به فارسی«اکلیل کوهی»و باغبانهادر تهران«رومارن»می گویند و در کتب طب سنتی با نام«الکلیل الجبل»نام برده شده است.به فرانسویRomarin وRomarin officinal و به انگلیسی Rosemary می شود.گیاهی است از خانوادهLabiatae ،نام علمیRosmarinus officinalis L. آن می باشد. مشخصات
گیاهی است چند ساله به صورت درختچه کوچک که ارتفاع آن 2-1 متر می شود.برگهای آن متقابل،باریک،دراز،نوک تیز،و کمی خشن است.روی برگ بدون کرک و سبز ولی پشت آن پوشیده از کرک پنبه ای و سفید است.گلهای آن سفید مایل به بنفش می باشدو در اواخر بهار از لابه لای برگها بیرون می آید.میوه آن چهار فندقه و به رنگ قهوه ای و سفت و گرد و تخم آن کوچک که در داخل میوه است.تمام برگ و شکوفه و اعضای گیاه معطر و خوشبو و برگ و شکوفه آن کمی تلخ و تند است.
این گیاه در منطقه مدیترانه و بیشتر در سواحل مدیترانه ولی در عین حال در تپه ها و ارتفاعات مناطق خشک صحرا نیز می روید .درایران اکلیل الجبل کاشته می شود.
تکثیر ان از طریق کشت بذر آن و قلمه آن در خزانه صورت می گیرد و روش قلمه معمولتر می باشد و پس از اینکه قلمه ها ریشه دار شدند در فصل مناسب به مزرعه اصلی منتقل می شوند. روش کاشت این که فاصله بین خطوط 1 متر و فاصله بین بوته ها روی خطوط 45 سانتی متر گرفته شود.برداشت سرشاخه های نازک و برگ آن ممکن است سالی دو بار انجام شود،برگها که برداشت می شود برای اینکه اسانس ان از دست نرود باید فورا پس از برداشت در محل سایه پهن شده و خشک شوند و به این ترتیب برگها رنگ سبز و بوی مطبوع تلخ وشیرین خود را حفظ خواهند کرد.
ترکیبات شیمیایی
ازنظر ترکیبات شیمیایی اکلیل الجبل دارای اسانس روغنی فرار است(گیاه تازه در حدود 5/1-5/0درصد).اسانس اکلیل الجبل شامل آلفا-پینن،سینئول،بورنئول،کامفنورزمارن است.گلها و سرشاخه ها گلدار و برگها و اسانس ان هم در طب سنتی کاربرد دارد.
خواص کاربرد
درتایوان ،اکلیل الجبل به عناون مهیج و سقط کننده جنین مورد توجه است و مصرف زیادتر از حد مجاز آن را سمی می دانند.در فلیپین جوشانده برگهای ان را به عناون مقوی تونیک ،بادشکن،محرک،معرق و قاعده آور مصرف می کنند،ولی در مصرف داخلی خیلی کم و به مقدار کم استعمال می شود.در استعمال خارجی آب خیسانده برگهای ان برای شست و شو ی چشم در موارد ورمهای ملتحقه زکامی به کار می رود و برای حمام کردن زنان که تازه وضع حمل کرده اند،به عنوان حمام معطر و همچنین برای حمام کردن بیماران روماتیسمی و فلجها کاربرد دارد.اسانس اکلیل الجبل برای جلوگیری از ریزش موموثر است و برگهای ان به عنوان ادویه معطر در آشپزخانه به کار می رود.
اکلیل الجبل از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی خیلی گرم و خشک است و خوردن آن برای سرفه های رطوبی مزمن وتنگی نفس و خفقان سر و استسقای زقی (زرد آب در پرده صفاقی شکم جمع شود)که با حرارت و عطش شدید توام نباشد و برای باز کردن گرفتگی هاو انسداد کبد،طحال،پاک کردن ریه،تحلیل بادها،تسکین درد کبد،معالجه یرقان سوداوی،خرد کردن سنگ کلیه و مثانه،ازدیاد ترشح بول و حیض مفید است.ضماد آن برای تحلیل ورمهای مزمن مفید است و ضماد برگ آن از سایر اعضا قوی تر است واگر ضماد برگ ان را درموارد چشم درد سرد به کار برند،درد را کاهش می دهد.
اکلیل الجبل برای گرم مزاجان مضراست از این نظر باید با سکنجبین خورده شود،مقدار خوراک آن تا 12 گرم و جانشین آن از نظر خواص دارویی افسنتین است.در مورد مصرف دم کرده آن 20-5 گرم برگ و یا سرشاخه گلدار آن برای هزار گرم آب کافی است.در مواردی که نتیجه خوب گرفته شود این مقدار تا 50 گرم امکان افزایش دارد.خیس کرده 40-30 گرم برگ و سرشاخه های گلدار آن در سرکه رقیق که مدت 3-2 روز بماند و پس از آن روزی 5-4 قاشق خورده شود به عناون مدر برای ازدیاد ترشح بول و استسقا نافع است.
الکولاتور اکلیل الجبل :سرشاخه های گلدار تازه اکلیل الجبل 1000گرم،الکل 80درجه 3000گرم،عرق اکلیل الجبل 1000گرم ،مدت 4 روز بخیسانندو سپس در حمام ماریه تقطیر کنند تا جمع محصول تقطیر شده به 2500گرم برسد.مقدار خوراک 20-10 گرم بسته به مرود در یک شربت مناسب ریخته روزانه خورده شود.
در فرانسه 10-5 گرم سرشاخه گلدار و گلهای گیاه را دریک لیتر آب جوش دم می کنند و 3-2 فنجان در روز به عناون ضد اسپاسم در موارد آسم روزانه می خورند.همچینن به عناون محرک در موارد سو هاضمه 20-10 گرم گیاه اکلیل کوهی خشک را در یک لیتر سرکه رقیق خوب ریخته مدت یک شب می گذارند خیس بخورند و سپس صاف کرده و در هر وعده غذا یک لیوان ازآن را می خورند.
درموارد گریپ نیز مرسوم است 60 گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش دم میکنند و 3-2 فنجان در روز به عناون ضد اسپاسم می خورند.
منبع:www.taamasrar.com/س
