زهاب‌های نیشکر، فاضلاب شهری، پساب‌های نهرهای ماله و حالا هم ورود پساب‌های پتروشیمی‌های بندر، از تالاب بین‌المللی کشور برکه‌ای از لجن ساخته است. به تالاب شادان، نه حقابه‌ای می‌رسد و نه برنامه‌های احیای آن اجرایی می‌شود.
به گزارش ، قایع اتفاقیه نوشت: دو سال پیش بود که احیای تالاب شادگان در دستور کار اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان قرار گرفت. حالا پس از گذشت چند سال کارشناسان محیط‌زیست می‌گویند که شرایط این تالاب نه‌تنها ایده‌آل و مطلوب نیست بلکه در شرایط بحرانی قرار دارد. بر‌اساس مطالعاتی که سال گذشته در تالاب شادگان انجام شده، کیفیت آب تالاب در رده ضعیف، یعنی بدترین حالت بوده است. تاکنون اقدامات زیای برای حل مشکل تالاب شادگان ارائه شده که هیچ‌کدام اثربخش نبوده است. انتقال آب کارون به شادگان موفقیت‌آمیز نبوده و از طرفی خشکسالی، تبخیر بالای آب و ورود فاضلاب و پساب‌ها، وضعیت تالاب شادگان را وخیم‌تر کرده است.
تالاب یا لجنزار
همه درها به روی تالاب شادگان بسته شده، نه خبری از انتقال آب بوده و نه برنامه‌های دیگر احیای تالاب نتیجه‌بخش بوده است. شادگان مدتی است تنها با فاضلاب‌های شهری و پساب پتروشیمی‌ها سرپا مانده، کارشناسان اما می‌گویند این برای تالاب نه‌تنها درمان نیست که در بلندمدت آسیب‌های زیادی به تالاب و ساکنان اطراف آن وارد می‌کند. آن‌طور که رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان می‌گوید درحال‌حاضر تنها 20 درصد از کل عرصه این تالاب دارای آب است. محمدحسن فقیه گفت: متأسفانه مصوبات کارگروه‌های استان خوزستان برای تأمین تالاب آب تالاب شادگان و رسیدگی به مشکلات شدید زیست‌محیطی این تالاب و کمبود آب تاکنون اجرایی نشده است. او با اشاره به استشمام بوی لجن از برخی بخش‌های تالاب شادگان می‌گوید: به‌دلیل تخلیه فاضلاب شهری شهرستان شادگان به این تالاب که تبخیر شدید آب نیز آن را تشدید می‌کند، در بخش «خنافره» بوی لجن شدیدی از این تالاب استشمام می‌شود. این بخش تقریبا محل تخلیه فاضلاب به تالاب شادگان است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان به پساب‌های مختلفی که به تالاب شادگان تخلیه می‌شوند، اشاره می‌کند: مجموعه‌ای از پساب‌های صنعتی و کشاورزی شهرستان اهواز و همچنین پساب‌های شرکت فولاد خوزستان از طریق نهرهای مالح و بحره به شمال تالاب شادگان و همچنین زهاب‌های نیشکر نیز به بخش دیگری از این تالاب تخلیه می‌شود. از طرف دیگر متأسفانه پساب‌های برخی از واحدهای پتروشیمی بندر امام از طریق خور موسی و خور الامیه در بخش جنوبی تالاب تخلیه می‌شود که تاکنون به این مسئله پرداخته نشده و تمام نگاه‌ها تنها متوجه برخی از پساب‌هایی است که از نهرهای مالح و بحره به تالاب شادگان ریخته می‌شود. او درباره تخلیه پساب پتروشمی امام هشدار داده و می‌گوید: باید توجه کرد که تخلیه پساب‌های برخی شرکت‌های پتروشیمی بندر امام به تالاب شادگان باتوجه به نوع مواد موجود در این پساب‌ها بسیار خطرناک است و آسیب‌های ناشی از این امر به تالاب شادگان، به‌مراتب بسیار بیشتر از آسیب‌های سایر آلاینده‌های تالاب شادگان است. اداره حفاظت محیط‌زیست، اقدامات قضایی در رابطه با تخلیه پساب‌های شرکت‌های پتروشیمی بندر امام به تالاب شادگان را انجام داده اما این شرکت‌ها هیچ‌گونه اقدامی برای جلوگیری از این مسئله انجام نداده‌اند و تمرکز مردم و رسانه‌ها نیز بر این مسئله قرار ندارد.
زندگی در اطراف تالاب سخت‌تر از همیشه
تالاب روزگاری پر از آب بوده، زندگی و معیشت مردم در اطراف تالاب شادگان، بسته به روزهای خوب تالاب است. اگر تالاب پرآب باشد، مردم هم شادترند و آسان‌تر زندگی می‌کنند اما تالابی مملو از فاضلاب و بوی لجن، چرخ زندگی آنها را هم متوقف می‌کند. تالاب شادگان در تأمین اشتغال مردم مناطق پیرامون خود نقش زیادی داشته است اما در چند سال اخیر به‌دلیل بی‌توجهی مهجور مانده و روز‌به‌روز رو به نابودی می‌رود. تالابی که زمانی پرآب بوده و معیشت مردم روستاهای پیرامون خود را تأمین و در چهار فصل سال پذیرای گردشگران بود، این روزها به آبراهه‌ای تبدیل شده که زلالی خود را از دست داده است. به گفته امیرحسین منتظرحجت، کارشناس و محقق اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست، ارزش سالانه خدمات دامداری و باغداری در این تالاب به‌ترتیب، 332 و 39 میلیون دلار است. همچنین ارزش خدمات غیراستفاده‌ای تالاب شادگان، 187 میلیون دلار برآورد شده که این مبلغ نشان می‌دهد افرادی که از این تالاب نفع می‌برند، فراتر از یک منطقه و استان هستند.
ارزش اقتصادی خدمات کشاورزی این تالاب 47 میلیون دلار و رقم بزرگی است؛ همچنین 222 میلیون دلار ارزش زمینهای تحت اشغال تالاب شادگان توسط ساکنان پیرامون آن است و به‌طور کلی ارزش اشتغال در تالاب شادگان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم 938 میلیون دلار در سال است. آن‌طور که او می‌گوید، به‌طور مستقیم تالاب شادگان یک میلیارد و 600 میلیون دلار برای جامعه پیرامون خود ارزش اقتصادی دارد. ارزش اقتصادی‌ای که این روزها با نابودی تالاب از بین رفته است. مردم روستاهای اطراف تالاب بین‌المللی شادگان از این وضعیت نگرانند چون زندگی و معیشتشان به حیات تالاب وابسته است. بسیاری از اهالی با خشک‌شدن قسمتی از تالاب که قبلا از آن امرار معاش می‌کردند به شهرها مهاجرت کرده و حاشیه‌نشین شده‌اند.
حقابه پرداخت‌نشده
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان می‌گوید: حقابه تالاب شادگان تاکنون به صورت مستمر و مطلوب تأمین نشده است. زمانی دبی ورودی آب به تالاب شادگان حدود 900 میلیون مترمکعب بود اما اکنون کاهش قابل‌ملاحظه آب ورودی به این تالاب از یک سو و تبخیر بسیار شدید از سوی دیگر، موجب شده که تنها 20 درصد از کل عرصه تالابی این تالاب، دارای آب باشد. عملا با این میزان ورودی آب نمی‌توانیم در بحث احیای تالاب شادگان کاری انجام دهیم. در آخرین بررسی‌های صورت‌گرفته، میزان EC آب تالاب در دو نقطه اندازه‌گیری شد که در محل تخلیه پساب‌های نیشکر به تالاب، میزان EC آب نزدیک به 12 هزار میکروگرم بر موس و در مجاورت منطقه اُرُسی، نزدیک به 14 هزار میکروگرم بر موس بود.
فقیه بیان کرد: می‌دانیم که درحال‌حاضر میزان EC آب تالاب شادگان کمتر از 11 یا 12 هزار میکروگرم بر موس نیست. متأسفانه خشکسالی‌های اخیر موجب خشک‌شدن و تشنگی اراضی تالابی شده و از‌سوی‌دیگر، بر میزان آب‌های زیرزمینی اثر منفی گذاشته و مشکلاتی را ایجاد کرده است. کاهش شدید ورودی آب به تالاب شادگان و همچنین تبخیر شدید آب در منطقه، موجب خلل در تنوع زیستی اکوسیستم تالاب شده و از سوی دیگر، باعث ازبین‌رفتن یا مهاجرت بسیاری از گونه‌های جانوری این اکوسیستم شده است. تحت‌تأثیر وضعیت آب تالاب شادگان، مشکلات زیادی برای اکوسیستم این تالاب ایجاد شده است. لاهیجان‌زاده، رئیس اداره محیط‌زیست استان خوزستان، پیش‌ازاین خبر از رایزنی‌های متعددی از سوی این سازمان با ارگان‌هایی که می‌توانند در احیای هر چه سریع‌تر تالاب شادگان نقش داشته باشند، خبر داده بود. به گفته او، احداث کانالی به طول 6 کیلومتر برای انتقال آب کارون به بخش‌های جنوبی تالاب از برنامه‌های سارمان محیط‌زیست برای احیای تالاب بود؛ برنامه‌ای که حالا با گذشت بیش از دو سال، نتیجه‌ای برای تالاب شادگان نداشته است.
