آشنایی با «مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران »

بی شک، آشنایی با مراکز نگاهداری اسناد تاریخی و کتاب خانه های مرجع تاریخ معاصر ایران، می تواند زمینه بسیار مناسبی جهت ارتقای کمی و کیفی تحقیقات درباره موضوع تاریخ معاصر و اندیشه سیاسی ایران را فراهم آورد .

یکی از مهم ترین این مراکز، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران است واقع در (تهران، خیابان ولی عصر، شهید فیاضی - فرشته - پلاک 128، صندوق پستی 1975/19395) . گزارش ذیل که مطالبی است در خصوص تاریخچه و فعالیت های دو بخش اطلاع رسانی و پژوهش این مؤسسه، با استفاده از گزارش مندرج در روزنامه اطلاعات شماره های 21974 و 21973، (12 و 11 مرداد ماه 1379) تنظیم شده است .

مقدمه:

با وقوع انقلاب شکوه مند اسلامی، عده زیادی از وابستگان رژیم گذشته از کشور گریختند و اسناد و کتاب های باقی مانده از این افراد که در حالت بلاتکلیفی و نابودی قرار گرفته بود، به بنیاد مستضعفان منتقل شد . پس از مدتی به همت مسئولان وقت بنیاد و با کسب اجازه از حضرت امام خمینی رحمه الله طرح ایجاد مؤسسه ای برای نگهداری از اسناد و کتاب های یاد شده و خدمت رسانی مرتبط با آنها، تصویب و به اجرا گذاشته شد . به این ترتیب «مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی » در سال 1365 آغاز به کار کرد .

اسناد فوق به مثابه پشتوانه حقوقی بنیاد بوده و از ابتدا به دلیل این امر و نیز خصوصی بودن اسناد موجود، حوزه فعالیت آن از سایر مراکز اسنادی که عمدتا دولتی هستند، تفکیک شد . طی سالیان بعد به تکمیل اسناد و کتب، اقدام و در عرصه پژوهش نیز فعالیت آغاز شد . محدوده این فعالیت ها دوران قاجاریه و پهلوی بوده است .

این مؤسسه با تغییر نام از مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، به مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران (در سال 1374) در قالب دو معاونت اجرایی و پژوهشی به فعالیت خود ادامه می دهد .

«بخش اجرایی و اطلاع رسانی »

این بخش از پنج قسمت تشکیل شده است: 1 . مخزن اسناد خطی و تصویری 2 . مرمت اسناد 3 . سازماندهی اسناد 4 . کتاب خانه 5 . رایانه .

1 . مخزن اسناد خطی و تصویری: از تاریخ به عنوان حافظه، سند هویت و شناس نامه یک ملت نام برده اند . آنچه در حفظ و انتقال حافظه تاریخی به نسل های بعدی و جلوگیری از گسست و انقطاع تاریخی بین نسل های یک ملت اهمیت درجه اول و جایگاهی حیاتی دارد; اسناد، روایات و متون تاریخی است که به مثابه ماده خام برای تدوین تاریخ واقعی و اصیل به کار می رود . بدون این اسناد معتبر، موضوع بررسی های تاریخی اساسا منتفی شده و با کمبود و یا خدشه دار شدن آنها، تدوین مسیر تاریخی زندگی ملت ها، شکل ناقص و مخدوش به خود می گیرد . از این رو اهمیت اسناد تاریخی و لزوم گردآوری و نگهداری این مواریث ملی، فلسفه وجودی مراکز اسنادی است . در مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، برای صیانت اسناد در مخزن، از روش های نوین علمی مانند سیستم اعلام خطر و گردش هوا استفاده می شود . در این بخش، 5000000 برگ سند و 500000 هزار قطعه عکس محافظت می شود .

2 . مرمت اسناد: در جهت حفظ و نگهداری اسناد و مدارک، از طریق آموزش و رعایت شرایط مناسب نگهداری و اصول ایمنی، تا حد زیادی می توان از تاثیر سوء عوامل آسیب رسانی به این مدارک کاسته و سلامت آنها را تامین کرد .

این عوامل را می توان به سه دسته کلی شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی تقسیم کرد . هر یک از عوامل مزبور به دلایل مختلفی ایجاد می شوند که بخشی از آنها به شیوه های حفاظت و نگهداری، آلودگی های محیطی، میزان حرارت، رطوبت، و نور و عوامل ساختاری مدارک مربوط می شود . در بخش آسیب شناسی و مرمت اسناد، آنها را ضدعفونی و پاکسازی و از آفت ها و قارچ ها مصون می کنند . آن گاه عمل استحکام بخشی اسناد انجام می گیرد که اگر شرایط نگهداری آنها مساعد باشد، عمر اسناد را حداقل پنجاه سال افزایش می دهد . تهیه کپی، میکروفیش و تصویر رایانه ای از اسناد، از دیگر فعالیت های مؤسسه در جهت حفاظت از مدارک است .

مرمت مدارک، از جمله امور تخصصی و مبتنی بر اصول علمی است و به هیچ عنوان فعالیتی ساده و پیش پاافتاده نیست و به وسایل استاندارد و نیز افراد متخصص در شیمی، زیست شناسی و مرمت اسناد نیاز دارد . چرا که شیوه های سنتی مرمت مانند استفاده از چسب و سریش، از آفات اسناد تاریخی می باشد . در چنین شرایطی، مرمت یک برگ سند، گاه تا سه روز به طول می انجامد ولی مرمت سندهایی با کم تر از 25 درصد تخریب، زمان به مراتب کم تری می خواهد و مرمت ده تا بیست برگ آنها در یک روز امکان پذیر است .

3 . سازماندهی اسناد: در این جهت، 500000 برگ سند، تفکیک و در رده های علمی تعیین شده قرار گرفته است . استخراج اطلاعات بیش از 2000000 برگ سند شامل: واژه ها، موضوع ها، اعلام و سایر اطلاعات مندرج در اسناد، تهیه کپی از اسناد مؤسسه، ترجمه 210000 هزار برگ سند از زبان های انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و عربی به فارسی از دیگر فعالیت های این بخش محسوب می شود .

4 . کتاب خانه مؤسسه و سالن گنجینه: از آن جا که موضوع فعالیت مؤسسه، پژوهش در موضوعات دوران قاجاریه و پهلوی است، بخش اعظم کتاب ها و نشریات گردآوری شده در کتاب خانه نیز به نوعی به این دوران مربوط است . 130000 هزار جلد کتاب، 1750 عنوان روزنامه و مجله در 300000 نسخه، و 50000 برگ گزارش، نقشه و پایان نامه در این کتاب خانه وجود دارد و کامل ترین مجموعه کتاب های مرتبط با تاریخ معاصر کشور، در این بخش جمع آوری شده است .

کتاب هایی که قدمت تاریخی دارند، نفیس و چاپ سنگی هستند و یا به دلیل نوعی صحافی ارزشمندند، در سالن گنجینه نگهداری می شوند . در این بخش، اصول بسیاری از اساس نامه ها و مرام نامه های سیاسی نیز وجود دارند که از آنها به طور کامل حفاظت می شود . فهرست نویسی در کتاب خانه مؤسسه، بسیار ریز و جزیی نگرانه است و این امر امکان مطالعات دقیق پژوهش گران را فراهم می سازد .

نحوه استفاده از کتاب خانه و مخزن اسناد: مؤسسه مطالعات تاریخ ایران، همه روزه مراجعان زیادی دارد که شمار بسیاری از آنان را پژوهش گران علوم انسانی تشکیل می دهند . استفاده از اسناد و کتاب خانه مؤسسه، نیاز به معرفی نامه دارد و در غیر این صورت متقاضی باید تقاضای کتبی خود را ارایه کند تا بتواند از خدمات مؤسسه برخوردار شود . به این ترتیب، مسئولان مؤسسه امکان می یابند از تعداد مراجعان اطلاع حاصل کنند و برای ارایه خدمات بهتر به آنان برنامه های لازم را به اجرا بگذارند . کتاب برای مطالعه در خارج از مؤسسه، امانت داده نمی شود و صرفا در محل کتاب خانه قابل استفاده است . این کتاب خانه از ساعت 30: 7 صبح تا 6 بعد از ظهر روزهای شنبه تا چهارشنبه، و تا ساعت 4 بعد از ظهر پنج شنبه به صورت یک سره آماده ارایه خدمات به مراجعان است .

5 . بخش رایانه: از سال 1370 به منظور تسریع در اطلاع رسانی، بخش رایانه ای مؤسسه آغاز به کار کرده است . عمده فعالیت های انجام شده در این بخش، عبارت است از تصویر برداری رایانه ای (اسکن) از 1800000 سند مؤسسه به منظور حفاظت اسناد و بالا بردن سرعت اطلاع رسانی و آماده سازی برنامه جامع اطلاع رسانی مؤسسه .

هم چنین 48 بانک اطلاعات در مؤسسه تشکیل شده است که مهم ترین آنها عبارتند از: 1 . بانک اسناد; شامل 685300 برگ اطلاعات حاوی: چکیده، نمایه، لغات، اعلام و سایر اطلاعات مندرج در اسناد . 2 . بانک عکس; شامل 163867 برگ اطلاعات . 3 . بانک کتاب های فارسی، شامل 54819 برگ اطلاعات . 4 . بانک کتاب های غیر فارسی; شامل 65983 برگ اطلاعات . 5 . بانک نشریات، شامل 300000 برگ اطلاعات . 6 . بانک شجره نامه ها، شامل 6780 برگ اطلاعات . 7 . بانک اسناد چاپی، شامل 19736 برگ اطلاعات . 8 . بانک عکس های چاپی، شامل 108790 برگ اطلاعات . 9 . بانک فهرست مندرجات کتب، شامل 87112 برگ اطلاعات . 10 . بانک فهرست مقالات فارسی، شامل 45414 برگ اطلاعات . 11 . بانک سرگذشت نامه ها، شامل 22193 برگ اطلاعات . 12 . بانک اعلام منابع تاریخی معاصر (کتب و نشریات) ; شامل 1160129 برگ اطلاعات .

«فعالیت های بخش پژوهش »

1: تهیه طرح جامع پژوهشی در موضوعات تاریخ معاصر: با توجه به خلا موجود در زمینه پژوهش های تاریخ معاصر و با اتکا به اسناد، کتاب خانه تخصصی و 48 بانک اطلاعاتی موجود، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران بر اساس یک طرح جامع پژوهشی - که متخصصان شاغل در مؤسسه تهیه کرده اند - به پژوهش در موضوع های تاریخ معاصر مبادرت کرده است . ویژگی طرح مزبور، بررسی وقایع معاصر از ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است .

در این پژوهش، هم چنین آن دسته از تحولات جهان و منطقه ای که بر سیر وقایع در ایران تاثیر گذاشته، بررسی می شود .

الف) تدوین مراجع مطالعاتی به عنوان پروژه های ملی: نبود برخی از منابع مطالعاتی مرجع در تاریخ معاصر، باعث طولانی شدن روند تحقیق شده است . ضمن آن که پراکندگی اطلاعات و کمبود امکانات برای پژوهش گران، باعث می شود محقق امکان مراجعه به تمامی منابع را نداشته باشد . به منظور رفع این نقیصه، مؤسسه اقدام به اجرای پروژه های بزرگ کرده است، که برخی از آنها عبارتند از: روزشمار منتظم تاریخ قاجار در 10 جلد، فرهنگ ایلات و عشایر در 5 جلد، چکیده و نمایه مطبوعات عصر ناصری، روزنامه حبل المتین، روزنامه اختر، مطبوعات عصر مظفری، مطبوعات عصر محمد علی شاه و احمد شاه، و چکیده و نمایه مجله خواندنی ها در 30 جلد .

این پروژه های ملی امکان گسترده ای را در اختیار پژوهش گران می گذارد و ضمن تعمیق مطالعات آنان، سرعت روند پژوهش های تاریخی را تا حد زیادی افزایش می دهد .

ب) عنوان های مطالعات و پژوهش های موضوعی: در زمینه مطالعات موضوعی و تک نگاری نیز مؤسسه بر اساس طرح جامع پژوهشی و با اتکا به بانک جامع اطلاعاتی و پژوهش های بنیادی خود، اقدام به انجام مطالعات موضوعی در محورهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عصر قاجار و پهلوی کرده است .

برخی از این محورهای مطالعاتی عبارت است از:

1 . غرب شناسی، غرب گرایی و غرب ستیزی ایرانیان: این مجموعه شامل مطالعاتی در خصوص مواجهه ایرانیان با غرب است . پنج کتاب از این محور، تحت عنوان های «تعامل دین و سیاست در ایران » ، «نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار» ، «بست نشینی در سفارت انگلستان » ، «آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب » و «حوزه نجف و فلسفه تجدد در ایران » منتشر شده است . هم چنین عنوان های: «ایرانیان و فرهنگ غرب در عصر قاجار» ، «پژوهشی بر فعالیت انجمن تبلیغی کلیسای انجیلی در ایران » ، «تاریخ مدرنیته در ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی » و «تاریخچه فراماسونری در ایران » آماده چاپ است .

2 . زعمای مشروطیت: این مجموعه شامل تک نگاری هایی درباره زندگانی شخصیت های دینی عصر مشروطیت است . جلد اول این مجموعه، با نام «قیام حاج آقا نور الله اصفهانی » به چاپ رسیده است و عنوان های دیگری مانند: «زندگانی آخوند خراسانی » ، «زندگانی ملاعبدالله مازندرانی » ، «زندگانی میرزا حسین آقا نجل خلیل » ، «زندگانی میرزا حسن آقا تبریزی » ، «زندگانی سید محمد طباطبایی » ، «زندگانی سید عبدالله بهبهانی » ، «زندگانی میرزای نایینی » ، «زندگانی حاج شیخ فضل الله نوری » ، «زندگانی آیت الله سید کاظم یزدی » و «زندگانی آخوند ملاقربان علی زنجانی » در دست تهیه است .

3 . مطالعات منطقه ای: این مجموعه شامل موضوعاتی است که دربرگیرنده تحولات منطقه ای کشورهایی است که تحولاتشان بر کشور ما تاثیر گذاشته است . توجه ویژه به ترفندهای استعمار و صهیونیسم جهانی در منطقه نیز دغدغه اصلی این مطالعات است . کتاب های «تاریخ صهیونیسم » و «نقش یهود در سرنگونی سلطان عبدالحمید» به چاپ رسیده است و کتاب های «یهود و مساله فلسطین » ، «خلیج فارس در قرن بیستم » و «قیام سال 1875 هندوستان » برخی از عناوین این مجموعه است که آماده چاپ می باشند .

4 . مطالعات محلی: این مجموعه شامل تحولات رخ داده در تمامی نقاط کشور است . این تحقیقات بدین دلیل صورت گرفته که تدوین تاریخ ایران بدون مطالعات محلی، غیر ممکن است . «تاریخ کهکیلویه » ، «بررسی جایگاه تاریخی بنادر ایرانی خلیج فارس » ، «تاریخ دشت مغان » ، «نفت و بختیاری ها» ، «خوانین بختیاری و انگلستان » ، «شیخ خزعل و انگلستان » ، «شورش شیخ عبیدالله کرد» ، «تاریخ و فرهنگ آذربایجان » ، «کاغذکنان در گذرگاه تاریخ » و «تاریخ سیستان و بلوچستان » ، از جمله مطالعات محلی است که بعضی از آنها منتشر شده و برخی دیگر در دست تهیه و آماده سازی برای چاپ است .

5 . مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی: این مجموعه شامل مطالعات و پژوهش های متنوعی است که در بازشناسی موضوعات و شخصیت های مطرح در تاریخ معاصر، مؤثرند .

برخی از عناوین این مجموعه عبارتند از: «زندگانی و اندیشه های تقی زاده » ، «تاریخچه کمیته مجازات » ، «احداث راه آهن و تاثیر آن بر سیاست و اقتصاد ایران » ، «اندیشه های سیاسی و شکل گیری رژیم پهلوی » ، «سازمان زنان در عصر پهلوی » ، «کانون بانوان در عصر پهلوی » ، «قاچاق مواد مخدر در عصر پهلوی » ، «منابع جعلی در تاریخ نگاری معاصر» ، «زندگانی سیاسی خاندان نواب » ، «زندگانی سیاسی - فرهنگی خاندان فروغی » ، «خاطرات سیاسی محمدرضا آشتیانی زاده » ، «زندگانی سیاسی خاندان علم » ، «زندگانی سیاسی خاندان علاء» ، «زندگی سیاسی اردشیر زاهدی » ، «خاطرات امیرتیمور کلالی » ، «زندگانی سیاسی سید ضیاءالدین طباطبایی » ، «زندگانی سیاسی - فرهنگی علی دشتی » ، «زندگانی سیاسی محمد امین رسول زاده » ، «حزب دموکرات و تحولات ایران » ، «زندگانی هژبر یزدانی » ، «اسناد خاندان پهلوی » (4 جلد)، «تحلیل مطبوعات ایران از کودتای سوم اسفند تا خلع قاجاریه » ، «خاطرات ابوالحسن عمیدی نوری » (3 جلد)، «زمین و زمین خواری در عصر پهلوی اول » ، «تاریخچه بانک شاهنشاهی » ، «زندگانی سیاسی داریوش همایون » و «سراب یک ژنرال » (زندگانی حسن طوفانیان) .

6 . استعمارشناسی: ایران به عنوان یک کشور نیمه مستعمره در عصر قاجار و یک کشور وابسته به امپریالیسم در عصر پهلوی، به شدت در مظان اقدامات مخرب قدرت های استعماری قرار داشت; از این رو شناخت تحولات تاریخ معاصر ایران بدون شناخت استعمار، غیر ممکن است . هدف این مجموعه شناساندن ساختارها و مکانیزم های کشورهای سلطه گر استعماری است و برخی از عنوان های این مجموعه که آماده چاپ اند عبارتند از:

«زندگانی سیاسی لرد راندالف چرچیل » ، «ظهور و سقوط کمپانی هند شرقی » ، «امپریالیسم روسیه، زندگانی سیاسی لرد کرزن » ، «تاریخ سازمان های اطلاعاتی بریتانیا» ، «ادوارد هفتم و دربار یهودی وی » ، «تاریخ امپریالیسم بریتانیا» (2 جلد)، «امپریالیسم مهار شده » ، «بانک شاهنشاهی در ایران » ، «تاریخ کمپانی هند شرقی » .

7 . ادبیات تاریخی: این مجموعه شامل پژوهش های تاریخی در قالب ادبیات است و برخی از عنوان های آن عبارتند از: «رمان دیلماج » (مربوط به تاریخ مشروطه)، «طنز و برادران توفیق » و «تاریخ ادبیات معاصر ایران » (از ابتدای قاجاریه تا انقراض پهلوی) .

8 . تاریخ برای جوانان: این مجموعه شامل پژوهش های تاریخی برای رده سنی جوانان است . برخی از عنوان های این مجموعه عبارتند از: «رمان یاس کبود» (کشف حجاب در عصر رضاخان)، «رمان غول های یخی » (مربوط به وقایع انقلاب اسلامی)، «دار بر دوش » (زندگی نامه شهید اندرزگو)، «زندگی نامه شهید مدرس » ، «زندگی نامه امام خمینی قدس سره » ، «زندگی نامه میرزای شیرازی » ، «زندگی نامه شهید مطهری » ، «زندگینامه شهید رجایی » ، «قیام پانزدهم خرداد» ، «تمهیدات ضد فرهنگی رژیم پهلوی » ، «انقلاب مشروطیت » ، «حلقه های وابستگی » (مهره های استعمار)، «تاریخ و عملکرد استعمار» ، «کودتای رضاخان » و «میسیونرهای مذهبی در ایران » .

2 . انتشار فصل نامه

الف) فصل نامه الکترونیکی بهارستان: این فصل نامه با موضوع های متنوع تاریخی، برای رده سنی جوانان طراحی شده و تاکنون هفت شماره آن ارایه شده و با استقبال آنان روبه رو، گشته و از ابتدای سال 80 به ماه نامه تبدیل شده است .

ب) فصل نامه تخصصی تاریخ معاصر ایران: در حال حاضر تنها فصل نامه تخصصی تاریخ معاصر است که در کشور منتشر می شود و در داخل و خارج کشور با استقبال خوبی مواجه شده است .

این فصل نامه، دارای بخش های متنوعی است مانند: مقالات، تاریخ شفاهی، اسناد تاریخی، اسناد تصویری (عکس)، نقد کتاب، گزارش و کتاب شناسی . از سال 1365 تا 1376; ده شماره کتاب تاریخ معاصر و از سال 1376 تا 1380; 18 شماره فصل نامه تاریخ معاصر، منتشر شده است .

3 . فعالیت های دیگر

الف) تاریخ شفاهی: از جمله فعالیت های مهم مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ضبط خاطرات رجال گذشته است . افرادی که در زمینه های گوناگون فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی فعالیت کرده اند و در موارد مزبور، خاطراتی دارند که تاکنون مکتوب نشده است . در این زمینه، مؤسسه موفق به ضبط 450 ساعت مصاحبه شده است که بخش هایی از آن در فصل نامه تاریخ معاصر چاپ می شود .

ب) برپایی نشست های علمی و نمایشگاه های عکس و سند: این مؤسسه از ابتدای تاسیس تا کنون، اقدام به برپایی ده ها نشست علمی ماهانه و هفتگی در زمینه تاریخ معاصر کرده است . برگزاری گردهمایی در زمینه کودتای سوم اسفند، نقض بی طرفی ایران در جنگ دوم جهانی، بزرگداشت شهید مدرس، برگزاری گردهمایی بین المللی در ارتباط با نهضت مشروطیت با شرکت محققان هشت کشور و پژوهش گران داخلی، و برپایی ده ها نمایشگاه عکس و سند به شکل تقسیم و غیر مستقیم، از جمله اقدامات مؤسسه برای طرح موضوعات تاریخ معاصر ایران است .

ج) تاسیس اداره ارتباطات و روابط بین المللی: مؤسسه به منظور ایجاد ارتباط با سایر مراکز علمی و نیز پژوهش گران تاریخ معاصر ایران در سرتاسر جهان، اداره ارتباطات و روابط بین المللی را تاسیس کرده است . این اداره، ضمن ایجاد بانک اطلاعاتی در خصوص مراکز علمی - فرهنگی جهان و محققان حوزه تاریخ معاصر ایران در سراسر دنیا، به ایجاد ارتباط با آنان مبادرت کرده و از این طریق، مؤسسه و آثار آن به خوبی در جهان شناسانده شده است . معرفی و ارایه آثار مؤسسه از طریق اینترنت ⁽¹⁾ ، فراهم آوردن زمینه های همکاری مطالعاتی مراکز فرهنگی جهان با مؤسسه، ارایه جدیدترین اطلاعات درباره مؤسسه، عرضه روزشمار تاریخی به صورت ماهانه، برپایی نمایشگاه عکس و سند و نمایش شرح حال رجال و ارایه مقالات از طریق اینترنت، جملگی از اقدامات این اداره است . تهیه خبرنامه، انعکاس اخبار کنفرانس ها، معرفی کتاب های جدید منتشر شده درباره تاریخ معاصر ایران در خارج از کشور، جست وجو در اینترنت برای رفع نیاز پژوهش گران داخلی، تشکیل انجمن تاریخ از طریق شبکه اینترنت و پاسخ گویی به سؤال های دانشجویان و دانش آموزان عضو انجمن مزبور، بخش دیگری از اقدامات اداره ارتباطات و روابط بین الملل است .

د) ایجاد بانک های پژوهشی: مؤسسه در جهت اهداف پژوهشی، اقدام به ایجاد و تجهیز بانک های پژوهشی کرده است . به عنوان مثال «بانک فیش برداری » به منظور گردآوری فیش های مطالعاتی در موضوعات مختلف تاریخی طراحی شده است .

موضوع این فیش ها به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می شود و دامنه جست وجو را محدود به حوزه مورد نظر محقق کرده است که در نتیجه، سرعت دست یابی به موضوع را افزایش می دهد . در این بانک تاکنون 40000 برگ فیش، ذخیره شده و تعداد زیادی نیز آماده ذخیره سازی است .

هم چنین مؤسسه اقدام به تهیه بانک چکیده و نمایه از مقاله ها و موضوع های تاریخی مجله خواندنی ها کرده است . از آغاز کار، روند امور به نحوی طراحی شد که مطالب تهیه شده علاوه بر قابلیت انتشار به شکل یک بانک اطلاعاتی با قابلیت جست وجوی قابل توجه، در اختیار محققان قرار می گیرد . در این بانک 20966 برگ اطلاعات ذخیره شده که حاوی بیش از نیم میلیون اطلاعات است .

هم چنین، «بانک رجال معاصر ایران » به منظور گردآوری اطلاعات جامع در خصوص مشخصات شخصی، تحصیلات، مشاغل، تالیفات و عملکرد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی رجال طراحی شده است . اطلاعات مربوط به بیش از 5000 نفر از رجال، در این بانک ذخیره شده است که نخستین گام برای رجال شناسی و تدوین فرهنگ رجال ایران محسوب می شود . ایجاد این بانک به دلیل نقش غیر قابل انکار شخصیت ها در رویدادهای تاریخی می باشد .

آمار آثار منتشر شده:

مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، از آغاز فعالیت انتشاراتی تاکنون 61 عنوان کتاب و فصل نامه منتشر کرده است . آمار انتشارات مؤسسه از سال 1374 تا 1380 که شامل حروف چینی، مقابله متن و تصحیح، ویرایش، صفحه آرایی و چاپ است، به 16170 صفحه می رسد . هم چنین 57094 صفحه کتاب و مقاله، آماده شده و در نوبت چاپ است .

پی نوشت: