خداوند مطرح است و گاه در مقابل مردم
تواضع در برابر خداوند، به این معنی است که مبلغ همه دستورات و اوامر الهی را با تمام وجود پذیرا شده، آنها را در عمل به کار ببندد.
تواضع و فروتنی در برابر مردم نیز به این معنی است که مبلغ خود را از برادران مؤمن و مسلمانش برتر نبیند و برای خود مقامی بالاتر از دیگران تصور نکند. به دیگر سخن، تواضع مبلغ در برابر مخاطبان بدین معنی است که نسبت به آنان به چشم حقارت نگاه نکند و از احترام به آنها دریغ نورزد. استاد شهید مطهری رضوان الله علیه درباره صفت تواضع و فروتنی می گوید: «مبلغی که می خواهد پیامی را، آن هم پیام خدا را به مردم برساند، باید در مقابل مردم در نهایت درجه فروتن باشد؛ یعنی پرمُدّعایی نکند، اظهار انانیّت و منیت نکند، مردم را تحقیر نکند و در نهایت خضوع و فروتنی باشد.»
(3) حضرت امیر علیه السلام در خصوص جایگاه و اهمیت تواضع و فروتنی انبیاء و اولیاء علیهم السلام در خطبه قاصعه، خطاب به مردم فرمودند: «... رَضِیَ لَهُمُ التَّواضُعَ فَأَلْصَقُوا بِالاَْرْضِ خُدُودَهُمْ وَ عَفَّرُوا فِی التُّرابِ وُجُوهَهُمْ وَ خَفَضُوا اَجْنِحَتَهُمْ لِلْمُؤْمِنینَ؛
(4) خداوند تواضع و فروتنی را بر ایشان (انبیاء و اولیاء) پسندید. آنها گونه هایشان را بر زمین گذاردند و صورتهایشان را بر خاک ساییدند و پر و بال خویشتن را برای مؤمنان گسترانیدند.»
با عنایت به این نکات بود که علی ابن ابیطالب علیه السلام در خصوص ضرورت فروتنی و تواضع رهبران فکری مردم در اولین فقرات نامه خود به محمد بن ابی بکر، هنگامی که وی را به حکومت مصر منصوب کردند، فرمودند: «فَاخْفِضْ لَهُمْ جَناحَکَ وَ اَلِنْ لَهُمْ جانِبَکَ وَابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ؛
(5) بالهای محبّتت را برای آنها بگستر و پهلوی نرمش و ملایمتت را برای آنان بر زمین بگذار و چهره خویش را برای آنها گشاده دار!»
بر تمامی مبلغان اعزامی به سفرهای تبلیغی چه در هجرت کوتاه مدت و چه در هجرت بلند مدت، شایسته است در منطقه تبلیغی خود، فرمان و سفارش حضرت علی علیه السلام را نصب العین خویش قرار دهند و با مخاطبان متواضع باشند.
3. حماسه حسینی، ج 1، ص 264.
4. نهج البلاغة، خطبه 192.
5. همان، نامه 27. همچنین آن حضرت در نامه ای به بعضِ عمال حکومت اسلامی فرمودند: «وَاخْفِضْ لِلرَّعِیَّةِ جَناحَکَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ وَ اَلِنْ لَهُمْ جانِبَکَ؛ بالهای محبتت را برای رعیت بگستران و با مردم گشاده روی و فروتن باش!» (همان، نامه 46)