تر خواهد بود و هر چه مظلومیت بیش تر باشد، تاثیر آن حق در طول تاریخ پررنگ تر خواهد بود .» نقطه اوج تقارن «حقانیت و مظلومیت » را در زندگانی اهل بیت (ع)، به ویژه حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و امام حسین (ع)، می توان مشاهده کرد . از این رو، کشاندن امام علی (ع) برای بیعت و محنت های حضرت فاطمه (س) در این زمینه از جهت تاریخی و روابط زمینی یک «تحمیل » و ظلم آشکار بود، اما از جهت ملکوتی و آسمانی یک «انتخاب » به شمار می آمد . به همین جهت، برخی اهل معرفت گفته اند: «علی (ع) را نبردند بلکه خودش رفت; اما به گونه ای که در طول تاریخ ظلم غاصبان قابل انکار نباشد .»
درباره مظلومیت حضرت زهرا (س) و واقعه «پشت در» باید دانست، مردم صدر اسلام احترام ویژه پیامبر (ص) به حضرت زهرا (س) را آشکارا دیده و شنیده بودند . هنوز احادیثی مانند «فاطمة بضعة منی، من اذاها فقد اذانی; فاطمه پاره تن من است هر کس او را بیازارد مرا آزرده است » . (2) به خاطر داشتند . از این رو، هنگامی که می خواستند امام علی (ع) را به اجبار برای بیعت به مسجد ببرند، حضرت فاطمه (س) پشت در آمد تا آنان به احترام حضرت فاطمه (س) شرم کنند و برگردند . اتفاقا کسانی که در جلوی جمعیت بودند، وقتی دریافتند حضرت فاطمه (س) پشت در است، دست نگاه داشتند و با صدای بلند گفتند فاطمه پشت در است .
اما از آخر جمعیت دستور داده شد: «و ان کانت; اگر چه او [فاطمه] باشد» . آن جا بود که آن واقعه جان سوز اتفاق افتاد و دشمنان غاصب انتقام خودرا از فدایی ولایت گرفتند . (3)
ناگفته نماند دشمنان در ظاهر انتقام گرفتند; اما «کبودی بدن » و «سرخی خون » مظلومانه حضرت برای همیشه در حافظه تاریخ باقی ماند و حجت بر همه حقیقت جویان آشکار شد . با نگاه ملکوتی، این یک «انتخاب » از سوی حضرت زهرا (س) بود تا حقانیت علوی و مظلومیت فاطمی آمیخته گردد و آن مشعل نورانی در طول تاریخ افروخته ماند .
پی نوشت:
1 . بحارالانوار، مجلسی، ج 32، ص 61 .
2 . صحیح مسلم، ج 7، باب فضائل فاطمه بنت النبی (ص) .
3 . الامامة