عشق و مودت، محور زندگی
همان گونه که «جسم» انسان برای ادامه حیات به «روح» نیاز دارد و جسم بی روح سرد و پژمرده است، زندگی زناشویی نیز برای سعادت، شادابی و پویایی به روح نیاز دارد و روح آن «عشق و محبت» است.
« عشق» کیمیای سعادت است که به دل های افسرده و ناامید، نشاط و امید می دهد و سردی ها را به گرمی و حرارت تبدیل می کند.
از محبت خارها گل می شود از محبت سرکه ها مُل می شود
در این باره به سخن ارزنده ای از استاد شهید مطهری توجه کنید:
« پسر و دختری که هیچ کدام آن ها در زمان تجردشان در هیچ چیزی نمی اندیشیدند، مگر در آن چه مستقیماً به شخص خودشان ارتباط داشت، همین که به هم دل بستند و کانون خانوادگی تشکیل دادند، برای اولین بار خود را به سرنوشت موجودی دیگر علاقه مند می بینند. شعاع خواسته هایشان وسیع تر می شود، و چون صاحب فرزند شدند، به کلی روحشان عوض می شود. آن پسرک تنبل و سنگین، اکنون چالاک و پرتحرک شده است، و آن دخترکی که [جز] به زور از رختخواب بر نمی خاست، اکنون تا صدای کودک گهواره نشین را می شنود همچون برق می جهد. کدام نیروست که لَختی و رِخوت را بُرد و جوان را این چنین حساس ساخت؟ آن جز عشق و محبت نیست. عشق قوای خفته را بیدار و نیروهای بسته و مهار شده را آزاد می کند؛ نظیر شکافتن اتم ها و آزاد شدن نیروهای اتمی، الهام بخش است و قهرمان ساز ... . عشق، نَفْس را تکمیل و استعدادات حیرت انگیزِ باطنی را ظاهر می سازد. از نظر قوای ادراکی، الهام بخش و از نظر قوای احساسی، اراده و همت را تقویت می کند.»(11) آری، در پرتو نشاط آور «عشق و محبت» سردی ها به گرمی تبدیل می شود؛ تلخی ها به شیرینی و سختی ها به آسانی و در این فضای عطرآگین فرزندانی شاداب و شایسته پرورش می یابند.
باز سخنی از شهید مطهری:
« مودت و مهربانیِ قلبیِ مرد آن قدر برای زن ارزش دارد که ازدواج بدون آن برای زن قابل تحمل نیست. وجود زن باید از وجود مرد عطوفت و احساسات بگیرد تا بتواند فرزندان را از سرچشمه فیاض عواطف خود سیراب کند. مرد مانند کوهسار است و زن به منزله چشمه و فرزندان به منزله گُل ها و گیاهان. چشمه باید باران کوهساران را دریافت و جذب کند تا بتواند آن را به صورت آب صاف و زلال بیرون دهد و گل ها و گیاهان و سبزه ها را شاداب و خرم نماید. اگر باران به کوهساران نبارد، یا وضع کوهسار طوری باشد که چیزی جذب زمین نشود، چشمه خشک و گُل ها و گیاهان، می میرند. پس همان طوری که رُکن حیاتِ دشت و صحرا باران و بالاخص باران کوهستانی است، رکن حیات خانوادگی، احساسات و عواطف مرد نسبت به زن است. از این عواطف است که هم زندگی زن و هم زندگی فرزندان صفا و جلا و خرمی می گیرد.»(12)
عشق ها وعلاقه ها دو نوع است:
1 عشق های هوس آلود و شهوانی، که درباره اش گفته اند:
عشق هایی کز پیِ رنگی بود عشق نَبْود عاقبت ننگی بُوَد
2 عشق های متعالی
عشق نوع اول به تنهایی مخرب و زیانبار است. اما با نوع دوم که همراه شود، حالت «منفی»، و مخرب خود را از دست داده و ارزشمند و عالی و مفید خواهد شد. در این جا نیز سخن استاد شهید مطهری راهگشاست:
«قرآن کریم رابطه میان زوجین را با کلمه "مودت و رحمت" تعبیر می کند و این نکته بسیار عالی است. اشاره به جنبه انسانی و فوق حیوانی زندگی زناشویی است. اشاره به این است که عامل شهوت تنها رابط طبیعی زندگی زناشویی نیست. رابط اصلی، صفا و صمیمیت و اتحاد دو روح است.»(13)
عشق بادوام
همان گونه که بیان شد، عشق بین زن و شوهر باید دوام داشته باشد و بعد از دوران جوانی نیز باقی بماند. زن و شوهر، در دوران میانسالی و پیری نیز به عاطفه و محبتی نیاز دارند که با وجود سرد شدن و یا از بین رفتن جاذبه های جنسی و طراوت جوانی، باز هم کانون زندگی شان را باصفا و گرم نگهدارد. سرچشمه این محبت را خداوند در وجود همسران قرار داده است:« وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً،(14خداوند میان شما همسران محبت و رحمت قرار داده است.»
اگر زندگی بر مبنایی صحیح استوار شود و به طور صحیح نیز استمرار یابد، آن محبت و رحمت تا آخر عمر ادامه خواهد داشت.
عشق دو جانبه
برای زندگی سعادتمندانه، عشق و محبت «یک جانبه» کافی نیست. بلکه می باید دو همسر به هم علاقه و محبت داشته باشند. به گفته بابا طاهر:
چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی که از یک سو محبت درد سر بی
اگر مجنون دلِ شوریده ای داشت دل لیلی از او شوریده تر بی
تشویق اسلام به ازدواج
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در تشویق جوانان به ازدواج و پا در میانی دیگران در این باره می فرماید:« خداوند به کسی که برای ازدواج دیگران اقدام کند. برای هر قدمی که بردارد و هر کلمه ای که بگوید ثواب عبادت یک سال را ، که روزها روزه دار باشد و شب ها نماز بخواند، عطا می فرماید: "کانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ خُطاها أَوْ بِکُلِّ کَلِمَةٍ تَکَلَّمَ بِها فی ذلِکَ عَمَلُ سَنَةٍ قیامُ لَیْلِها وَ صِیامُ نَهارِها".»(15)
حضرت امام صادق علیه السلام می فرماید:
«مَنْ زَوَّجَ اَعْزَباً، کانَ مِمَّنْ یَنْظُرُ اللّهُ اِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ،(16)کسی که انسان بدون همسری را همسر دهد، خداوند در قیامت به او نظر رحمت و لطف می فرماید.»
باز همان بزرگوار می فرماید:« اَفْضَلُ الشَّفاعاتِ اَنْ تَشْفَعَ بَیْنَ اثْنَیْنِ فِی نِکاحٍ حَتّی یَجْمَعَ اللّهُ بَیْنَهُما17)، بهترین و شریف ترین شفاعت ها و میانجیگری ها این است که بین دو نفر برای ازدواج وساطت کنی تا خداوند ازدواجشان را عملی سازد.»
