دکترریچارد نلسون فرای که به دعوت بنیاد موقوفات افشار به ایران سفر کرده بودند، طی مراسمی از شش دهه تلاش ایشان در راه ایرانشناسی، تاریخ و فرهنگ ایرانی و زبان فارسی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از نویسندگان و محققان، شامگاه یکشنبه هفتم تیرماه به همت مرکز نشر میراث مکتوب در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد تقدیر بعمل آمد.
احمد مسجدجامعی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با قدردانی از زحمات شصت ساله فرای ایران دوست در زمینه ایرانشناسی گفت: کارنامه درخشان ریچارد فرای نشان می دهد که او زمینه های مختلف مطالعات جغرافیایی، تاریخی، ادبی، زبانشناختی و فرهنگی ایران را مورد توجه قرار داده است:
مسجدجامعی با اشاره به آثار ریچارد فرای افزود: مجموعه آثار فرای سرگذشت نامه ایرانیان از کهنترین روزگاران تا عصر حاضر است و او در این آثار استمرار سنت ایرانی را در دوره های مختلف حیات فرهنگی، راز ماندگاری آن می داند؛ سنتی که آشکارترین نمود آن در زبان فارسی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: فرای در تحقیقاتش زبان فارسی را سفیر مدنیت فرهنگی ایران اسلامی از مرزهای چین تا کرانه های آناتولی می داند و توانایی قلم و تأمل برانگیز بودن سخنش در این حوزه برآمده از آشنایی ژرف او با گسترده متنوعی از زبان های رایج در حوزه فرهنگی ایران بزرگ است.
وی سپس به سایر خدمات فرای به ایران اشاره و اظهار کرد: خدمات فرای به حوزه مطالعات ایرانی به تألیف و ترجمه محدود نمی شود و تلاش او در تأسیس کرسی های متعدد ایرانشناسی در جهان نیز شایسته تقدیر و ارج گذاری است. فرای از یک سو با ترجمه و تحقیق شماری از آثار برجسته و تاریخی به زبان انگلیسی در شناساندن فرهنگ ایرانی به جهانیان همت گماشته و از سوی دیگر در تألیفات درخشانش درباره تمدن اسلامی در نخستین سده های اسلامی نشان داده که دستاورد حاضر در این گستره جغرافیایی چگونه استمرار یافته است.
مسجد جامعی با تأکید بر تأثیر ایرانیان بر اسلام گفت: باز نمود سهم برجسته ایرانیان در تبدیل اسلام به تمدنی جهانی با فرهنگی پربار، از دیگر دستاوردهای تلاش های شصت ساله استاد ریچارد فرای است.
وی در پایان خاطر نشان کرد: تحقیقات فرای همواره چراغی فرا راه پژوهشگران ایرانی و ایران دوست خواهد بود و مجموعه تلاش های استاد تأییدی است بر لقب ایران دوست که زنده یاد دهخدا ینجاه سال پیش به وی داد.
دکتر فتح اللّه مجتبایی که پنج سال در دانشگاه هاروارد دانشجوی فرای بوده است. گفت: ایرانشناسی همواره با یک مشکل بزرگ مواجه بوده و در نظام آکادمیک غرب به زبانشناسی تبدیل شده است. اما امتیازی که فرای داشت این بود که زبان را به منزله وسیله و حامل در نظر داشت.
مجتبایی با اشاره به روش تاریخی فرای افزود: فرای آثار با ارزشی درباره تاریخ ایران پیش و پس از اسلام نوشته و بسیاری از گوشه های تاریک دوره های اولیه اسلامی را در تاریخ بخارا و تواریخ نیشابور روشن کرده است. در ادامه دکتر ژاله آموزگار درباره ریچارد فرای گفت: پروفسور فرای با شعله ای که از آتش عشق به ایران در دل دارد، همیشه زنده است و به دلیل همین عشق نامش در جریده دل های ایرانیان ایران دوست ثبت شده است.
آموزگار افزود: تعلق خاطر فرای به همه جوانب فرهنگی ایران و به همه دوره ها با بی طرفی کامل است. او در این فرهنگ غنی تداومی می بیند و فرهنگ ما مجموعه یکپارچه ای است که از دیربازان آغاز گشته و تا به امروز در جای جای این سرزمین آشکار ونهان جای دارد که پروفسور فرای هم مانند ما به این مجموعه عشق می ورزد.
وی با اشاره به تداوم فرهنگ ایران خاطر نشان کرد: برای ایران دوستان واقعی تداوم فرهنگ ایران و «فرّه»ای که در این تداوم نهفته است از کهن روزگاران تا امروز در زوایای سرزمین، اندیشه ها، شعر و ادبیات کهن و نو و همه آثار هنری ما وجود دارد.
آموزگار سپس به روح ایرانی اشاره کرد و گفت: آنچه فرای آن را روح ایرانی خواند، من به «فرّه» ایرانی تعبیر می کنم که در بالای بیستون جای می گیرد، در کاشی های آبی مسجد شیخ لطف اللّه اصفهان فرود می آید، در بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی نمود پیدا می کند و در بشقاب نقره ای دوره ساسانی به جلوه درمی آید.
ایران و ایرانی، باستانی و نو و پیش از اسلام ندارد. ایرانی، ایرانی است و پیوندهای عمیق فرهنگ این سرزمین میراث ماست که از دوران کهن به دوران نو می رسد و «فرّه» آن را نورانی می کند. همین فرّه ای که از ضحاک و افراسیاب می گریزد و آتش آن را برای ایرانی حفظ می کند و آن را می توان در همه جا دید.
سپس دکتر خیر اندیش گفت: ریچارد فرای به خاطر ارزش های متعالی و ارزنده فرهنگ و تمدن ایرانی، از میان تمام فرهنگ های جهانی، فرهنگ ایران را برگزید و عمری را عاشقانه و عالمانه به پای آن گذاشت.
وی با اشاره به «داد» ایرانی افزود: ایرانیان همواره دوستدار «داد» ایرانی، پاکی ها، زیبایی ها و نوربوده اند و این عاملی است که از روزگاران کهن تا امروز در قلب و روح ایرانیان باقی مانده و تداوم فرهنگی ایرانی را موجب شده است.
در ادامه دکتر مصطفی محقق داماد گفت: نظر فرای این است که ایرانی را خردورزی نگه داشته و ایرانی خردمند است و می خواهد تحت سایه خرد زندگی کند. ایرانی دین اسلام را همراه خرد دیده و پذیرفته است و پای این درخت پرثمر زندگی می کند.
در این مراسم لوح تقدیر و جوایزی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط احمد مسجدجامعی، دکتر مصطفی محقق داماد و دکتر فتح اللّه مجتبایی به ریچارد نلسون فرای اهدا شد.
در پایان مراسم ریچارد فرای سخن گفت. فرای سخنان کوتاه خود را با این بیت شعر پایان داد:
| هیچ خوبی نیست اندر این جهان |
بهتر از دیدار روی دوستان |
