غیرت دینی و امر به معروف و نهی از منکر

3 - امر به معروف و نهی از منکر

 ملا مهدی نراقی بحث مفصلی را در رابطه با این دو فریضه الهی مطرح می کند و آن را وظیفه تمام افراد جامعه و مسلمانان می داند . ایشان هر گونه مسامحه و تساهل در این دو فریضه را ناشی از ضعف نفس و طمع مالی و . . . دانسته می گوید:
التهاون و المداهنة فی الامر بالمعروف و النهی عن المنکر و هو ناش اما من ضعف النفس و صغرها، او من الطمع المالی ممن یسامحه ⁽²²⁾ .
تسامح در امر به معروف و نهی از منکر از چند چیز ناشی می شود، از ضعف و حقارت نفس یا به دلیل طمع به مالی که از سوی فرد مورد مسامحه قرار گرفته است .
ملا مهدی نراقی در ادامه به پیامدهایی که از ترک این دو واجب الهی (امر به معروف و نهی از منکر) پدید می آید پرداخته می گوید:
و هو من المهلکات التی یعم فسادها و ضرها، و یسری الی معظم الناس اثرها و شرها، کیف و لو طوی بساط الامر بالمعروف و النهی عن المنکر اضمحلت الدیانة . . . . قال رسول الله صلی الله علیه وآله: ان الله تعالی لیبغض المؤمن الضعیف الذی لا دین له، فقیل له: و ما المؤمن الضعیف الذی لا دین له؟ قال: الذی لاینهی عن المنکر .
و قیل له صلی الله علیه وآله : اتهلک القریة و فیها الصالحون؟ قال: نعم قیل: لم یا رسول الله صلی الله علیه وآله؟ قال: بتهاونهم و سکوتهم عن معاصی الله ⁽²³⁾
سستی و مسامحه در این دو فریضه از مهلکاتی است که فساد و زیانش فراگیر و شرش به همه مردم سرایت می کند، زیرا اگر بساط امر به معروف و نهی از منکر برچیده شود، دین و آیین الهی برچیده می شود . رسول گرامی اسلام فرمودند: خداوند متعال بر مؤمن ضعیفی که دین ندارد غضب می کند . پرسیدند: مؤمن ضعیف کیست؟ فرمود: کسی که نهی از منکر نمی کند . به پیامبرصلی الله علیه وآله گفته شد: آیا سرزمینی که در آن مردمی صالح باشند، ممکن است به هلاکت و نابودی افتند؟ فرمود: آری! گفتند: برای چه یا رسول الله؟ فرمود: به سبب سستی و سکوتشان در برابر معاصی خدا .
مرحوم ملا مهدی نراقی با برشمردن برخی از منکرات عظیم، نظیر: بدعت در دین، ظلم، جهل به اصول و فروع اعتقادی و . . . بر هر فرد مسلمانی واجب می دانند که جهت اصلاح خود و دیگران، امر به معروف و نهی از منکر کند . بخشی از کلام ایشان قابل تامل و دقت است:
فلو امکن لمؤمن دین ان یغیر هذه المنکرات کلا، او بعضا بالاحتساب فلیس له ان یقعد فی بیته، بل یجب علیه الخروج للنهی و التعلیم و . . . ⁽²⁴⁾
پس اگر برای مؤمن دین داری ممکن باشد که همه یا بعضی از این منکرات را دفع و منع نماید، نباید در خانه بنشیند، بلکه بر او واجب است که برای بازداشتن و تعلیم و آشنا کردن مردم از خانه بیرون آید .
این بخش از سخنان ایشان ذهن و وجدان خواننده را به یک دید تطبیقی نسبت به منکراتی که در جامعه وجود دارد متوجه می سازد و انسان های غیور را به نوعی شورش، علیه منکرات دعوت می نماید .
مطالعه مباحث ظلم و عدالت در جامع السعادات نیز آشکارا انسان ها را به عدالت و ستیز علیه ظلم و استبداد و بی عدالتی های شایع در آن زمان، دعوت می کند و در واقع این مباحث نراقی رحمه الله نوعی صدور اندیشه را در پی دارد .
 پی نوشت:
22) همان .
23) همان .
24) همان .