همان طور که می دانیم و در اخبار و جراید منعکس شده؛ عمل جراحی زیبایی در ایران نرخ بالایی دارد و در بین آنها جراحی زیبایی بینی هم رکورددار است. پزشکان با انصاف که تعدادشان در مملکت ما کم نیست با این گونه جراحی ها که اصطلاحاً به آن "پروتز" یا "جراحی زیبایی" می گویند، مخالفت می کنند و بر این باورند که بدن هر شخص یک شناسنامه ی زیستی منحصر به فرد دارد که نباید در آن دستکاری شود و خالق هستی در آفرینش هرکس صلاح و حکمتی را در نظر داشته است الا آن که شخصی بنابر مصالحی در معرض ابتلائات جسمی قرار گیرد که در آن صورت باید در آن عضو تغییراتی ایجاد کرد تا از تولید هر چه بیشتر بیماری جلوگیری شود یا در مواردی که عضو از لحاظ ظاهری بسیار غیرقابل تحمل و مشمئز کننده باشد. در آن صورت جواز عمل صادر می شود.
امروزه بسیاری از پروتزها و جراحی های زیبایی بنابه تعریفی که ارائه شد، غیر ضروری است و گاهی، مثل عمل جراحی "سزارین" از عواقب و عوارض درازمدت آن غفلت می شود. اما این موارد باید با توجه به صلاحدید پزشک متخصص دلسوز و در شرایط خاص صورت گیرد. پروتزها انواع بسیاری دارند مانند: پروتز سینه، لب، دندان، بینی، دست، گوش و ... که متأسفانه در برخی موارد که عمل جراحی به دست افراد نااهل و سودجو صورت می گیرد، منجر به مرگ افراد نیز می شود. همین چند سال پیش بود که شخصی هنگام عمل جراحی زیبایی بینی، به علت بی تجربگی تکنسین اتاق عمل، جان خود را از دست داد و در راه زیبایی "بینی" جان شیرین را که امانت الهی است، قربانی کرد.
این مقدمه چینی ها برای این بود که به مطلبی از کتاب "الطبقات الکبری" از "ابن سعد" متوفای230 هجری برخورد نمودم. لازم به ذکر است که از زمان مرگ این تاریخ نویس و سیره نگار اسلامی دوازده قرن (1200 سال) می گذرد و کتاب او از منابع کهن اسلامی محسوب می شود.
او در کتابش ضمن معرفی و ترجمه ی شخصی از اصحاب پیامبر (ص) به نام "عرفجه بن اسعد بن کرب عطاردی" آورده است:
"من بنی تمیم. قال: اخبرنا عمروبن عاصم الکلابی قال: حدثنا ابوالاشهث قال: حدثنا عبدالرحمن بن طرفه بن عرفجه ان جده عرفجه بن اسعد اصیب انفه یوم الکلاب فی الجاهلیه فاتخذ انفاً من ورق فانتن علیه قال: فذکره للنبی (ص) فامره ان یتخذ انفاً من ذهب" (1)
"او از [قبیله]" تمیم است. است. گوید: "عمرو بن عاصم کُلابی" از ابوالاشهث (ابوالاشهب) ما را خبر داد که می گفته است: عبدالرحمن بن طرفه بن عرفجه برای ما نقل کرد که پدر بزرگش،"عرفجه بن اسعد" در روز [جنگ] "کُلاب" (2) در دوران جاهلیت بینی خود را از دست داد او برای خود یک بینی از "نقره" ساخت ولی بوی بد از آن صادر می شد این قضیه را خدمت پیامبر (ص) عرض کرد و پیامبر (ص) به او امر فرمود تا بینی خود را از "طلا" بسازد!"
باری، این روایت مستند تاریخی و مرتبط با علم پزشکی با گرایش پروتز یا اندام سازی را نیز دیگر تاریخ نویسان و سیره نگاران اسلامی در کتاب های خود از طرق خویش نقل نموده اند. (3) الا آن که صاحب "تاریخ الاسلام" نام "عبدا... بن عبدا... بن ابی" و جنگ "احد" را ذکر کرده است. (4)
نکته ای که در مورد استفاده از فلز طلا باید گفت این است که طلا دارای میل ترکیبی بسیار پایینی است به همین سبب اکسید نشده؛ زنگ نمی زند و در مقابل اسیدها و بازها مقاومت می کند و این برخلاف "نقره" است که در محیط های گوگردی سریع واکنش می دهد. از این رو پیامبر (ص) به آن شخص پیشنهاد دادند تا پروتز بینی خود را با طلا انجام دهد تا با مخاط بینی واکنش ندهد. از ظاهر روایت استفاده می شود که بهره بردن از فلز طلا برای مردان در شرایط خاص بلا اشکال است چون در شرع اسلام، استفاده از طلا برای مرد تحریم شده است. به هر جهت، این مدرک تاریخی با قدمت هزار و دویست سال و این اتفاق با قدمت بیش از 1400 سال، نمونه ای کهن از پروتز یا اندام سازی یا به عبارتی "عمل زیبایی بینی در صدر اسلام" است.
پی نوشت ها :
1- ابن سعد، ابوعبدا... محمد (م.230 هـ). االطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی. 1410 هـ ق. 1990 میلادی. ج 7 ص 32 ش 2876.
2- کلاب به ضم کاف نام موضع و آبی بین "کوفه" و "بصره" و نیز گفته شده: آبی بین "جبله" و "شمام" که هفت شب از "یمامه" فاصله دارد.( ر.ک: ابن عبدا... الحموی، یاقوت. (م.626 هـ) معجم البلدان، بیروت. دار صادر. الطبعه الثانیه. 1955میلادی. ج4. ص342) در ضمن نبرد و جنگ کلاب، نبردی بین "خسرو پرویز" و "بنی تمیم" بوده است. ر.ک: همان، ج3،ص413.
3- منابع و مجامیع اسلامی غیر از طبقات ابن سعد که به این اتفاق اشاره کرده اند. ابن عبدالبر، یوسف (م.463 هـ) لا ستیحاب فی معرفه الاصحاب. تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالحیل، الطبعه الاولی 1412هـ . 1992 میلادی. ج2. ش 1252 ص744 و ج2 ش 1298 ص 776 و ج 2 ش 1759ص 1063). ابن اثیر، عزالدین (م.630هـ). اسدالغابه فی معرفه الصحابه. بیروت، دارالفکر، 1409 هـ. 1989 میلادی. ج2، ش 2556، ص431 و ج 2، ش 2600، ص 456 و ج 3 ص 519. ابن حجر الحسقلانی، احمد. (م.852هـ). الاصابه فی تمییز الصحابه. تحقیق: عادل الحمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت دارالکتب العلمیه. الطبعه الاولی. 1415 هـ.1995 میلادی. ج3 ص387 و ص 408 و ص 419 و ج 4، ص 400.
4- ان انفه اصیب یوم احد فامره البنی صلی ا... علیه و سلم ان یتخذ انفاً من ذهب. (ر.ک: الذهبی، شمسی الدین محمد (م.748هـ) تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام. تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی. الطبعه الثانیه، 1413 هـ 1993 میلادی. ج 3 ص 68)
منبع:ماهنامه ی علمی - فنی دانشمند، شماره ی 558
/ع
