استغفار و رهایی از غفلت/ بیاناتی از مقام معظم رهبری

در آیات قران کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام به طور مکرر بر استغفار تاکید شده است.

ما باید از گناهانمان استغفار کنیم. فایدة بزرگ استغفار این است که ما را از غفلت نسبت به خود باز می دارد. ما گاهی در مورد خودمان دچار اشتباه می شویم. وقتی به فکر استغفار می افتیم، گناهان، خطاها، خیره سری ها، پیروی هایی که از هوای نفس کرده ایم، ظلمی که به نفس خودمان کرده ایم، ظلمی که به دیگران روا داشته ایم، جلوی چشم ما مجسّم می شود و به یادمان می آید که چه کرده ایم؛ آن وقت از غرور، نخوت و غفلت فاصله می گیریم. این اولین فایدة استغفار است. و خدای متعال وعده فرموده است که آن کسی که استغفار کند، یعنی به عنوان یک دعای حقیقی از خدای متعال حقیقتاً آمرزش بطلبد و از گناه پشیمان باشد، «لوجد اللَّه توّاباً رحیما»؛ خدای متعال توبه پذیر است. و به صورت محسوس صفت «توابیِ» خداوند را در می یابد. این استغفار، بازگشت به سوی پروردگار است؛ پشت کردن به خطاها و گناهان است و خداوند آنها را می پذیرد به شرط آنکه استغفار، استغفار حقیقی باشد.

البته اگر انسان بدون توجه، و فقط به زبان بگوید استغفر الله، استغفر الله، استغفر الله و توجه قلبی نداشته باشد، این استغفار نیست، استغفار یک دعاست، یک خواستن است، باید انسان حقیقتاً از خدا بخواهد و مغفرت الهی و گذشت پروردگار را بطلبد: بگوید: من این گناه را کرده ام؛ پروردگارا! به من رحم کن، از این گناه من بگذر. اینطور استغفار کردن نسبت به هر یک از گناهان، مسلماً غفران الهی را پشت سر خواهد داشت؛ خدای متعال این باب را باز فرموده است.

البته در دین مقدس اسلام، اقرار به گناه در حضور دیگران ممنوع است. اینکه در بعضی از ادیان هست که بروند در عبادتگاه ها، پیش کشیش، بنشینند و به گناه اعتراف کنند، چنین چیزی در اسلام نیست و مسلمانان از آن نهی شده اند. پرده دریِ نسبت به خود و افشای اسرار درونی خود و گناهان خود پیش دیگران، ممنوع است؛ هیچ فایده ای هم ندارد [و چه بسا آثار بدی هم داشته باشد]. اینکه حالا در آن ادیان خیالی و پنداری و تحریف شده اینطور ذکر می شود که کشیش گناه را می بخشد، نه؛ در اسلام بخشندة گناه، فقط خداست. حتّی پیغمبر هم گناه را نمی ببخشد. در آیة شریفه می فرماید: «وَ لَْو اَنَّهُمْ اِذْ ظَلَموا اَنْفُسَهُمْ جاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُاللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّه تَوّاباً رحیماً1»؛ وقتی گناهی انجام دادند، ظلم به نفس کردند، اگر بیایند پیش تو که پیغمبری، از خدای متعال طلب مغفرت و بخشش کنند و تو هم برای آنها طلب آمرزش کنی، خداوند توبة آنها را می پذیرد. یعنی پیغمبر برای آنها طلب بخشش می کند؛ گناه را فقط خدای متعال باید ببخشد. این استغفار است، که این استغفار حقیقتاً جایگاه مهمی دارد.2