حسن بن جَهم از حضرت ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا علیه السلام درباره نشانه های تواضع سؤال کرد که اگر انسان آنها را انجام دهد، به او متواضع گفته می شود. حضرت ضمن بیان اینکه تواضع درجاتی دارد، نشانه های یک درجه از آن را بیان کردند. آن حضرت فرمودند: «التَّواضُعُ دَرَجاتٌ مِنْها اَنْ یَعْرِفَ الْمَرْءُ قَدْرَ نَفْسِهِ فَیُنْزِلَها مَنْزِلَتَها بِقَلْبٍ سَلیمٍ لا یُحِبُّ اَنْ یَأْتِیَ اِلی اَحَدٍ اِلاّ مِثْلَ ما یُؤْتی اِلَیْهِ اِنْ رَأی سَیِّئَةً دَرَأَها بِالْحَسَنَةِ کاظِمُ الْغَیْظِ عافٍ عَنِ النّاسِ وَ اللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ؛
(6) تواضع درجات و مراحلی دارد. یکی از مراحل آن، این است که انسان قدر نفس خویش را بشناسد و در همان جایگاه با قلب سلیم جای دهد. دوست نداشته باشد کاری درباره کسی انجام دهد، مگر همانند کارهایی که درباره او انجام می شود. هر گاه بدی [از کسی] ببیند، آن را با نیکی پاسخ دهد. فرو برنده خشم و درگذرنده از گناهان مردم باشد. خداوند نیکوکاران را دوست دارد.»
از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نیز نقل شده است که حضرت فرمودند: «مِنْ رَأْسِ التَّواضُعِ اَنْ تَبْدَأَ بِالسَّلامِ عَلی مَنْ لَقَیْتَ وَ تُرَدَّ عَلی مَنْ سَلَّمَ عَلَیْکَ وَ تَرْضی بِالدُّونِ مِنَ الْمَجْلِسِ وَلا تُحِبَّ الْمِدْحَةَ وَ التَّزْکِیَةَ؛
(7) سرآغاز تواضع این است که بر هر کس که برخورد کنی ابتدا به سلام کنی، و بر هر کس که بر تو سلام کرد، ردّ سلام کنی و به [نشستن] پایین مجلس راضی باشی و مدح و ثناگویی [دیگران نسبت به خودت] را دوست نداشته باشی.»
پاورقی:
6. الکافی، ج 2، ص 124، ح 13.
7. مشکاة الانوار، ص 200.
