روایت امام جعفر صادق(ع)
- لازمه دوست داشتن دین، دوست داشتن برادر دینی است.
- هر که در عملی دیگری را شریک خدا قرار دهد، خدا آن عمل را از او نمی پذیرد.
- کسی که برای مردم عمل کند، پاداش او بر عهده مردم است و کسی که برای خدا کار کند، پاداش او بر عهده خداست.
- هر که حیا ندارد، ایمان ندارد.
- امید مدار جز به خدای خود و مترس مگر از گناه خود.
- کسی که گرفتار عجب و خودپسندی شود، هلاک می شود.
- کسی که گرفتار کبر شود، خداوند روز قیامت او را می شکند و خوار و ذلیل می کند.
- خشم کلید همه بدی هاست.
- خداوند از مؤمن هیچ عملی را نمی پذیرد، اگر کینه برادر ایمانی اش را درون دل داشته باشد.
- بپرهیزد از اینکه بعضی از شما بر بعضی دیگر حسد بورزید؛ چرا که اصل و ریشه حسد کفر است.
- بر مؤمن واجب است که در حضور و غیبت، خیرخواه مؤمن باشد.
- از شیعیان ما نیست کسی که به مردم ستم کند.
- مبغوض ترین خلق خدا کسی است که مردم از زبان او بیمناک باشند.
- حسن خلق آثار خطاها را از بین می برد، همچنان که آفتاب یخ را؛ بدرفتاری عمل را تباه می سازد، همچنان که سرکه عسل را.
- هرگاه فاسقی آشکارا گناه کند و حیا نکند، احترامی ندارد و غیبت او حرام نیست.
- کامل ترین بی نیاز کسی است که اسیر حرص و آز نباشد.
- بهترین شما بخشندگان شمایند و بدترین شما بخیلان شما.
- اساس و پایه عقل، بعد از ایمان به خدای متعال، مهرورزی و محبّت داشتن نسبت به مردم است.- سخت ترین چیزی که خداوند آن را بر بندگانش واجب فرموده است، انصاف داشتن میان خود و مردم است.
- کسی که اهل جفا است و از بی وفایی دوری نمی کند، ناسپاس هم هست.
- مؤمنان خدمت گزار یکدیگرند.
- کسی که خدا را در به جاآوردن امر به معروف و نهی از منکر اطاعت نمی کند، دین ندارد.
- اگر مردم به آنچه در تحصیل علم و معرفت هست پی می بردند، آن را جستجو می کردند، هر چند به ریختن خونشان و فرو رفتن در اعماق دریاها باشد.
پیام هایی درباره امام جعفر صادق(ع)
ولادت
ولادت با سعادت امام جعفر صادق(ع) در هفده ام ربیع الاوال واقع شده، و مصادف با ولادت جد بزرگوارش حضرت محمد(ص) است. از این رو، این روز پربرکت در نزد مسلمانان منزلت خاصی دارد و به جا آوردن عباداتی چون روزه، نماز، صدقه دادن و زیارت امامان(ع)، در این روز ثواب دو چندان دارد.
مادر امام صادق(ع)
مادرگرامی امام صادق(ع) فاطمه ملقب به ام فروه است. وی زنی بسیار مؤمن پرهیزکار، و از تمامی زنان زمان خود، در عبادت و زهد و نیکوکاری بهتر و برتر بود. بانویی که همسرش حضرت باقر العلوم(ع)، پدر همسرش حضرت زین العابدین(ع) و فرزندش سرچشمه علم و دانش، حضرت امام صادق(ع) است و در فقه و دانش دین دانا و بی نیاز بود.
جایگاه علمی امام صادق(ع)
امام جعفر صادق(ع) به تناسب وضع فرهنگی و سیاسی زمان خود، در عرصه علم و دانش، به هدایت و راهبری مردم پرداخت، آن حضرت همیشه مجالس بحث و گفتگوی علمی ترتیب می دادند و به تبیین معارف دین واجبات و محرمات و تفسیر قرآن و علوم دینی می پرداختند.
ایشان به سئوالات مردم پاسخ می دادند و آنها را روشن می ساختند. هیچ سئوال کننده ای از حضورشان بیرون نمی رفت، مگر این که پاسخ در خور و پسندیده اش را می گرفت.
قناعت
انسان، با فضیلتِ قناعت به زندگی خویش زیبایی می بخشد. بسیاری از مشکلاتی که گریبانگیر خانواده های امروزی است، ناشی از چشم و هم چشمی و مصرف بی رویه و بی قاعده است. در حالی که انسان، اگر همیشه از نظرمادی به افراد پایین تر از خویش یا تهیدست بنگرد، پی به راحتی و آسایش زندگی خویش می برد. امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: همواره از نظر ثروت و مال دنیا به کسی بنگرکه مالش از تو کمتر باشد و به کسی که ثروتش از تو بیشتر باشد، نگاه نکن. هرگاه چنین کردی، به آنچه خداوند روزی تو قرار داده است، قانع خواهی شد.
صبر در مشکلات
همواره به دنبال سختی ها و مشکلات راحتی و آسایش وجود دارد. دنیا محل آزمایش است؛ خداوند گاهی انسان را باسختی ها و گاهی با خوشی ها می آزماید. انسان است که باید در مقابل سختی ها صبور باشد تا از آزمون سربلند بیرون آید و پس از سختی ها و مصیبت ها به آرامش و پاداش صبر دست یابد. در این باره امام صادق(ع) می فرمایند: هر گاه بلایی از پس بلای دیگر نازل شود، همانا پس از آن عافیت و سلامت خواهد بود.
وصیت امام صادق(ع) درباره سبک شمردن نماز
امام جعفر صادق(ع) پیش از مرگ تمام خویشان و آشنایان را نزد خود خواند. هنگامی که جمع شدند، امام به آنها نگاه کردند و فرمودند: به درستی که شفاعت ما به کسی که نماز را سبک و کوچک بشمارد، نخواهد رسید.
صبر و بردباری
اساسا انسان در میان مشکلات و سختی ها زندگی می کند. در میان این سختی هاست که خوشی ها معنا می یابد. در صورتی که انسان در هنگام سختی صبر و حوصله کند و با درایت و عقل و تدبیر، مشکل خویش راحل کند، به آرامش خواهد رسید. در غیر این صورت بر اثر بی تابی، بر مشکل خویش مشکلات بزرگ تری می افزاید. از این رو امام صادق(ع) می فرمایند: هر گاه انسان در مقابل مشکل یا سختی بی تابی کند، به سختی بزرگتری دچار می شود.
دوستی
از مسائل مهم در زندگی انسان، بر قرار کردن پیوند دوستی و صمیمیت با افراد شایسته است. دوستی و محبت بین انسان ها باعث نزدیک شدن قلب ها به یکدیگر می شود و آثار مثبت و سازنده ای در زندگی به جای می گذارد. دوستان خوب زندگی این دنیا و آخرت انسان راتضمین می کنند. امام صادق(ع) در این مورد می فرمایند. شمار دوستان خود را افزون کنید که آنان در دنیا یار و یاور شما، و در آخرت شفاعت خواه شمایند.
تحصیل علم
شرط لازم برای تکامل روحی و معنوی انسان، داشتن روح علم جویی و حقیقت طلبی است. کسی که دارای این ویژگی باشد، در همه حال به دنبال تحصیل حقایق و آشنایی با علوم و معارف جدید است. مسلمان واقعی در تمام دوران عمر و در هر زمان باید در حال تحصیل علم باشد. حضرت امام صادق(ع) در جمله کوتاهی حق مطلب را ادا کرده، می فرماید: تحصیل علم در همه حال واجب است.
قساوت قلب
هر چه انسان بر معصیت و گناه اصرار ورزد، به همان اندازه قساوت در اعماق قلبش ریشه می دواند. چنین شخصی از درک لذت های معنوی باز می ماند و در حقیقت خداوند او را از لذت قرب به خدا و مناجات با او محروم می سازد، امام جعفر صادق(ع) در این باره می فرمایند: خداوند متعال می فرماید آسان ترین کاری که با بنده شهوت ران انجام می دهم، این است که او را از لذت مناجاتم محروم می سازم.
امر به معروف و نهی از منکر
امامان و اولیای خدا همواره به امر به معروف و نهی از منکر سفارش، و در ترویج و تثبیت این دو فریضه تلاش بسیار کرده اند. مسلمانی که تحت عبودیت خداوند قرار دارد، باید دیگران را به آنچه خداوند دستور داده هدایت کند و از آنچه خداوند منع کرده، دیگران را بر حذر دارد. لیکن در این میان، هستند کسانی که فقط با زبان مردم را نصحیت می کنند؛ در حالی که انسان مسلمان باید با انجام دادن اعمال شایسته دیگران را به حق و حقیقت هدایت کند. همچنان که امام صادق(ع) می فرمایند: مردم را با چیزی جز زبانتان (یعنی با اعمال خود) به سوی حقیقت فرا خوانید.
خداترسی
معرفت به ذات خداوند آثار و ثمرات فراوانی دارد. اولین ثمره معرفت خدا، فضیلت خوف است. ثمره خداترسی توبه و بازگشت به سوی درگاه حق، زهد و بی رغبتی نسبت به دنیا و بردباری و شکیبایی در مخالفت با هوای نفس است. امام صادق(ع) می فرمایند: هر که خدا را بشناسد، از او می هراسد و هر کس که از خدا هراسناک باشد، به آسانی از دنیا می گذرد.
حسد
انسان حسود بدخواه دیگران است و همواره از مشاهده نعمت و فضیلت در دیگری احساس ناراحتی و ناخشنودی می کند و آرزوی زوال آن را دارد. ممکن است بر اثر حسد بسیاری از امور دینی و فضایل اخلاقی را زیر پا بگذارد، یا کینه دیگران را به دل بگیرد. انسان حسود همواره ایمانی سست و اراده ای ضعیف دارد امام ششم شیعیان، حضرت امام صادق(ع)، در این باره می فرمایند: حسد ایمان را از بین می برد، همان طور که آتش هیزم را.
عبادت
امام صادق(ع) با وجود داشتن دانش فراوان، در نهایت بندگی و خشوع قرار داشت. چنان بود که حضرت را همواره در یکی از این سه حالت می دیدند: یا روزه دار بود یا به نماز و عبادت مشغول بود، یا در حال ذکر و یاد خدا بود.
تواضع
امام جعفر صادق(ع) نمونه والای تمام کمالات و فضایل انسانی است. آن حضرت در نهایت فروتنی در مقابل خدا و خلق بود. ایشان درباره تواضع می فرمایند: از نشانه های تواضع و فروتنی این است که شخص به نشستن در پایین مجلس راضی می شود، و به کسی که با او روبرو می شود سلام کند. و ترک جدال کند، هر چند حق به جانب او باشد و دوست نداشته باشد که او را به سبب تقوا بستایند.
ترک تعلّقات
بالاترین مرتبه کمال و تقرب این است که تمامی تعلّقات از صفحه دل محو شود و شخصا یک تعلق بر جای ماند و آن تعلّق به خداست. بی شک این کمال تنها نصیب بندگان خاص خدا می شود.
چنان پر شد بر فضای سینه از دوستکه نقش خویش گم شد از ضمیرم.
حضرت امام صادق(ع) در این باره می فرمایند: دل حَرَم خداست؛ در حرم خدا غیر خدا را راه ندهید.
الگوهای شایسته در اسلام
هدف از تربیت اخلاقی در اسلام تنها این نیست که شخص پاره ای از آداب اخلاقی را به طور سطحی و ظاهری در خود ایجاد کند. در میان مردم هستند افرادی که به داشتن علم و آگاهی شهرت دارند، در حالی که بسیاری از اصول اخلاقی را رعایت نمی کنند. افرادی نیز هستند که از عمق آداب اسلامی بی اطّلاع ند و به ظاهر آداب شرع توجه می کنند. اینان به سبب بی بهره بودن از فضایل و محرومیت از عمق معنوی لازم، هرگز الگوهای مطلوب اخلاق اسلامی نیستند. اینان نه تنها خود از رسیدن به کمال باز می مانند، دیگران را هم دین و آیین الهی گریزان می سازند، امام جعفر صادق(ع) می فرمایند: دو طایفه کمر مرا شکستند: عالم فاسد و بی حیا و جاهل مقدس مآب.
اولی مردم را با فسادو پرده دری از علم خویش باز می دارد و دومی آنان را به سبب جهالت خویش از عبادت گریزان می سازد.
وصیّت
امام صادق(ع) به یکی از یاران و شاگردان خود وصیت فرمودند میزان خواب خود را در شب و کلام خود را در روز کاهش ده و به آنچه خداوند روزی تو کرده است، قناعت کن. چیزی که به آن خواهی رسید آرزو مکن. کسی که قناعت ورزید سیر می شود و کسی که قناعت نکرد، هرگز راضی نمی شود. در حال توانگری، تکبُّر و ناسپاسی و در حال تنگدستی، جزع و بی تابی مکن. آنقدر خشن و تندخو مباش که مردم از نزدیک شدن به تو کراهت دانسته باشند و آنقدر نیز نرم خو و سست مباش که تو را حقیر و کوچک شمارند. با کسی که از تو بزرگ مرتبه تر و والاتر است دشمنی مکن و کسی را که از تو کم تر و پائین تر است ریش خند مزن.
مزد کارگر
از ویژگی های دین اسلام که آن را از تمام ادیان متمایز ساخته، جامعیت آن است که به تمام ابعاد زندگی بشر توجه داشته است؛ به عنوان مثال شایسته است که مزد کارگر را پیش از خشک شدن عرق و رفع خشکی اش، به او بدهند روزی امام صادق(ع) تعدادی کارگر برای کار در باغ خود، استخدام کرده بود. هنگام عصر، چون از کار فارغ شدند، امام صادق(ع) روبه یکی از اطرافیان خویش کردند و فرمودند: دستمزد این کارگران را قبل از آنکه عرق پیشانی شان خشک شود، پرداخت کن.
کار و تلاش برای طلب معیشت
امام جعفر صادق(ع) با وجود مقام و منزلت بالای علمی و معنوی، برای امرار معاش خود، کار می کرد و عرق می ریخت. آن حضرت بیل به دست می گرفت و کشاورزی می کرد. روزی در حال کار کردن - که عرق از سرو روی مبارکشان فرو می ریخت - یکی از یاران از آن جا می گذرد و به ایشان عرض می کند: فدای تان شوم، بیل را به من دهید و اجازه بفرمایید تا به شما کمک کنم. حضرت به آن شخص فرموند: بسیار دوست می دارم که مرد برای طلب معیشت خویش در گرمای خورشید کار کند و خسته شود.
