چکیده مقاله ؛ ضعف و قوت انگیزه در پژوهش

نویسنده معتقد است انسان باانگیزه تفاوت های مهمی با فرد بی انگیزه دارد. برخی از ویژگی های فرد باانگیزه عبارت اند از:

الف. کنجکاوی در مسأله؛ ب. ذوق و شوق در کار؛ ج. عدم احساس خستگی.

وی، در مقاله ی خود، می کوشد عوامل بی میلی به تحقیق را در چند محور زیر بررسی کند:

1. عدم درک اهمیت موضوع تحقیق؛

2. ترسیم نکردن روش مناسب برای تحقیق؛

3. عدم توجه محقق به توان خویش برای انجام تحقیق؛

4. عدم توجه به تأمین نیازهای محقق.

نویسنده، با اشاره به نیازهای اولیه، به نیازهای متعالی از دیدگاه «مازلو» می پردازد و این نیازها را طبق نظر او به شرح زیر عنوان می کند:

1. نیاز به دانستن؛

2. نیاز زیبایی شناختی؛

3. نیاز به خودشکوفایی یا تحقق نفس.

وی، در ادامه، عوامل سستی را، در تحقیق، سختی کار و دشوار بودن موضوع، ابهام آن یا ابهام روش تحقیق و مشکلات ضمنی ای که در مسیر تحقیق به وجود می آیند، یاد می کند و پس از اظهار ضرورتِ راهنمایی استاد، دو خصوصیت را برای راهنمای تحقیق بر می شمرد:

1. در موضوع ویژه ای کارشناس و متخصص باشد؛

2. در اجرای تحقیق تجربه ی کافی داشته باشد.

وی می افزاید: «یکی از مهم ترین عوامل ناامیدی در محققان، به ویژه افراد تازه کار، شروع نکردن از موضوعات ساده است. هر تحقیق، علاوه بر شایستگی های علمی فرد، نیازمند مهارت در خود تحقیق نیز می باشد.

نکته ی مهم دیگر زمان مند بودن تحقیق است که نمی توان از آن چشم پوشید؛ محقق، برای رفع رکود حاصل از بلندی کار، باید به نکات زیر توجه داشته باشد:

1. موضوعاتی را انتخاب کند که تحقیق درباره ی آنها زمان کوتاه تری می طلبد؛

2. موضوعات تحقیق را مرحله بندی نماید.

نویسنده، افزون بر آنچه گذشت، عوامل دیگری را در ایجاد شور و نشاط پژوهشی بر می شمرد:

1. تشویق و ترغیب؛

2. جمعی بودن کارها؛

3. مطالعات پیرامونی؛

4. مسأله محوری تحقیق؛

5. انگیزه ی معنوی.

وی، در ادامه، ساده نگری و سهل انگاشتن، عدم توجه به پیشینه ی کار، عادت نکردن به تفکر و عدم رعایت مراحل تحقیق را از عوامل کاهش تعمق بر می شمرد و می افزاید که تحقیق در موضوع باید به حدی باشد که بتوانیم از روی علم اظهارنظر کنیم.

وی، در پایان، نکاتی را که بیش تر جنبه ی سازمانی دارند و در انگیزه های پژوهشی مفید و مؤثر هستند، به شرح زیر بیان می کند:

1. اگر مؤسسه یا نهادی در پی تربیت محقق است، با توجه به نظریه ی مازلو، نیازهای محققان باید در سطحی معقول تأمین شوند تا از دغدغه ها و نیازهای اولیه ی خود فارغ باشند؛

2. علاوه بر تأمین نیازهای اولیه، باید اقداماتی برای تمدید قوا و روحیه ی محقق انجام پذیرد؛

3. برای مهارت افزایی محقق، آموزش های ضمن تحقیق ارائه گردد؛

4. شرکت در همایش های تخصصی در داخل و خارج کشور رونق یابد.