بسیاری از رفتارهای تغذیه‌ای در دوران کودکی و در سنین مدرسه ایجاد می‌شود. در‌این زمان، دانش‌آموزان از رفتارهای هم الگوبرداری می‌کنند و رفتارهای تغذیه‌ای هم از این قضیه مستثنا نیست. گاهی ممکن است برخی از این رفتارها نامطلوب باشد که باید آنها را شناخت و به تصحیح آنها همت کرد. به بعضی از این رفتارها در‌این مقاله اشاره می‌کنیم.
1) خودداری از خوردن گوشت: برخی از کودکان سنین مدرسه از خوردن گوشت امتناع می‌ورزند در حالی که مصرف گوشت به‌عنوان منبع عمده پروتئین با کیفیت خوب، آهن و روی حایز اهمیت است. توصیه می‌شود گوشت چرخ شده در غذاهایی که مورد علاقه کودک است، به او داده شود. مانند ماکارونی با گوشت چرخ کرده، کتلت، همبرگر و کباب که در منزل تهیه می‌شود و یا استفاده از گوشت چرخ شده در پیتزا و املت گوشت.
2) مصرف گروه شیر و لبنیات: در این سنین به‌دلیل رشد و استحکام دندان و استخوان‌ها مصرف لبنیات ضروری است. اگر دانش‌آموز علاقه‌ای به خوردن شیر ندارد، می‌توان مقدار کمی پودر کاکائو (در حد یک قاشق مرباخوری در یک لیوان شیر) به آن اضافه کرد. مقدار زیاد کاکائو به علت داشتن اگزالات از جذب کلسیم شیر جلوگیری می‌کند. اضافه کردن کمی‌عسل به شیر نیز ممکن است دانش‌آموز را به خوردن شیر علاقه‌مند کند. می‌توان شیر را به‌صورت غذاهایی مانند فرنی و شیر برنج به کودکان داد. به طور معمول مصرف یک لیوان شیر در روز برای کودکان این سنین کافی است و با گنجانیدن سایر مواد غذایی‌این گروه مانند ماست، پنیر و کشک در وعده ناهار و شام و یا بستنی در میان وعده نیاز کلسیم تامین می‌شود. افراط در خوردن شیر نیز به‌این دلیل که جایگزین سایر غذاهای اصلی می‌شود، کودک را در معرض خطر کمبود‌های تغذیه‌ای، به‌‌خصوص کمبود آهن قرار می‌دهد.
3) خودداری از مصرف سبزی‌ها: به طور معمول کودکان در‌این سنین تمایلی به مصرف سبزی‌های تازه همراه با غذا ندارند. به مادران توصیه کنید که از سبزی‌های خام مانند هویج، گوجه فرنگی، کاهو، گل کلم و سبزی‌های پخته مانند چغندر پخته (لبو) نخود فرنگی، لوبیا سبز، کدو حلوایی به‌عنوان میان وعده، به طور مثال در هنگام تماشای تلویزیون به کودکان بدهند.
4) افراط در مصرف شکلات و شیرینی: مصرف بی‌رویه شکلات و شیرینی به این دلیل که موجب بی‌اشتهایی و سیری کاذب در کودکان می‌شود و آنها را از مصرف غذاهای اصلی باز می‌دارد، موجب اختلال رشد آنها خواهد شد. به والدین توصیه کنید حداقل در منزل از نگه‌داشتن شکلات و شیرینی خودداری کنند و به‌این ترتیب، دسترسی دایمی‌آنها را به‌این نوع مواد کاهش دهند. از دادن شکلات و شیرینی به‌عنوان جایزه خودداری کنند و با تنظیم یک برنامه منظم، تعداد شکلات و شیرینی را که دانش‌آموز در طول روز مصرف می‌کند، کنترل نمایند. برای جلوگیری از خراب شدن دندان‌ها باید به دانش‌آموزان آموزش داد که پس از خوردن مواد قندی و شیرینی به‌ویژه شکلات‌ها و آب‌نبات‌هایی که به سطح دندان می‌چسبند، دهان و دندان‌های خود را با آب و حتی‌الامکان مسواک شستشو دهند.
5) مصرف بی‌رویه تنقلات غذایی کم‌ارزش: متاسفانه برخی از تنقلات تجارتی مانند انواع پفک به طور بی‌رویه به وسیله کودکان و دانش‌آموزان مصرف می‌شود. نتایج بررسی کشوری سال 1377 از سوی اداره بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نشان داده است که در حدود 50 در صد کودکان 6 تا 12 ماهه و در حدود 90 درصد کودکان یک تا دو ساله هر روز پفک مصرف می‌کنند. مصرف پفک به‌‌خصوص پیش از وعده‌های غذایی به‌دلیل‌ایجاد سیری کاذب کودکان را از خوردن غذاهای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز را برای رشد تامین کند، باز می‌دارد. از سوی دیگر، نمک آن ذایقه کودک را به خوردن غذاهای شور عادت می‌دهد. مطالعات انجام شده رابطه میان مصرف نمک و افزایش فشار خون در دوران بزرگسالی را به اثبات رسانده است. مصرف بی‌رویه نوشابه نیز به‌ویژه همراه با غذا علاوه بر سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلسیم را مختل می‌کند. به والدین توصیه کنید که کودکان را به مصرف تنقلات، سنتی مانند نخودچی و کشمش، گردو، بادام، پسته، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک، انجیر خشک و برگه‌ها تشویق کنند و سر سفره به جای نوشابه برای افراد خانواده از دوغ استفاده کنند.
8 نکته کلیدی
1) به طور کلی در سنین مدرسه، رشد کودک با سرعت کمتری ادامه دارد و عوامل ژنتیکی، تغذیه خوب و محیط در سرعت رشد او موثر است.
2) انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان در‌این سنین بستگی به اندازه بدن، سرعت رشد و میزان فعالیت آنها دارد. بنابراین یک الگوی غذایی یکسان برای دانش‌آموزان نمی‌توان تعیین کرد.
3) تشویق کودکان به ورزش موجب سوختن کالری دریافتی روزانه، شادابی و جلوگیری از چاقی کودکان می‌شود.
4) سرعت رشد کودکان روز به روز متغیر است بنابراین دریافت روزانه آنها از نظر انرژی و مواد مغذی و به طور کلی مقدار غذای مصرفی آنها روز به روز تغییر می‌کند.
5) سوء‌تغذیه در‌این دوران موجب کاهش سرعت رشد و اختلال در رشد جسمی و توانمندی ذهنی آنها می‌شود.
6) در این دوران، اشتهای کودک راهنمای خوبی برای دریافت انرژی و مواد مغذی مورد نیاز است.
7) استرس ناشی از رفتار اولیا و مربیان یا استرس‌های مربوط به امتحان می‌تواند روی اشتهای کودکان اثر بگذارد. اگر این تاثیر موقت باشد، مشکلی‌ایجاد نمی‌کند ولی ادامه بی‌اشتهایی کودک می‌تواند مشکل آفرین باشد. در این صورت باید با شناسایی و رفع مشکل به کودک کمک شود. گاهی اوقات استرس موجب زیاد‌خواری کودک می‌شود. درباره کودکان چاق این مساله مهم و قابل توجه است. آموزش مناسب و مشاوره با کودکان می‌تواند تا حدودی مشکل آنان را کم کند.
8) به والدین باید آموزش داده شود که با تامین غذاهایی که دارای ارزش غذایی هستند و فراهم کردن محیط مناسب زمینه را برای رشد و توانمندی ذهنی و جسمی‌کودکان آماده کنند و رفتارهای غذایی درست را در آنها ایجاد کنند. کودکان رفتارهای غذایی والدین را الگوی خود قرار می‌دهند. بنابراین امتناع والدین از خوردن برخی از غذاها موجب می‌شود که کودکان نیز آن غذاها را هر چند که دارای ارزش غذایی بالایی هستند، نخورند.
منبع:www.salamat.com
/ع
