مردم سالاری و چالش های آن

گفت وگو با رابرت دال

همشهری، 15 و 16/5/81

رابرت دال در این گفت وگو به مقایسه دموکراسی کهن و نوین، لوازم دموکراسی نوین و چالش های فراروی آن پرداخته است . تعریف دموکراسی باید شامل کل تاریخ مردم سالاری و حتی نظام مردم سالاری آتی شود، و این امری خطیر است . باید بین مردم سالاری به مثابه یک کمال مطلوب، و یک نظام موجود فرق گذاشت . با توجه به مفهوم «تیپ ایده آل » ماکس وبر می توانیم گروهی از مردم را تصور کنیم که از نظر سیاسی برابرند، در تصمیمات اجتماعی مشارکت می کنند، و از نظر اخلاقی موظف به مشارکت در سیاست گذاری ها هستند .

حال، وضعیت نهادهای دموکراسی (جهان واقعی نهادهای دموکراسی) در چنین جامعه ای چیست؟ به مرور روشن شد که فرض یک واحد سیاسی کوچک با قابلیت تصمیم گیری مستقیم مردم ممکن نیست; ازاین رو، دموکراسی، در قالب نمایندگی مردم سالار بازتعریف شد . مسئولیت نمایندگان، آزادی بیان و اجتماعات، امکان دسترسی به آموزش و اطلاعات، و تبعیت از قوانین از ضروریات دموکراسی چندحاکمی نوین است . رابرت دال علت تحقق نیافتن دموکراسی در تمدن های کهن را وجود مفاهیمی می داند که از ریشه با دموکراسی در تعارض اند; اما رشد سرمایه داری در غرب و گسترش طبقه متوسط، باعث گسترش تفکر حقوق همگانی، نمایندگی و شکل گیری دموکراسی شد . به زعم دال، اندیشه دموکراسی غربی می تواند با فرهنگ بومی جفت شود; همان طور که هندی ها با پذیرش قانون اساسی سکولار به فرهنگ دموکراتیک دست یافته اند . دموکراسی نوین با چالش های مهمی نیز روبه روست; از جمله جهانی شدن که در تعارض با وابستگی شدید دولت و جامعه است . چالش دیگر، نظام سرمایه داری است که هنوز نتوانسته آرمان عدالت خواهی کمال گرایانه را جامه عمل بپوشاند و با آن در تعارض است .