فرهنگ هر قوم و ملت برخاسته ازباورهای اصیل و ریشه داری است که پایه مدنیت، افتخارات و موجودیت او بر آنهانهاده شده است. هویت هر ملت نیز ارتباطی مستقیم با اصالت فرهنگی آن جامعه دارد. ازاین رو هر چه فرهنگ از اصالت و در عین حال از غنای بیشتری برخوردار باشد، هویت ملی نیز دارای پشتوانه عمیق تر وریشه دارتری خواهد بود. هر تهدیدی که فرهنگ ملتی را نشانه رود هویت ملی او رامورد هدف قرار داده است .
در شرایط جدید جهانی، میدان های نبرد تسلیحاتی و نایره های جنگ وخونریزی به سرعت جای خود را به آوردگاههای فرهنگی می دهند. با انفجاراطلاعات، آتشهای سوزان و آشکاربمب های خانمانسوز خاموش می شوند وشعله های پنهان فرهنگ سوز برافروخته می گردند. عصر ارتباطات آغاز شده است ودست آورد فرهنگ سازان و شعله های فرهنگ سوزان سوار بر توسن راهوار امواج با شکستن حد و مرزها به حریم اشخاص نفوذ می کنند.
شبکه های جهانی رایانه ای چون تارعنکبوت کره خاکی را در بر گرفته اند و پیام شوم فقر فرهنگی را در عصر بحران معنویت به جهانیان می رسانند. دو پدیده اینترنت و ماهواره به عنوان ارمغان عصرارتباطات، ابلاغ این پیام نامیمون را بر عهده دارند.
تجهیزات و ابزاری که می تواند حامل پیام انسانیت، صلح و دوستی و بستری برای رشد اندیشه های ناب انسانی باشند اینک دردست بدسگالان به باتلاقی از پلشتی وزشتی مبدل شده است .
سیل اندیشه های فاسد در بزرگراههای اطلاعاتی به راه افتاده و بنیانهای فرهنگی وهویت ملتها را به قصد تباهی هدف گرفته است.
امروز مرزداران فرهنگ و اندیشه بایدکه چاره ای اندیشند و جبهه ای فراهم سازندتا در مقابل این هجوم فرهنگی توان تحمل یابند و نه تنها پایمردی کنند که بر طبل توخالی و پر زرق و برق مهاجمان خدنگ زنند و پوچی و بی هویتی آن را به سخره گیرند.
ورود به این نبرد به ظاهر خاموش ولی سرنوشت ساز جز با مسلح شدن به سلاح روز ممکن نخواهد بود که «واعدوا لهم مااستطعتم من قوة ».
گر چه پدیده های جدید تکنولوژیک بویژه در حوزه رسانه ها و شبکه های اطلاع رسانی جهانی برای رفاه، آرامش وسعادت جوامع بشری به وجود آمده اند امابه کارگیری آنها در خدمت استعمار نو که باهدف یکسان سازی فرهنگها و حاکم کردن فرهنگ مبتذل و اخلاق ستیز غرب صورت گرفته است، نتیجه ای غیر از بر هم زدن آرامش بشری ، ایجاد اغتشاش فکری ونابسامانی روحی دستاوردی را عاید بشریت نخواهد کرد.
اینترنت در شکل رسانه ای دوسویه همچنانکه در بعد مثبت در امر اطلاع رسانی سالم بسیار کارساز و کارآمد است، در بعدمنفی با ترویج بی بندوباری، فساد، گسترش جرایم جهانی و مجرم پروری چون تیغی بران و بی رحم عمل می کند.
رویکرد به این پدیده جدید برای ملتی که فاقد زیرساختهای اطلاعاتی متناسب باعصر حاضر است - هر چند صاحب فرهنگی اصیل و غنی شمرده شود - چنانکه از روی شناخت، هوشیاری و خودباوری نباشد، به مثابه ورود به شوره زاری است که در آن فولاد آبدیده نیز به شکل قطعه نمکی استحاله می گردد .
پدیده های این عصر که به تمام شئون زندگی افراد سرک می کشند به گونه ای نیستند که در انتظار تصمیم مسؤلان ومتصدیان بمانند تا آنان چنانچه فرصت وفراغتی یافتند در قبال آن چاره اندیشی کنند.
به بخشی از گفته یکی از کارشناسان که در خصوص شبکه های جهانی در مطبوعات منعکس شده است توجه کنید:
اکنون اینترنت به صورت جدی پا به این مملکت گذاشته و گروههای زیادی از جوانان اعم از تحصیل کردگان و افرادمختلف جامعه را به خود جذب کرده است. گویا مسئولان ما فراموش کرده اندکه اینترنت مثل برق آمده و مثل بادحرکت می کند و منتظر نمی ماند تا آنان هروقت فرصت کردند فکری هم برای آن بکنند. (1)
به نظر می رسد درصد زیادی از عدم توجه مسئولان ذی ربط به گسترش بی حساب و غیر قانونمند اینترنت در کشورمعلول عدم شناخت آنان از این شبکه باشد.
تدوین مقررات لازم و کنترل اینترنت وبه کارگیری فیلترهای مناسب و لازم برای حذف اطلاعات آلوده و ایجاد صافی و مانع در مسیر لجن هایی که در این بزرگراه جاری شده است، امری نیست که منحصرادلسوزان فرهنگ و آیین بر آن اصرارورزند، گزارشهای منتشر شده حکایت ازدل نگرانی تمامی دولتها و ملتها دارد. این ترس اکنون در جهان غرب به «نگرانی اینترنتی » تعبیر می شود.
یکی از کارشناسان در این موردمی گوید:
این موضوع قابل درک است که حق هر دولت یا کشوری است که برای پیشگیری از ایجاد زمینه های تهدیدامنیت فرهنگی و منافع ملی اش چاره اندیشی کند، همان گونه که ژاپن به عنوان یک کشور پیشتاز در عرصه IT اقدام به برقراری فیلتر در مورد محو برخی از تصاویر مستهجن بر روی شبکه اینترنت کرده است. (2)
گفته می شود سال 80 در ایران سال انفجار اینترنت خواهد بود. طلیعه این پیش بینی اکنون به خوبی قابل رؤیت است. باوجود همه خلاهای قانونی در بهره برداری از این شبکه و عدم امکان دسترسی عمومی و نبود هیچ آیین نامه و دستورالعملی، طی آمارهای غیر رسمی گفته می شود بیش ازیکصد ISP در سراسر کشور فعال هستند که هرکدام خود به صدها مشترک سرویس می دهند و بیش از 25 کافه نت در سراسرکشور در حال سرویس دهی عمومی بخصوص به قشر جوان است. این در حالی است که هیچ تضمینی در استفاده صحیح وکنترل این مجاری ارتباطی وجود ندارد. ازطرفی یکی از مسئولان مخابرات طی گفتگویی با مطبوعات اعلام داشت:
با توجه به نقش بسیار مهم شبکه اینترنت در جامعه امروز و رشد سریع تعداد کاربران و تنوع زیاد سرویس های آن، شرکت مخابرات ایران نیز طرحهای وسیعی را در توسعه شبکه دیتا بویژه اینترنت در برنامه پنجساله سوم تدارک دیده است. سیاست دولت بر این است که ارائه خدمات اینترنتی بر عهده بخش خصوصی قرار گرفته و شرکت مخابرات وظیفه ایجاد شبکه و زیرساخت انتقال آن را بر عهده داشته باشد.
بر اساس این طرح، طی دو سال اول برنامه (یعنی تا انتهای سال 80)شبکه هایی با ظرفیت اتصال به 1000 ارائه کننده خدمات اینترنتی، (ISP) که مجموعا توان جذب یک میلیون مشترک اینترنتی را دارند، خواهیم داشت. این آی اس پی ها می توانند دانشگاهها،مدارس، شرکتهای خصوصی و مؤسسات ذی ربط باشند. این شبکه در 180 شهرمهم کشور حضور داشته و ارتباط بین آی اس پی ها و همچنین ارتباط بین الملل آنها را تامین می کند علاوه بر اینها امکان ارتباطات نقطه به نقطه دیتا و ایجادشبکه های خصوصی و اینترانت ها نیزوجود دارد. مجموع پورت های شبکه درسراسر کشور نزدیک به 20000 بوده وسرعت هر پورت می تواند از 64K تا 2 Mbps باشد. این تعداد پورت برای اتصال آی اس پی ها به شبکه بوده و هرآی اس پی می تواند هزاران مشترک اینترنت و یا اینترانت داشته باشد. مراحل بعدی توسعه شبکه برحسب نیاز بازار،حجم تقاضاها و نوع سرویس های موردتقاضا خواهد بود. در خصوص سرعتهای بیش از 2 Mbps نیز در صورت تقاضاامکان ارائه اتصالهای ADSL با سرعت بیش از 2Mbps در تهران و هفت شهربزرگ کشور وجود دارد (3) .
جای خوشوقتی است که شرکت مخابرات برای همراه شدن با عصرارتباطات، اقداماتی وسیع را مد نظر قرارداده است. بدیهی است که گسترش خطوط ارتباطی برای استفاده از شبکه های جهانی بخصوص شبکه اینترنت غیرقابل نفی بوده بلکه بهره گیری از این شبکه ها به عنوان دروازه ارتباط با دنیا امری ضروری است. اماهیچ فرد خردورز و دلسوخته فرهنگ وآیین و ملت و آشنا با برندگی این ابزارگسترش همگانی بدون فیلتر و افسار گسیخته آن را این گونه که اکنون شاهد آن هستیم - به صلاح کشور نمی داند.
آنچه امروز به خوبی قابل مشاهده است،استقبالی حساب نشده و هیجان زده درمواجهه با اینترنت و اصراری همه جانبه دراستفاده از شبکه های ماهواره ای است. درخصوص اینترنت باید گفت این شبکه رایانه ای، بی سرو صدا، تقریبا همه گیر شده است. یک کارشناس ارشد ارتباطات می گوید:
اینترنت همچون سیل به جریان افتاده است; در صورتی که با آن همگام نشویم از صدمات و خسارات ناشی از آن در امان نخواهیم ماند. شرکت مخابرات ومسئولان ذی ربط باید در این مورد جدی فکر کنند و متولی این شبکه در ایران بشوند تا بتوانند با کنترل، هدایت وهدفمند کردن کاربردهای این ابزاراطلاع رسانی، بسترهای توسعه کشور راهموار کنند. اگر مدیریت کلان کشورروی اینترنت سرمایه گذاری نکند و مهارآن را مد نظر قرار ندهد اولا این پیش بینی وجود دارد که در سال 2003 درآمدی بیش از 5 میلیارد دلار را از دست داده وفرا سوی دیگر فرهنگ، ارزشها و آینده کشور را تمام و کمال در اختیار دیگران قرار بدهیم. (4)
به هر حال اندیشه در بیم ها و امیدها ومضار و منافع پدیده های عصر ارتباطات منوط به چگونگی مواجهه با شبکه جهانی اینترنت و ماهواره ها است. از این روتصمیم گیری در نحوه استفاده از شبکه جهانی به عنوان یک پدیده چند رسانه ای ودو سویه راه را برای روبرو شدن با دیگرپدیده های این عصر نیز که دیر یا زود به صحنه خواهند آمد باز می کند. همچنانکه متخصصین نیز می گویند تمامی پدیده های عصر ارتباطات در شبکه جهانی اینترنت متمرکز شده و از این به بعد شاهد اشکال مختلف اینترنت در شئون گوناگون جامعه خواهیم بود.
آنچه امروز متولیان فرهنگ و آیین رانگران کرده و دغدغه هایی را برای آنان آفریده است، گشودن دروازه های کشور برروی اینترنت افسار گسیخته است بی آنکه دروازه بانان شناخت کاملی از آن داشته باشند یا در صدد کنترل رسمی آن برآیند.پیشتر اشاره کردیم که هیچ کس مخالف بهره گیری از پدیده های جدید در عصرارتباطات نیست و استفاده از این امکانات باتوجه به حفظ منافع ملی و بخصوص با حفظ امنیت فرهنگی و حفظ شئون دینی، اخلاقی و عرفی همواره مورد تاکید و تایید رهبران ما بوده است. اما این نکته را نیز نباید از نظردور داشت که برخی دانسته یا ندانسته مرعوب فن آوری جدید شده و با سر دادن شعار «آزادی » و حمایت از «جریان آزاداطلاعات » در پی آنند که فیلترها، سدها وموانع را از مقابل سیل لجنی که کشورهای مولد آن نیز خود، سریان آن را در نهادهای اصیل اجتماعی و آموزشی کشورشان سدمی کنند بردارند و جوانان و خانواده ها را درهجوم تباهیها غرق سازند.
حسن ختام کلام را به بیانات مقام معظم رهبری در رابطه با «حدود آزادی ابزارهای اطلاع رسانی » اختصاص می دهیم به امیدآنکه راهگشای مسئولان نظام باشد.
در اینجا به نقش رسانه ها توجه کنید;رسانه ها مسئولیت دارند; روزنامه هاحساس اند. قسمت عمده حساسیت من برروی روزنامه ها از اینجا ناشی می شود.بحث بر سر روزنامه ها و مطبوعات،بحث بر سر آزادی نیست. بعضیهانخواهند آزادی را برای ما معنا کنند;حرفی نداریم، استفاده می کنیم; اما مامعنای آزادی را می دانیم; برای آزادی هم خیلی دلمان می تپد.
مراد از آزادی هم همان آزادی بیان و آزادی فکر است; منتها اگر شما رفتیدبر طبق وظیفه تان در دکان یک قاچاق فروشی را بستید، آن فرد نمی تواند بگویدشما با آزادی کسب و کار مخالفید; نه،بحث آزادی کسب و کار نیست. کسب وکار آزاد است; قاچاق فروشی ممنوع است. بحث بر سر آزادی بیان نیست;بیان و فکر آزاد است; سمپاشی و اضلال و گمراه گری ممنوع است; آن هم درشرایط حساسی که امروز کشور ما دارد.من به بعضی از مسئولان تبلیغاتی کشوربارها گفته ام، آن روزی که شما توان واستعداد مقابله با تهاجم تبلیغاتی دشمن راداشته باشید، آن کسی که بیش از دیگران میدان دار تکثر مطبوعات و روزنامه ها وکتاب و فیلم و غیره باشد، بنده هستم; اماشما بگویید ببینم در مقابل آن فیلمی که پایه های فرهنگ مردم، اعتقاد مردم، دین مردم، روحیه انقلابی و ایثار و شهادت رادر مردم متزلزل می کند که نه یکی، نه دوتا، نه ده تاست شما چند فیلم ساخته اید؟!
اینجاست که من احساس خطرمی کنم. البته کار اساسی و بلندمدت این است که برای تولید آنچه که خوب است،فکر کنیم; اما تا آنچه خوب است به میدان بیاید، من نمی توانم قبول کنم وبپذیرم که این سیل لجن بیاید و جوان وکودک و قشرهای مختلف را در خودش غرق کند. از تمام شیوه های دشمن شاد کن و دشمن آموز برای مقابله با تفکر انقلاب استفاده بشود; اگر کسی هم مخالفت ومقابله کند، فورا انگ و تهمت بخورد!این که آزادی نشد; این که عاقلانه وخردمندانه نیست; این که مدیریت کشورنیست. شما مسئولید به نقش رسانه هاتوجه کنید; این بسیار بسیار مهم است.حساسیت بر روی نقش رسانه های مکتوب و روزنامه ها بخصوص در شرایطکنونی ما بسیار مهم است. با این تصویری که عرض کردم، مشخص می شود که آنهاچقدر می توانند به نفع دشمن نقش ایفاکنند. مدعی آنها هم باید همه دستگاه وهمه جبهه متحد طرفدار نظام و مسئولان قوه های مختلف و مسئولان بخشهای میانی گوناگون باشند. مدعی آنها فقطدستگاه قضایی یا فلان روحانی نیست;همه باید در این قضیه مدعی باشند. (5)
سردبیر
پی نوشتها:
1- ابرار اقتصادی، مورخ 27/4/79
2- همان
3- مجله علم الکترونیک و کامپیوتر، شماره 280
4- ابرار اقتصادی، مورخ 1/5/79
5- سخنرانی معظم له در جمع مسئولان و کارگزاران نظام، 19/4/79
