چگونه بعضی از ناراحتیهای شکم را برطرف کنیم؟

یافتن علت گاز شکم و ناراحتی در اثر آن:

گاهی مشکل بتوان علت باد شکم، چنگ شدگی شکم و اسهال را یافت چه ممکن است علائم تا مدت 12 ساعت پس از غذا به تاءخیر بیفتند چه مواد غذائی باید راه طولانی از معده به روده باریک و سپس روده بزرگ را طی کند و در روده بزرگ است که علائم ظاهر می گردند.

بنابراین یافتن علت ناراحتی دقت زیاد می خواهد. برای این کار باید نخست علل جدی را جدا کرد. بهتر است برای 3 تا 4 روز غذاهائی را که گمان می کنید باعث ناراحتی هستند، یکایک از برنامه غذا حذف کنید تا معلوم شود کدام یک باعث ناراحتی است و سپس از نو همان غذاها را یکایک اضافه کنید و ببینید که کدام یک باعث ناراحتی شما می شود. برای اطمینان خاطر یکبار دیگر نیز همان برنامه را تکرار کنید.

همان طوری که در مقاله پیشین یادآوری شده است، یکی از علل گاز شکم یبوست است. برای جلوگیری از آن علاوه بر موارد یاد شده چند نکته دیگر نیز ذکرمی شود: خوردن آب آلو و خود آلو بسیار موثر است. نوشیدن روزانه 6 تا 8 لیوان آب و مایعات دیگر نیز بسیار خوبست. ورزش به مقدار متوسط نیز سودمندو ضروری است. اگر با تدابیر یاد شده، بوست برطرف نشد، لازم است به پزشک مراجعه شود.

چند نکته درباره داروهای نرم کننده(ملین)

بعضی از مردم که دچاریبوست هستند به داروهای ملین متوسل می شوند. داروهای ملین گوناگون وجود دارند که مواد اساسی آنها متفاوت است. بعضی ازآنها نه تنها سودمند نبوده، بلکه زیان آور هم هستند. در مورد داروها و موادملین از همه بدتر اسراف در مصرف آنهاست به طوری که در بعضی افراد مصرف مواد ملین جزو برنامه روزانه است چه فکر می کنند که بدون مصرف ملین شایدزندگی آنان نچرخد. مصرف داروی ملین، برای مدت طولانی قطعا بدون اثر بد بردستگاه گوارش نخواهد بود و این امر غیر قابل اجتناب است و هرچه ملین سمی ترباشد، این اثر زودتر نمایان خواهد شد.

اگر ملین مدت طولانی مصرف شود مخاط روده بزرگ(کولون) به طور مزمن تحریک خواهد شد. درست مانند این که هر روز به آنها سوهان بکشیم که نتیجه آن خرابی یاخته های پوشش داخلی یعنی مخاط روده های بزرگ خواهد شد و در اثر آن،دیگر ماهیچه های روده بزرگ به طور عادی منقبض نخواهند شد تا بتوانند مواددفعی را به راحتی به خارج برانند. به عبارت دیگر: وظائف خودشان را درست انجام نخواهند داد. چه اساسا توان آنها کم می شود و متعاقب آن انقباض(اسپاسم)های دردناک ایجاد خواهند شد مانند آنچه که موقع تورم روده ها به وجود می آید. پس انسان نباید به دست خود، خویشتن را دچار عارضه نماید.

برای جلوگیری از این وضع نامطلوب، بهترین کار نخوردن داروی ملین یا مسهل است گرچه ممکن است مصرف گاه به گاهی ملین زیان آور نباشد. در چنین مواردی نیزباید بهترین و کم ضررترین آنها را برگزید به ویژه اگر این داروها به عنوان مسهل صرف شوند باید دقت بیشتری به کار رود.

«خوردن مسهل را، مگر در موارد بسیار استثنائی هرگز توصیه نمی کنیم ». به هر حال دارو چه به عنوان ملین و یا مسهل مصرف شود، باید دقیقا توجه داشت که داروهای ملین قوی اگر تکرار شوند، زیان آور خواهند بود. مسهل ها یاملین های قوی عبارتند از «شیرمنیزی » ⁽¹⁾ ، «سلفات منیزی » ⁽²⁾ و «سلفات سود» ⁽³⁾ ملین ها و مسهل های یاد شده علاوه بر این که دارای بو و طعم ناخوش آیند هستند، برای کسانی که ناراحتی قلبی و کلیوی دارند، ممکن است به علت جذب بیش از حد سدیم و یا منیزیوم، زیان آور باشند. مسهل ها و ملین های سدیم دار برای کسانی که رژیم نمک دارند، زیان آور است. در بین اینهاشیرمنیزی شاید کم ضررترین و قابل تحمل ترین باشد به شرط این که آنهم گاهگاهی و به مقدار متعادل مصرف شود.

شیاف های گلیسیرین و نظائر آنها که برای تخلیه روده مصرف می شود، اثرشان فقطدر انتهای روده هاست. و در دیگر بخش های بدن بی اثرند و در مدت 30دقیقه نیزموثر واقع می شوند و در موارد بسیار کم باعث تحریک و ناراحتی ناحیه مخرج می شوند.

مواد روغنی

مانند پارافین مایع و روغن های معدنی به علت دربر گرفتن مواد دفعی و صاف و لیز نمودن آنها، باعث راحتی دفع می گردند. این مواد جذب بدن نمی شوند با وجود این باید از مصرف زیاد آنها خودداری شود چه مصرف طولانی آنها باعث کمبود شدید ویتامین های محلول در چربی یعنی ویتامین های A ، D ، E و K می شوند. به عبارت دیگر این که: این ویتامین ها در روغن معدنی حل می شوند و چون این روغن ها جذب بدن نمی گردند بنابراین ویتامینها را نیز باخود دفع می کنند. بعضی از پژوهشگران این احتمال را هم می دهند که این روغن هاممکن است خطر بروز سرطان روده را افزایش دهند.

ملین هائی که باعث افزایش حجم مواد دفعی می شوند:

برخی از ملین ها، به علت جذب مایع، سبب افزایش حجم مواد دفعی می گردند.

افزایش مایع به مواد دفعی، هم باعث نرم شدن و هم باعث دفع سریع آنهامی گردد چه هرچه حجم مواد دفعی زیادتر شود، روده واکنش بیشتر نشان می دهد ودفع را تسریع می کند.

از مواد طبیعی که باعث افزایش حجم مواد دفعی می گردند، مانند: سپوس،سبزی ها، میوه ها و غله های کامل، نباید غافل بود. اگر کسی از این مواد به طومرتب استفاده کند، به مواد دیگر افزایش دهنده حجم مواد دفعی و یا اساسا به ملین نیاز نخواهد داشت.

نوشیدن آب فراوان «روزانه هشت لیوان » علاوه بر فوائد دیگر در این موردنیز سودمند است.

8 - روغن های خوراکی

تمام انواع چربیها، خواه چربی بدن حیوان و خواه چربی فرآورده های شیری و خواه شوکولات و خواه روغن های نباتی، می توانند در دستگاه گوارش اثر بگذارند.

چربی به طور آشکار عبور غذا از معده به روده را به تاءخیر می اندازد و گاهی هم باعث تهوع می شود و نیز باعث کندی تخلیه روده بزرگ یعنی کندی دفع می گردد. بنابراین حذف و یا کم کردن چربی غذا می تواند این ناراحتیها رابرطرف نماید.

9 - میوه زیاد

میوه های تازه و آب میوه لازمه یک رژیم غذائی سالم است اما در موارد نادری بدور از انتظار باعث ناراحتی روده ها، به ویژه اگر بیش ازاندازه صرف شوند، می گردند.

آب میوه دارای مقداری زیاد قند به نام «فروکتوز» ⁽⁴⁾ است. عسل نیز حاوی مقدار زیادی از این قند است. آنزیم های جدار روده معمولا فروکتوز را می شکنندو آن را قابل جذب می نمایند. گاهی وقتی که مقدار زیادی از این قند به یکباره هضم می شود، بخشی از آن از روده کوچک وارد روده بزرگ «کولون »می گردد. نه تنها فروکتوز، بلکه هر ماده قندی دیگر اگر بدون این که جذب شودبه کولون برسد، به راحتی به وسیله باکتریهای موجود در کولونها، تخمیر می شدکه نتیجه آن ممکن است ایجاد گاز، باد شکم و گاهی اسهال باشد و نیز میوه هادارای قیبر قابل حل هستند که پس از رسیدن به کولونها، خود باعث تخمیرباکتریائی و گاز می شود.

چه باید کرد؟ و راه حل چیست؟

با وجود همه نکات یاد شده، اعتقاد به خوردن مقدار کافی میوه به عنوان ماده ارزشمند ویتامین و مواد مغذی و فیبر هنوز هم معتبر است. اما باید هم مقدارمیوه و هم مقدار آب میوه که هربار مصرف می شود، محدود گردد. روزانه دست کم باید 4 یا 5 بار میوه و لو به مقدار کم خورد.

در اغلب موارد خوردن یک سیب یا یک گلابی یا نوشیدن دو لیوان آب میوه برای بعضی افراد کافی نیست.

10 - عادت ماهانه

بسیاری از بانوان از این که عادت ماهیانه آنان بتواندناراحتی گوارشی ایجاد نماید، آگاهی ندارند. اما باید دانست که این امرکاملا امکان پذیر است. اسهال معمولی ترین ناراحتی است که در دو روز نخست بلافاصله پیش از قاعدگی عارض می گردد. این ناراحتی روده احتمالا به طور مستقیم با افزایش مقدار هورمونهای زنانه یعنی «استروژن » ⁽⁵⁾ و «پروژسترون » ⁽⁶⁾

ارتباط دارد هر دوی این هورمونها باعث شل شدن ماهیچه های کولون می گردند.

ظاهرا به نظر می رسد که این امر باید باعث یبوست بشود در صورتی که در عمل عکس آن اتفاق می افتد. بسیاری از انقباض های کولون در اثر حرکت و توقف مواددفعی روده است. هر عاملی که این حرکت را از بین ببرد، باعث اسهال می شود واین ناراحتی به آسانی با داروهای ضد اسهال خوب می گردد. اگر چنگ شدگی شکم بدون اسهال باشد، آن نیز با داروهای ضد «اسپاسم »(انقباض) به راحتی درمان پذیر است. البته مردها نیز در صورتی که دچار اسهال و یا چنگ شدگی ماهیچه های جدار شکم شوند، با همان داروها درمان می گردند.

11 - اسهال

غیر از اسهال میکربی که خود بحثی است جداگانه، گاهی مواد ساده مانند جویدن آدامس باعث اسهال می گردند.

بعضی از آدامس ها که قند ندارند در عوض دارای «سوربیتول » ⁽⁷⁾ هستند. این ماده به جای قند برای شیرین کردن بعضی از مواد من جمله آدامس بکار می رود.

گاهی بدن آمادگی مصرف مقدار نسبتا زیاد این ماده را که در چند عدد آدامس هست، ندارد. در بعضی افراد مقدار بسیار کم این ماده، حتی پنج گرم، ممکن است باعث گاز، نفخ شکم و اسهال شود. بعضی از آدامس های بدون قند، حاوی 2گرم سوربیتول هستند. اگر کسی در روز سه تا از این آدامس ها را بجود ممکن است دچار سر درد بشود. البته در همه کس این طور نیست چه در بعضی افراد مقدار 20 تا 50گرم سوربیتول می تواند دارای چنین اثری باشد. گرچه انسان سوربیتول رابه خوبی جذب نمی کند، اما باکتریهائی که در کولون زندگی می کنند آن را خیلی دوست دارند. آنها، این ماده را در اثر تخمیر می شکنند و مقدار زیادی گازتولید می کنند. این گاز باعث انبساط کولون و در نتیجه درد شکم می شود که ممکن است همراه با انقباض شدید ماهیچه جدار کولون باشد که به صورت چنگ شدگی شکم احساس می گردد. فرآورده های جانبی تخمیر باعث می شوند که مقدارزیادی مایع به داخل دستگاه گوارش جذب شود که این سبب نرم شدن مواد دفعی ودر نتیجه اسهال گردد. سوربیتول در بعضی از آب نبات های رژیمی که قند ندارندو نیز به برخی از داروها برای شیرین کردن آنها می افزایند.

دیگر شیرین کننده ها از قبیل «زایلیتول » ⁽⁸⁾ و «مانیتول » ⁽⁹⁾ نیز ممکن است دارای چنین اثری باشند.

پی نوشتها:

1 - Milk of Maqnesium.

2 - Maqnesium sulfate.

3 - Sodium sulfate.

4 - Fructose

5 - Estroqen.

6 - Proqesterone.

7 - Sorditol.

8 - Xylitol.

9 - Mnnitol