استفتائات کفّاره و قضای روزه از آیت الله بهجت(ره)

۲۹۰۰- آیا در کفّاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، موادّ خوراکی دیگر یا پول آن را به فقیر داد؟

جنس کفّاره

2900- آیا در کفّاره می توان به جای آرد یا نان و گندم، موادّ خوراکی دیگر یا پول آن را به فقیر داد؟

ج. در اقسام طعام فرق نمی کند؛ ولی دادن پول کافی نیست، مگر این که با اطمینان او را در خرید طعام وکیل کند.

دادن کفّارۀسید به غیر سید

2901- آیا غیر سید می تواند کفّارۀروزه اش را به سید بدهد؟

ج. جایز است، ولی خلاف احتیاط است.

مسافرت بین کفّارۀروزه

2902- کسی باید 31 روز روزۀکفّاره بگیرد. پس از شروع به روزه گرفتن- مثلًا پس از 15 روز روزه گرفتن- یک مسافرت برایش پیش می آید. در این صورت 15 روز گرفته شده چه حکمی دارد؟

ج. اگر سفر اضطراری باشد و یا با غفلت از روزه تا ظهر شرعی اختیاراً سفر کند، سفر او قطع کنندۀپی درپی بودن روزه ها نیست و با رفع اضطرار و غفلت ادامه می دهد.

دادن کفاره یک روز به یک نفر

2903- فردی حدود 10 سال کفاره بدهکار است، آیا می تواند کفاره هر روز از روزه که باید به شصت فقیر بدهد را به یک فقیر بدهد یا باید بین شصت نفر جدا جدا کفاره را تقسیم نماید؟

ج. نمی تواند کفاره هر روز را به یک فقیر بدهد؛ بلکه می تواند کفاره شصت روز خود را نیت نموده و به شصت فقیر بدهد که هر چند با صورت اوّل در نتیجه تفاوتی نکرده و به همان میزان کفاره به یک فقیر داده است، لکن فقط در صورت دوم بری ء الذمّه می شود.

گران شدن قیمت کفاره

2904- اگر کسی چند سال پیش به قیمت روز، پول کفّارۀروزه را به واسطه داده باشد و گیرنده، آن را به مستحقّ نداده تا قیمت گندم افزایش پیدا کرده است. الآن که می خواهد آن را بدهد، آیا افزایش قیمت را باید روی آن بگذارد یا خیر؟ و آیا اگر در فرض سؤال خود گیرنده مستحقّ بوده، ولی به عنوانِ تصرّف، نگرفته است بلکه از طرف دهنده وکیل در خرید نان شده بوده چه طور؟

ج. دادن پول، بابت کفّاره محسوب نمی شود و وکیل باید اجناس را تهیه کند و کفّاره بدهد و یا پول را به فقیر بدهد و او را وکیل کند که آن را تهیه نماید و در صورت استحقاق، خود او می تواند بابت کفّاره از طرف صاحبش برای خود تملّک کند و در فرض سؤال اگر وکیل کوتاهی کرده، ضامن است.

عدم درآمد جهت پرداخت کفاره

2905- شخصی در حال حاضر درآمدی ندارد که کفاره خود را بپردازد، وظیفه اش چیست؟

ج. هر وقت توانایی پیدا کرد، باید بپردازد و یا به جای کفارۀمالی روزه اختیار کند و یا بدل های آن ها که به استغفار منتهی می شود.

پرداخت کفاره به فرزند واجب النّفقه در صورت فقر

2906- شخصی فرزند واجب النّفقه ای دارد و از جهت فقر نمی تواند بر او انفاق کند، آیا می تواند کفاره اش را به او بدهد؟

ج. از باب کفاره، به جهت انفاق نمی تواند به او بدهد و البته چون وجوب ادای کفاره فوریت ندارد و انفاق به فرزند فوری است، باید بر او انفاق کند و بعداً کفّاره را بدهد؛ و اگر خواست کفاره را به او بدهد، با فقیر دست گردان کند و به فرزند بدهد.

پرداخت کفاره به کسی که شهریه می گیرد

2907- آیا طلّابی که با شهریه یا کمک پدر تأمین می شوند، فقیر شرعی محسوب می شوند و مخلّ کفارات می باشند؟

ج. اگر با شهریه تأمین می شوند، پس با حقوق فقرا اداره می شوند، هر چند همراه با کمک پدر باشد، اما اگر فقط با کمک پدر اداره می شوند، محل احتیاط است که فقیر باشند.

پرداخت کفّارۀفرزند

2908- پرداخت کفّارۀروزه های فرزندی که بیشتر معاشش را پدر تأمین می کند بر خود او واجب می شود یا بر پدر او واجب است؟

ج. کفّاره بر خود فرزند است.

ثواب روزۀماه رجب و روزۀقضا

2909- اگر کسی روزۀقضای خود یا پدر و مادر را در ماه رجب و شعبان گرفت، آیا ثواب رجب و شعبان را هم دارد؟

ج. بلی، اگر هر دو را نیت کند.

اجیر شدن کسی که قضای رمضان بر او است

2910- کسی که روزۀقضای رمضان به ذمّۀاو است، می تواند برای روزۀدیگری اجیر شود یا تبرّعاً روزه را به جا آورد؟

ج. استیجار جایز است، ولی تبرّع در حکم روزۀمستحبّی است، پس نمی تواند تبرّعاً روزه را به جا آورد.

روزه استیجاری با روزه کفاره

2911- اگر کسی روزۀکفّاره بر عهده اوست، آیا می تواند روزۀاستیجاری بگیرد؟

ج. بله، می تواند.

اجیر شدن نابالغ

2912- آیا بچّۀنابالغ می تواند برای روزه قضای دیگری اجیر شود؟

ج. اگر ممیز است و با اذن ولی او باشد و به این که روزۀصحیح می گیرد اطمینان باشد، اشکال ندارد.

گرفتن قضای روزۀپدر قبل از بلوغ

2913- اگر پسر بزرگ میت نابالغ باشد، آیا می تواند قبل از بلوغ، روزه های پدر خود را بگیرد؟

ج. اگر ممیز است و به نحو صحیح می گیرد، روزه او بری کننده ذمّۀپدر است، ولی به منزلۀتبرّع است.

روزه نذری

2914- اگر فردی نذر کرد که اگر مشکل من برطرف شود، روز پنج شنبه آینده روزه بگیرم و مشکل او در ساعت ده صبح پنجشنبۀآینده برطرف شود، آیا روزۀآن روز بر او واجب است؟ وظیفۀاو در صورتی که مفطری را اتیان کرده باشد یا اتیان نکرده باشد چیست؟ اگر بعد از ظهر مشکل او برطرف شود چه طور؟

ج. اگر مفطر به جا نیاورده است، روزۀواجب، روزۀهمان روزی است که معین کرده است و اگر افطار کرده، قضای آن را به جا آورد و اگر بعد از ظهر به حاجتش رسید، وجوب ندارد.

زنی که در ایام عادت افطار کرده و. . .

2915- زنی در ایام عادت، طبق معمول روزه اش را افطار می کند، ولی بعداً متوجه می شود در آن وقت یائسه بوده است. آیا روزه اش صحیح است یا قضا و کفاره دارد؟

ج. باید آن روزه را قضا نماید، ولی کفّاره ندارد.

افطار عمدی در روزه کفاره

2916- آیا افطار عمدی پس از زوال، در روزه کفاره ای، کفاره دارد؟

ج. چه در آن 31 روز متوالی باشد یا در بقیه اش کفاره ندارد.

تقدیم روزه قضا یا روزه نذری

2917- اگر روزه قضا و روزه نذری، وقتشان تنگ شده باشد، کدام یک را باید مقدم نمود؟

ج. شاید قولی باشد به ترجیح داشتن تقدّم سبب وجوب برای هر کدام که باشد (یعنی هر کدام که زودتر واجب شده است، همان مقدم است). ولی احتیاطاً باید به قصد امر فعلی روزه بگیرد و پس از رمضان هم به نیت دیگری که هر کدام باشد، باز روزه بگیرد.

ناتوانی از قضای روزه

2918- کسی که نمی تواند روزه های قضای خود را بگیرد، چه وظیفه ای دارد؟

ج. اگر قضا بر او واجب شده بوده، تأخیر می اندازد تا وقتی که تمکن پیدا کند؛ یا وصیت می کند بعد از فوتش، کسی را اجیر کنند تا روزه های وی را بگیرد.

فردی که قدرت گرفتن 31 روزه پیاپی را ندارد

2919- فردی در کفّاره روزه، قدرت روزه گرفتن 31 روز پیاپی را ندارد. وظیفه وی در این باره چیست؟ ضمناً آیا وی می تواند روزه مستحبی بگیرد یا نذر روزه کند؟

ج. باید صدقۀ به 60 مسکین را اختیار کند و اگر روزه مستحبی بگیرد یا نذر روزه کند و روزه بگیرد، اشکالی ندارد.

وقوع یکی از روزه های کفّاره در حال جنابت

2920- فردی 26 روز پیاپی روزه کفّاره گرفته و در روز بیست و هفتم، پس از اذان صبح می فهمد که در حالت جنابت و احتلام داخل صبح شده است. حکم قضیه چیست؟

ج. احتیاط در بطلان روزۀآن روز است. ولی چون به واسطۀعذر بوده، تتابع و پی درپی بودن 31 روز به هم نمی خورد.

روزه خواری در اوایل بلوغ

2921- فردی در زمان کودکی و اوایل بلوغ، روزه خورده است، اکنون که بزرگ شده، نمی داند جاهل قاصر بوده تا کفاره واجب نباشد یا مقصّر بوده تا کفاره واجب باشد. وظیفه چیست؟

ج. با شک در موضوع، کفّاره واجب نمی شود.

افطار روزۀاستیجاری

2922- آیا افطار کردن بعد از ظهر در روزه استیجاری کفاره دارد؟

ج. حکم قضای خود را دارد.

روزه نگرفتن عمدی در ماه رمضان

2923- شخصی روزه ماه رمضان را عمداً نگرفت، آیا علاوه بر قضای روزه و یکی از کفّارات ثلاث، باید برای هر روزی یک مدّ طعام نیز بدهد؟

ج. غیر از قضا و کفّارۀروزه، دیگر چیزی لازم نیست، مگر این که در آن سال قضایش را نگیرد.

ناتوانی از شصت روز روزه

2924- آیا در کفّاره جمع نیز مانند کفّاره مخیره یا مرتّبه، با عجز از شصت روز روزه، منتقل به هجده روز روزه می شود؟

ج. آری، بلکه اولویت هم دارد.

موافق نبودن والدین با قضای روزه

2925- به دلیل مریضی، جهالت و عدم توانایی، روزه هایم قضا شده است و اکنون که بهبودی حاصل شده، والدینم با گرفتن روزه های قضا موافق نیستند، تکلیف من چیست؟

ج. باید روزه های قضا را بگیرید و هر کدام که سال بر آن گذشت، وقت آن وسیع است و فوریت ندارد.

روزه نگرفتن به تصوّر عید

2926- کسی که در شب آخر ماه رمضان به امید این که فردا عید می شود غسل جنابت نکرد و در روز به خیال این که روزه اش باطل شده افطار کرد، آیا کفاره بر او واجب است؟

ج. قضا و کفارۀعمدی دارد.

روزه نگرفتن به مدت طولانی

2927- مدت 13 سال روزه نگرفته ام، کفاره آن چه قدر است و اگر قدرت پرداخت آن را نداشتم، تکلیف چیست؟

ج. اگر عمداً نگرفتید، قضا و کفارۀعمدی و کفارۀتأخیر دارد در وقت تمکن؛ هر چند به تدریج تا آخر عمر باید بگیرد و با عدم تمکن، بدلیت 18 روزه روزه عوض دو ماه روزه و نیز تصدّق (صدقه) به مقدار ممکن بدل 60 اطعام ثابت است و پس از این ها بدلیت استغفار است.