بخند تا درمون شی

آیا می دانستید تاثیر مثبت یک دقیقه خنده معادل با ده دقیقه ورزش ایروبیک است؟
 

مادربزرگم می گفت : « بخند تا دنیا به روت بخنده » . یا می گفت : « بچه ها وقتی تو خواب فرشته ها رو می بینند، می خندند» . گاهی هم که خیلی غمگین بودم ، می گفت : « سگرمه هات رو باز کن ، این طوری زشت می شی » ... خلاصه اینکه مادربزرگ من و خیلی از مادر بزرگ های دیگر ، بسیاری از این جمله ها را خوب و به جا به کار می بردند و به یاد داشتند و شاید به نظر ما که حالا این روزها کمتر از قبل فرصت خندیدن داریم، توجه به این حرف ها کمی بی معنی به نظر برسد ، اما واقعیت این است که پشت همه حرف های آنها یک واقعیت علمی نهفته بود ؛اینکه خندیدن می تواند اثرات مثبت جسمی و روانی ای را برایمان به همراه داشته باشد . اگر ته دلتان به همه این حرف ها می خندید و میگویید « دل خوش سیری چند ؟ » خندیدن و قضاوت هایتان را کمی به تعویق بیندازید و بعد از خواندن مطلب ، کلاهتان را قاضی کرده و قضاوت کنید .
ما می خندیم ؛ زمانی که آنچه می بینیم ،می شنویم یا حس می کنیم ، شرایط ، حرف یا موقعیتی خنده دار یا اصطلاحاً « کمیک » برایمان ایجاد کند . اما گاهی این خنده به پوزخند ، خنده عصبی یا خنده از روی غم که با نوعی حسرت همراه است . تبدیل می شود که ماهیت این نوع خنده ها ، متفاوت از خنده حقیقی است . گاهی هم عوامل فیزیکی ای مانند شنیدن یک لطیفه یا قلقلک باعث خندیدن ما می شود .
به طور متوسط هر فرد روزانه بیش از 15 بار می خندد که بالا یا پایین تر رفتن این عدد می تواند نشانه تغییر در رفتار فرد ـ چه به لحاظ جسمی و چه روانی ـ باشد .
خنده را واکنش فرد به تغییرات ، اعم از تغییرات درونی یا بیرونی می دانند . دفعات خندیدن افراد ، زمانی که در جمع حضور دارند ، می تواند به 30 بار بیش از زمانی که تنها هستند افزایش یابد .
خنده واکنش خودکاری است که در اثر فشرده شدن زبان کوچک و حنجره ایجاد می شود .

ـ سناریوی خنده
 

در علم روانپزشکی ـ روان شناسی سه سناریو یا نظریه برای خنده وجود دارد که عبارتند از نظریه ناسازگاری ، برتری و تسکین یا رهایی . خنده های مختلف همه ما آدم ها در یکی از این تئوری ها جا می گیرند .اما این نظریه ها چه می گویند ؟
ـ نظریه ناسازگاری : بر اساس این تئوری ، زمانی که فرد رفتار ، اتفاق یا حرفی را که در آن زندگی کرده و بزرگ شده متفاوت باشد ،به خنده وا داشته می شود .
ـ نظریه برتری : « پت و مت » را که می شناسید ،دو موجود مثل همین « پت ومت » کاری انجام می دهند که با هیچ عقل و منطقی جور در نمی آید ، یعنی یک شرایط نامتعادل یا غیر ایده آل در مقابل شرایط متعادل یا برتر قرار می گیرد . ما به رفتار پت و مت می خندیم چون کارهای ساده را به پیچیده ترین ، ناقص ترین و بدترین شکل ممکن ـ به نظر خودشان ! حل می کنند .
ـ نظریه تسکین (رهایی ) : وقتی از تنش ها و استرس ها رها می شویم ، رها هستیم و میخندیم . زمانی که تلاش می کنیم از فشارهای روانی رهایی یابیم ، سعی می کنیم به شکلی بخندیم تا بر این حالتها غلبه کرده و تسکین پیدا کنیم .

طبیعت خنده
 

هر چند شادی و احساس سرخوشی حس درونی است اما نماد بیرونی این حس درونی خندیدن است . خنده می تواند واکنشی به شنیدن یک لطیفه یا واکنشی به محرک های بیرونی ای مانند قلقلک دادن باشد که در این صورت واکنشی فیزیولژیک محسوب شده و به آن خنده فیریولوژیک می گویند . خنده شدت و هیجان یا به صورت طولانی می تواند با رفتارهای غیر ارادی مانند جاری شدن اشک از چشم یا احساس انقباض و انبساط عضلانی همراه باشد .
پژوهش ها نشان می دهند ، خنده های نوزادان از 17 روزگی به بعد صدادار است . این بررسی جدید ، نظریه پیشین مبنی بر صدادار شدن خنده نوزادان از چهار ماهگی به بعد را رد می کند . نوزادان متولد شده با نقص های مادر زادی ای چون نابینایی و ناشنوایی هم توان خندیدن دارند .

صفت ژنتیکی
 

خنده را زبان شاخص و ناهشیارانه برای بیان احساسات می دانند به همین دلیل معتقدند افراد این ویژگی را به صورت ژنتیکی به ارث می برند ،این دلیلی است برای آنکه بعضی افراد ذاتا خوشرو و بذله گو بوده و بعضی دیگر این ویژگی ها را ندارند . این نتیجه با بررسی تعدادی نوزاد دختر دو قلو که بلافاصله پس از تولد از یکدیگر جدا شده و هر یک تحت سرپرستی خانواده جدیدی قرار گرفته و تا 43 سالگی هیچ ارتباطی با خواهر دو قلو و والدین اصلی شان نداشتند، به دست آمد . بررسی رفتار این دوقلوها نشان داد خوش خلقی و خنده رویی آنها باوجود تربیت شدن توسط مادر و پدری غیر از والدین حقیقی و جدا بودن از یکدیگر ، شبیه هم است . این نشان می دهد خوش خلقی و خنده رویی ، صفتی ارثی است .

فرمانده می خندد
 

بررسی های نوروفیزیولوژیک ( فیزیولوژی سیستم عصبی ) نشان می دهند خندیدن به عملکرد سطح شکمی قشر مرکزی استخوان پرویزی مغز مرتبط است که باعث ترشح هورمون پس از دریافت محرک می شود .
بخش هایی از سیستم لیمبیک در خندیدن دخالت دارند . سیستم لیمبیک یکی از بخش های آغازین مغز است که مسوول مستقیم کنترل احساسات بوده و ما را در انجام یا بهتر بگویم نشان دادن واکنش های مهم حیاتی ، پایه ای و دفاعی کمک می کند . ( دفاعی با هدف نجات و دور شدن از خطر ) دو بخش هیپوکامپ و آمیگدال ( بادامک ) موجود در سیستم لیمبیک ، مسوول کنترل خنده هستند.
اما بعضی از پژوهش ها حاکی از آن است که مرکز خنده در مغز دقیقاً مشخص نیست ، چرا که خنده تنها ناشی از یک مکانیسم عصبی است که غیر ارادی انجام می شود . این بررسی نشان می دهد خندیدن به انتقال پیام عصبی به مراکزی چون « تلانسفال » و « دیانسفال » (قسمت خلفی بروز آنسفال که شامل هیپوتالاموس ، تالاموس ، متاتالاموس و اپی تالاموس است ) بستگی دارد . در واقع این نظریه ، فرایند خندیدن را به بخش میانی تالاموس ، هیپوتالاموس و بخش زیر تالاموس مرتبط می داند .

چهره و خنده
 

شکل خندیدن افراد متفاوت است ، اما با وجود این تفاوت ،خندیدن و تغییر شکل عضلات از حالت طبیعی به شکلی دیگر باعث ورزیده شدن عضلات صورت می شود . این ورزش باعث تسهیل گردش خون در لب ها ، گونه و چانه می شود . از طرفی تعرق پوستی را افزایش داده و باعث شادابی پوست می شود . این حرکات ،شل شدن وافتادگی عضلات صورت را به تعویق می اندازد .

مغز وخنده
 

خنده باعث ترشح و تنظیم ترشح هورمون ها و پپتیدها ( ملکلول‌های سبکی که از دو یا چند مولکول اسید آمینه تشکیل شده اند ) در بدن می شود . این تغییر باعث ایجاد اثرات مثبتی به این شرح است :
1 ـ کاهش میزان استرس و کاهش ترشح هورمون های خاص در زمان استرس .این تاثیر به ظاهر لحظه ای اثرات طولانی مدتی را به همراه دارد .
2 ـ تاثیر مثبت بر مغز و افزایش حس مثبت اندیشی واعتماد به نفس
3 ـ تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن .افراد شاد در مقابل ابتلا به بیماری های جسمی و روانی مقاوم تر هستند .
4 ـ فعال شدن و تقویت سیستم عصبی و ممانعت از ابتلا به استرس و مشکلات گوارشی .

لاغری و خنده
 

خندیدن باعث مصرف انرژی می شود . خنده در کودکان دارای اضافه وزن باعث تحریک عضلات شکم ، پاها و پشت شده و این تحرک همراه با مصرف انرژِی به کاهش وزن کودکان چاق کمک می کند . از طرفی انرژی مصرف شده در هر بار خندیدن ـ از ته دل ـ به مدت 30 ثانیه ، معادل انرژی مصرف شده طی هشت دقیقه انجام حرکات موزون است .

خنده و عضلات
 

خندیدن باعث انبساط و انقباض منظم و سریع عضلات شکم و پشت می شود . این انقباض و انبساط روی ماهیچه ها و ساختار فیزیکی آنها اثر مثبت دارد ، به طوری که باعث سفت شدن عضلات این ناحیه می شود .

دیافراگم و خنده
 

هر بار خندیدن باعث تقویت عضلات متصل به پرده دیافراگم و در نتیجه تسهیل تنفس می شود . از طرفی افزایش ظرفیت تنفسی شش ها را به همراه دارد .

آیروبیک خندان
 

تاثیر خندیدن روی اعضای بدن ـ به ویژه خنده از ته دل ـ به قدری است که تاثیر آن را معادل با تاثیر ورزش های آیروبیک می دانند .
1 ـ خندیدن روی دستگاه گردش خون ، قلب و عروق ، محفظه دیافراگم وعضلات قلب تاثیر می گذارد ؛ به این ترتیب که خندیدن باعث افزایش ضربان قلب ، تسهیل جریان خون و خونرسانی بهتر به بافت ها و اندام ها می شود . تاثیر مثبت هر یک دقیقه خنده روی قلب و عضلات آن را معادل با ده دقیقه ورزش آیروبیک می دانند .
2 ـ خندیدن باعث ایجاد تکان های آهسته و منظم درونی می شود این تکان های منظم ، عضلات قلب ، شش ها ،دیافراگم و بافت ها و اندام های درونی ناحیه مرکزی بدن ( شکم ، پشت ) را به تحرک وا می دارد . این تاثیر را با ماساژ دادن ناحیه شکم و پشت ، با دستگاه برابر می دانند .
3 ـ تکان های ناشی از خندیدن ، رفع خستگی و خمودگی عضلات بازوها و پاها را به دنبال دارد .
منبع: نشریه همشهری مثبت شماره 6