گفتار معنوی
از رسول اعظم صلی الله علیه و آله روایت است که سلام فاش کنید و طعام بدهید و رحم پیوسته دارید و به شب نماز کنید آنگاه که مردم خفته باشند؛ و رسول منع کرده است از هجران و به وصل فرموده است و گفت: حلال نباشد مسلمان را که از برادر خود بِبُرد بیش از سه روز.
و هر که ابتدا کند به سلام، او اولی تر است به خدا و رسول و گفت: هر که از برادر خود بِبُرد بیش از سه روز، جای او آتش است و رسول خشم را نکوهش کردی.
رسول اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: اگر این خشمناک این کلمه بگفتی که: اَعَوذُ بِاللّه ِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم، خشمش برفتی و مردی بیامد و گفت: یا رسول اللّه ! مرا عملی بیاموز که بدان در بهشت روم. گفت: خشم مگیر.
وصیت به حق
پیوسته رغبت نمودی مردم را بر نیکی کردن با مادر و پدر و نگاه داشتن حق همسایه و گفتی: خدای تعالی رحمت کناد بر مردی که یاری دهد فرزند خود را بدانکه با پدر نیکوی کند و رسول گفت: که جبرئیل مرا پیوسته وصیت کردی به حق همسایه تا بدان حد که من گمان بردم که میراث گیرد و رسول اللّه صلی الله علیه و آله فرمود: هر که ایمان دارد به خدا و روز قیامت باید که رنج همسایه ننماید و گفت: بار خدایا! من پناه می گیرم به تو از همسایه بد در بهشت.
آن کس را که به زیارت کسی آید، گرامی باید داشت که رسول خدا صلی الله علیه و آله جوانی به مجلس او درآمد و مردی با جمال بود ردای خود بینداخت تا او بر آن نشست و آن مرد هنوز جهود بود، پس اسلام آورد و او جابربن عبداللّه انصاری بود.
سلام کردن
سنت است که چون به مجلسی رسد سلام کند و چون باز می گردد هم سلام می کند و این در خبر است و چون برخیزد به کاری و پس بازآید با جای خود نشیند که او را اولی تر است از دیگری بدان.
و دوست نداشته اند که در مجلس جایگاهی معین کند و بدان جای باز می آید وقت نماز و سنت است که چون در مسجد رود ننشیند تا نخست دو رکعت نماز بکند.
سنت است که در کارها مشورت کند و سنت است که دشنام ندهد چیزی را و لعنت نکند.
آداب طعام خوردن
از آداب های طعام خوردن آن است که نخست نام خدای تعالی برد و به دست راست خورد و نزدیک طعام شود و طعام را گرامی دارد و رسول خدا صلی الله علیه و آله نان از زمین خوردی و گفتی: من نان چنان خوردم که بندگان خورند. و چون طعام بخوردی، گفتی: خدایا! مبارک کن بر ما آنچه روزی کردی ما را و ما را به ازین روزی گردان و چون گوشت یا شیر خوردی. گفتی: خداوندا! زیادت کن ما را از افزونی خود که ما رغبت به تو کرده ایم و رسول اللّه صلی الله علیه و آله مردی فربه را دید، او را گفت: تو چه خوردی؟ گفت: به زمین ما دانه ای نباشد، من گوشت و شیر خوردم. پیامبر صلی الله علیه و آله : جمع کرده ای میان دو گوشت، یعنی شیر را قوت همچنان باشد که گوشت را.
سنت است طعام به خورد مردم دادن که در خبر است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر مسلمانی که طعام به خورد مسلمان دهد، خدای تعالی او را از میوه های بهشت به خورد او دهد.
اگر تشنه ای را آب دهد، خدای تعالی او را آب دهد از رحیق مختوم و هر که مسلمانی را در پوشاند، خدای تعالی او را درپوشاند از حلّههای بهشت و هر که برادری مسلمان را آرزویی بدهد، خدای تعالی او را هزار درجه از برای او بیفزاد و او را از سه بهشت خورش دهد، از فردوس و جنات عدن و جنت خلد.
رسول اعظم صلی الله علیه و آله کدو و عدس به هم پخته دوست داشتی و گفتی: هر که این طعام خورد، دل او را رقتی پدید آید در ذکر خدای تعالی و دماغش بیفزاید و از آن جمله نمک است.
و او گفت: که هر که نخست نمک خورد و آخر، حق تعالی از او سیصد و شصت نوع بلا دور گرداند که کمترینه آن جذام است.
و سنت است که از کوزه شکسته آب نخورد و از آبشخور زرین و سیمین آب نخورد و اگر از آبشخوری آب خورد که حلقه سیمین در آن باشد شاید و سنت است که چون آب خورد به سه نفس خورد و به ابتدا نام خدای تعالی بگوید و آخر الحمدللّه .
آب به مسلمان دادن سنت است و رسول اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: در هر جگر تشنه مزدی است و فرمود: وقتی مردی می رفت در راهی سگی را دید تشنه بر سر چاهی. آن مرد موزه بیرون کرد و دستار در آن بست و آب از چاره برآورد و سگ را آب داد. خدای تعالی این عمل پسندیده داشت از وی و او را بدان بیامرزید.
حقوق مسلمانان
رسول اعظم صلی الله علیه و آله فرمود: حق مسلمان بر مسلمان شش چیز است: اول: چون بدو رسد سلام کند. دوم: چون او را بخواند اجابت کند. سوم: چون طلب نصیحتی کند دریغ ندارد. چهارم: چون عطسه آرد یرحمک اللّه بگوید. پنجم: چون بیمار شود عیادتش کند. ششم: چون بمیرد با جنازه اش برود و فرمود: چون عطسه آید سه بار یَرحَمَکَ اللّه بباید گفت: چون برین زیادت شود زکام باشد.
و حکما گفته اند که کسی که او را عطسه آید، شش خصلت است: اول آنکه بانگ آهسته دارد در عطسه، دوم آنکه دهان به جامه یا به دست بپوشاند و گردن پیچاند و الحمدللّه بگوید و چون او راگویند یرحمک اللّه جواب دهد و بگوید: یهدیکم اللّه و یصلح بالکم و آورده اند که دو مرد پیش رسول اللّه صلی الله علیه و آله عطسه آوردند، رسول یکی را گفت: یَرحَمُکَ اللّه ُ و دیگری را نگفت. او گفت: یا رسول اللّه ! او را یَرْحَمُکَ اللّه ُ گفتی و مرا نگفتی. موجب چیست؟ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: او الحمدللّه بگفت و تو نگفتی.
ابن عباس گفته است از کرم مرد آن است که سلام کند بر آنکه شناسد و نشناسد و سلام، دوست ترین چیزی است به خدای تعالی و سنت آدم است و فرزندانش و جمله پیغمبران. و ابلیس بگرید چون ابن آدم سلام کند بر دیگری و گوید:
واویلی که از یکدیگر فرا نگردند الا آمرزیده و آورده اند که سلام امان است از عذاب و هیچ قوم سلام فاش نکردند الا که ایمن شدند از عذاب و سلام نامی است از نام های خدای که در زمین نهاده است و نیست میان سلام و بهشت الا مقدار نزدیکی سیاهی چشم، از سپیدی و سلام، تحیت فرشتگان است مؤمنان را.
