صبر صابران

از جمله اوصافی که عارفان و عاشقان طریق حق و حقیقت در طلب آن هستند مقام والای صبر است که رسیدن به این مقام سختی های زیادی را در پی داشته و نیازمند اراده و پشتکاری قوی می باشد.

برخلاف آنچه، بعضی تصور می کنند، صبر هرگز به معنی تحمل بدبختی ها و تن دادن به ذلت و تسلیم در برابر عوامل شکست نیست بلکه تعریف آن بدین گونه است که:صبر و شکیبایی به معنی پایداری و استقامت در برابر هر مشکل و حادثه ای می باشد.

از آنجایی که هدف از خلقت ما در این دنیا، چند صباحی زندگی کردن بعد مردن نیست، ما خلق شده ایم تا با عبادت پروردگارمان و پیروزی در تمام آزمایشات الهی، با تمسک جستن به مقام صبر و رضا، راه رسیدن به کمال را هموار سازیم و به مطلوب نهایی و اصل گردیم.

بسیاری از علمای اخلاق برای صبر، سه شاخه ذکر کرده اند:

الف)صبر در اطاعت: یعنی مقاومت در برابر مشکلاتی که در راه اطاعت وجود دارد.

ب) صبر بر معصیت: یعنی ایستادگی در برابر انگیزه های گناه و شهوات سرکش و طغیانگر.

ج)صبر بر مصیبت: یعنی پایداری بر حوادث ناگوار و عدم خودباختگی و شکست روحی، و ترک جزع و فزع در مصائب وارده.

درقرآن کریم، حدود هفتاد مورد از صبر، سخن به میان آمده است که بیش از ده مورد آن به شخص پیامبر اکرم(ص) اختصاص دارد.آری، فرستاده خداوند که بنیانگذار دین مبین اسلام بود با تحمل سختی ها و رنج های فراوان و صبر در مقابل کژ فهمی های بت پرستان زمانش توانست اسلام را گسترش دهد و مفاهیم والای آن را به گوش جهانیان برساند.لذا زندگی پیامبران خدا و خصوصاً پیامبر اسلام(ص) بیانگر مقاومت بی حد و حصر آنها در برابر حوادث سخت و طوفان های شدید و مشکلات طاقت فرسا است.پس با توجه به این که مسیر حق و حقیقت همیشه دارای اینگونه مشکلات است، رهروان اه حق باید در طی کردن این طریق از این الگوها، الهام بگیرند تا به مقصد برسند:«لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة».1

در آیه شریفه فصلت آمده است:«کسانی که می گویند پروردگار ما «اللّه» است و سپس بر گفته خود می ایستد و کمترین انحرافی پیدا نمی کنند و آنچه لازمه آن است در عمل و گفتار نشان می دهند.فرشتگان الهی بر آنان نازل می شوند که نترسید وغمگین مباشید».2

چه تعبیر جامع و جالبی که درحقیقت همه نیکی های و صفات برجسته را دارا می باشد، نخست:دل به خدا بستن و ایمان محکم به او پیدا کردن، سپس تمام زندگی را به رنگ ایمان در آوردن و بر محور آن قرار دادن.

آری لازمه ایمان و اثبات استقامت برایمان صبر است و اصلاً ویژگی استقامت و پایداری این است که فضایل دیگر، بدون صبر، ارج و بهائی ندارند زیرا پشتوانه ایمان همچون سر است در مقابل تن.تن بی سر فایده ندارد، همچنان که ایمان بدون صبر ناپایدار است».3

امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می کنند:«هنگامی که نامه های اعمال گشوده می شود و ترازوهای عدالت پروردگار نصب می گردد، برای کسانی که گرفتار بلاها و حوادث سخت شدند و استقامت ورزیدند نه، میزانِ سنجشی نصب می شود و نه نامه عملی گشوده می شود» هنگامی که پیامبر(ص) این جمله را فرمود:به عنوان شاهد این آیه را تلاوت کردند:«خداوند اجر صابران را بی حساب می دهد»4 و 5