کانون گفتمان دینی وابسته به مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه قم به منظور تعمیق و تحکیم پایه های فرهنگ دینی، پاسخ گویی به پرسش های موجود در حوزه علوم و معارف اسلامی و بررسی مباحث روز و موضوع های جدید; با دعوت از فرهیختگان، استادان و اندیشمندان حوزه و دانشگاه، تا کنون نشست های متعددی را با حضور جمع زیادی از فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در سالن اجتماعات مدرسه فیضیه برپا کرده است. در این نشست ها سخنرانان با بررسی مسائل و مباحث موجود در سطح جامعه و بیان موضوع های گوناگون در گستره علوم و معارف، به پرسش های موجود نیز پاسخ گفتند.
نشریه «پژوهش و حوزه » به دنبال گزارشی کوتاه از سلسله نشست های اول تا سیزدهم در شماره پیشین، بر ان است در این شماره نیز گزیده ای از ارائه این نشست ها را ارائه دهد.
کانون گفتمان دینی، از اواخر بهمن ماه سال 1379 تا اوایل اردیبهشت سال جاری مجموعا هفت نشست برگزار کرده است که گزارش اجمالی ان از این قرار است:
1. نشست چهاردهم: دین و جامعه شناسی
در این نشست حجة الاسلام خسروپناه ابتدا مفاهیم، اصطلاحات و ریشه های جامعه شناسی را بیان کرد سپس به جامعه شناسی در قران و سنت اشاره نموده پس از بیانات ایشان استاد تقی زاده داوری طی سخنانی به تعریف دین، جامعه شناسی، تعامل این دو و چگونگی استفاده از علم اجتماع برای ارتقای جامعه دینی پرداخت. ایشان در بخش عمده ای از سخنان خود به پرسش های موجود در این عرصه پاسخ گفت.
2. نشست پانزدهم: نظام سیاسی درحکومت علوی
سخنران این نشست استاد رحیم پور ازغدی بود که در مقدمه سخنانش با تاکید بر ضرورت اجتهاد در مبانی اندیشه حکومت دینی در اغاز دهه سوم، تنها راه بازسازی حکومت دینی را رجوع به اخبار، ایات و منابع اصیل دین معرفی کرد. ایشان با بیان این مطلب که: وقتی ما در این دوران و اوضاع بحث حکومت دینی را مطرح می کنیم باید چوب عملکرد کلیسا در جهان مسیحیت را تا اخر بخوریم افزود، ریشه بسیاری از شبهه ها و هجمه ها علیه حکومت اسلامی، ناشی از نابسامانی و کاستی های حکومت دینی در مسیحیت و مقایسه ان با حکومت دینی در اسلام است وی ان گاه امتیازات حکومت دینی در فرهنگ تشیع و اسلام را بر شمرد. ایشان در بخش اصلی سخنانش، با تشریح نگاه حضرت علی(ع) به دین، حکومت دینی و حقوق مردم در حکومت دینی ویژگی های حکومت علوی را بیان کرد. وی در پایان به پرسش هایی در زمینه شباهت حکومت ما با حکومت حضرت امیر(ع)، جایگاه حث خودی و غیرخودی در جامعه، جامعه علوی و... پاسخ داد.
3. نشست شانزدهم: زبان قران
ایة الله معرفت در این نشست با تشریح معنای هرمنوتیک، تاریخغ اه ان و دیدگاه های موجود درباره روش مهم دین بر روش مند بودن معرفت دینی تاکید کرده و گفت: هرمنوتیک یعنی روش مند ساختن تفسیر و تاویل شرع که در ان باید ضوابطی باشد که ان ضوابط مورد اتفاق باشد تا همگی ملزم باشند طبق این ضوابط حرکت کنند. ایشان با اشاره به انگیزه پیدایش هرمنوتیک در غرب افزود:
مسئله هر منوتیک وقتی که در غرب مطرح شد، برای جلوگیری از هرج ومرج در تفسیر دین و جلوگیری از قرائت های مختلف بوده است. الان می بینیم، بعضی از اقایان همین دست اورد را ابزاری برای تجویز قرائت های مختلف از دین قرار داده اند و درست از ان نتیجه معکوس می گیرند.
استاد معرفت در بخش عمده سخنان خود پرسش های مطرح درباره زبان قران را پاسخ داد.
4. نشست هفدهم: دین و اقتصاد
سخنران این نشست حجة الاسلام والمسلمین مصباحی بود که به تشریح رابطه دین و اقتصاد، رابطه فقه و اقتصاد و رابطه باورها و اندیشه های دینی با اقتصاد پرداخت و بر تاثیر مثبت دین و باورهای دینی بر اقتصاد و کارامد بودن نظام اقتصادی اسلام تاکید کرد. وی با ناسازگار خواندن اقتصاد لیبرالیسم و سرمایه داری با ارزش های اخلاقی گفت: اقتصاد سرمایه داری لیبرال، خصایصی دارد که ضدارزش ها هستند.
حجة الاسلام والمسلمین مصباحی در پایان به پرسش هایی در زمینه: تفاوت روش اقتصاد اسلامی با اقتصاد درجامعه غیر اسلامی، متولیان پی گیری اقتصاد اسلامی، رسالت حوزه، شبهه های ناکارامد بودن نظام اقتصادی اسلام و... پاسخ داد.
5. نشست هجدهم: مصلحت در فقه شیعه
در ابتدای نشست حجة الاسلام خسروپناه به جایگاه مصلحت در نظام های سیاسی اجتماعی و اهمیت ان در نظام ولایی و حکومت دینی اشاره کرد و ان گاه به بیان تفاوت مصلحت در فقه شیعه و اهل سنت پرداخت سپس ایة الله مومن در سخنانی پس از تشریح معنای مصلحت و نقش ان در جعل حکم به استناد ایات و روایات گوناگون اشاره کرد و گفت:
احکامی که خداوند تبارک و تعالی جعل کرده... قطعا براساس مصلحت بوده است.
ایشان در بخشی از سخنان خود، مصلحت مرسله را تعریف کرد و در بیان جایگاه ان در فقه شیعه گفت:
جلوی مصلحت های مرسله در فقه شیعه به طور کلی بسته شده است.
ایة الله مومن در ادامه با اشاره به جایگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام، رسیدگی به اختلاف نظر شورای نگهبان و مجلس را از کارهای مجمع برشمرد و درباره تجویز دیدگاه مجلس از سوی مجمع تشخیص مصلحت گفت: اگر این نظریه را اجازه داد یک عنوان ثانوی درست می کند. مجمع تشخیص نه حلالی را حرام می کند و نه حرامی را حل بلکه عناوین ثانوی را که از نظر شرعی هم وجود داشته باشد تایید می کند.
در پایان این نشست حضرت ایة الله مومن به پرسش های موجود در زمینه مصلحت در فقه شیعه پاسخ داد.
6. نشست نوزدهم: تحریف های عاشورا
در این نشست حجة الاسلام والمسلمین پیشوایی ابتدا طی سخنانی نقش واقعه عاشورا را در حیات و بقای اسلام و زوال دولت ضداسلامی بنی امیه برشمرد ان گاه با اذعان به این که واقعه عاشورا در سند و منابع تاریخی هیغ اگونه کمبودی ندارد به پرسش های موجود درباره حادثه عاشورا که قسمت عمده سخنان ایشان را در بر می گرفت پاسخ داد. در این نشست پرسش هایی در زمینه تحریف های عاشورا، رقیه دختر امام حسین(ع)، علی اکبر، امام سجاد، ام کلثومی که در کربلا حضور داشت، مقتل ها، اگاهی امام از شهادت و مرقد حضرت زینب(س) از سوی حضار مطرح گردید.
7. نشست بیستم: گستره ازادی مطبوعات
در این نشست ابتدا گوشه ای از اهانت ها و شبهه پراکنی های برخی مطبوعات در سال های اخیر و عوامل داخلی این نابسامانی فرهنگی بیان شد. ان گاه جناب اقای صفارهرندی سخنان خود را درباره گستره ازادی مطبوعات اغاز کرد. ایشان با اشاره به تاریخغ اه مطبوعات در پیش از انقلاب و اوایل ان، بضاعت ناچیز نیروهای مسلمان و متعهد از مطبوعات و روزنامه نگاری در ان زمان را، زمینه ساز نفوذ، حضور و ابقای جریانی دانست که با روح و اصل دین در ستیز یا بی تفاوت بودند. وی با ارائه پیشینه مطبوعات در دوران پس از انقلاب، زمینه های نفوذ جریان ها و اشخاص معاندی را که ارزش های انقلاب، مبانی حکومت دینی و اصل اسلام را نشانه رفته اند، برشمرد. ایشان در پایان این نشست به پرسش های موجود در عرصه مطبوعات پاسخ داد.
ان چه گذشت گزارشی اجمالی از سلسله نشست های کانون گفتمان دینی بود که هم چنان نیز ادامه دارد. بدیهی است خوانندگان محترمی که مایل به مطالعه و تعمق بیشتری در این زمینه ها هستند می توانند با مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه قم به ادرس صندوق پستی 37185/4466 مکاتبه و یا با شماره تلفن 7737217 تماس بگیرند.
