راهنمای تغذیه کودکان دیابتی
اگر شما هم فرزندی دارید که مبتلا به دیابت است حتما با وسواس بیشتری مطالب مربوط به دیابت را در این صفحه پیگیری می‌کنید و بهتر از هرکسی می‌دانید که تغذیه چقدر در کنترل بیماری فرزندتان موثر است. یکی از اصلی‌ترین سوالات والدین کودکان دیابتی، شیوه و نوع تغذیه کودک‌شان است تا با برنامه‌ریزی مناسب بتوانند کمترین میزان انسولین را به کودکان تزریق کنند. پس باید بدانید که رژیم غذایی مناسب و منظم در کنار تزریق انسولین برای کنترل بیماری کودک دیابتی اهمیت زیادی دارد تا مانع افت قند خون او شود. همچنین کودک دیابتی در طول روز باید علاوه بر وعده‌های غذایی اصلی، حداقل سه نوبت نیز از مواد غذایی مناسب به‌عنوان وعده‌های فرعی (در مجموع حداقل شش وعده غذا در روز) استفاده کند. در وعده‌های غذایی فرعی باید حتی مواد نشاسته‌ای نیز گنجانده شود. همیشه به یاد داشته باشید تغذیه پیش از خواب کودک مهم است زیرا از افت قند خون او در طول شب جلوگیری می‌کند.
متخصصان تغذیه می گویند رژیم غذایی مناسب شامل مواد نشاسته‌ای مانند نان، سیب‌زمینی، برنج، حبوبات، لبنیات، تخم‌مرغ و گوشت است. چربی غذا باید کم باشد و از غذاهای پرفیبر استفاده شود، همچنین مقدار غذای مناسب برای کودک براساس میزان مصرف انسولین باید به صورت تقسیم شده برای کودک تنظیم شود. در این کار متخصص تغذیه به شما کمک می‌کند. پیش از فعالیت شدید مانند ورزش، کودک نیاز به مواد قندی دارد در این مواقع حتی می‌توان از قندهای ساده مانند شکلات و آب‌نبات در صورت نیاز استفاده کرد. البته بهتر است فعالیت ورزشی مداوم بیش از یک ساعت طول نکشد. کودک هر ساعت باید تغذیه شود. رژیم غذایی کودک باید آزاد باشد ولی این به آن معنی نیست که هر چقدر دلش خواست، مواد قندی مصرف کند. بهتر است مواد قندی ماده‌ای (به جز میوه‌ها که حاوی املاح و ویتامین هستند) از برنامه غذایی کودک حذف شوند و میوه‌های خیلی شیرین نیز به ندرت استفاده شود.
مشکلات شایع
در تنظیم قند خون کودک ممکن است افت قند خون یا افزایش قند خون روی دهد. درباره افت قند خون بدانید که یکی از موارد اورژانس است و باید بلافاصله کودک را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید. در هنگام افت قند خون، احساس ضعف، گرسنگی، بی‌هوشی و حتی اغما نیز ممکن است مشاهده شود. این حالت اغلب در مواقع زیر پیش می‌آید:
• هنگامی که کودک یک وعده غذا را فراموش کند.
• اگر هوا خیلی گرم یا خیلی سرد باشد.
• اگر ورزش شدید بدون تغذیه مناسب انجام شود.
• اگر انسولین بیش از نیاز مصرف شود.
درباره افت قند خون به علایمی همچون لرزش دست، پوست رنگ پریده، عرق سرد، ضربان تند قلب، گرسنگی، بی‌قراری و گریه، سیاهی رفتن چشم، خستگی و خواب‌آلودگی، سردرد و نداشتن تمرکز کودک حتما توجه کنید. در این مرحله باید به سرعت یک غذای شیرین مانند آب‌میوه و آب قند به کودک بدهید. بهتر است از شیرینی‌های جامد استفاده نکنید تا در صورت تشنج، غذا به راه‌های هوایی کودک وارد نشود. اگر پس از 10 تا 15 دقیقه کودک احساس بهبود نکرد، این کار را تکرار کنید و پس از بهترشدن حال کودک باید یک ماده غذایی که قند آن جذب طولانی‌تری دارد، به وی بدهید تا دوباره افت قند تکرار نشود. نمونه چنین غذاهایی ساندویچ پنیر یا شیر با چند عدد بیسکوییت است. در موارد افت شدید قند خون، کاهش سطح هوشیاری و تشنج نیز ممکن است مشاهده شود. در این موارد نیز نکات زیر را به یاد داشته باشید:
• به کودک بی‌هوش نباید از راه دهان غذا یا نوشیدنی بدهید چون وارد ریه شده و او را خفه می‌کند.
• کودک را به یک پهلو خوابانده چانه‌اش را به سمت پایین بکشید.
• به فوریت‌های پزشکی خبر دهید.
• اگر آمپول گلوکاگون در دسترس دارید مقداری از آن را طبق دستور پزشک به صورت جلدی یا عضلانی به کودک تزریق کنید.
افزایش قند خون کودک
اگر انسولین در دسترس بدن کم باشد یا بیمار تزریق انسولین را فراموش کند، دچار افزایش قند خون می‌شود. مصرف زیادتر از حد معمول غذا و ورزش و فعالیت بدنی خیلی کم نیز موجب افزایش قند خون می‌شود. همچنین استرس و اضطراب نیز در افزایش قند خون کودک موثر است. علامت‌های افزایش قند خون شامل تشنگی، خستگی و ضعف، خستگی و ضعف، افزایش دفعات ادرار و تاری دید است. هنگام افزایش قند خون ابتدا از گلوکومتر برای اندازه‌گیری قند خون و سپس غذاها و نوشیدنی‌های بدون قند استفاده کنید. اگر هم انسولین کریستال دارید، مطابق نظر پزشک‌تان آن را تزریق کنید.
کتواسیدوز
هنگامی که بدن نتواند از قند خون به‌طور کافی استفاده کند، شروع به سوزاندن چربی می‌کند و مواد زایدی به نام کتون تولید می‌کند که به دنبال انباشت آنها در خون، کتواسیدوز پدید می‌آید. این وضعیت در تزریق کم و مناسب انسولین روی می‌دهد. کتواسیدوز یکی از وضعیت‌های بسیار اورژانس در بیماران دیابتی نوع یک است و باید به به سرعت درمان شود وگرنه به بی‌هوشی یا اغمای دیابتی می‌انجامد. علامت‌های کتواسیدوز دیابتی شامل کاهش آب بدن، چشمان گود رفته، لب‌های خشک، خواب‌آلودگی و تنفس دشوار، استفراغ، درد شکم و تنفس با بوی میوه گندیده است. در این حالت اگر کودک هوشیار است مایعات بدون قند به او بدهید و به سرعت کودک را به اورژانس برسانید.
8 توصیه به والدین برای مراقبت از کودک دیابتی
1 پدر و مادر باید آگاهی خود را درباره بیماری دیابت افزایش دهند و تنها توصیه‌های پزشکان را اجرا کنند.
2 سخت‌گیری یا آزادی دادن بیش از حد، درباره کودک دیابتی درست نیست.
3 از تبعیض قایل شدن برای کودک دیابتی باید پرهیز کرد.
4 یکی از ویژگی‌های دیابت کودکان این است که نشانه‌های آن ممکن است به سرعت و ناگهانی بروز کنند و به سرعت ولی به طور موقت از بین بروند که گاهی والدین با مشاهده این وضع، تزریق انسولین را متوقف می‌کنند. باید توجه داشت که این دوران بهبود که به آن «ماه عسل» می‌گویند، گذراست و به زودی نشانه‌های بیماری دوباره پدیدار خواهند شد. این حالت اغلب یکی دو ماه پس از شروع دیابت روی می‌دهد و یکی دو ماه و گاهی یک سال طول می‌کشد. در این دوره وظیفه والدین اندازه‌گیری منظم قند خون و ادرار و کاهش تدریجی مقدار انسولین است.
5 هنگامی که کودک وارد مدرسه شد، باید با اولیای مدرسه و معلم او درباه بیماری‌اش صحبت کرد تا آنها بدانند کودک در ساعات خاصی نیاز به تغذیه و تزریق انسولین دارد و اگر دچار افت قند خون شد چگونه به او کمک کنند.
6 گاهی مسایل جالب توجهی اتفاق می‌افتد. به‌طور مثال کودک دیابتی که در درس ریاضی قوی بوده است، ناگهان در این درس افت شدید پیدا می‌کند ولی بعد معلوم می‌شود که زمان درس ریاضی پیش از ناهار یا پس از ساعت ورزش بوده است. در این زمان‌ها قند کودک در حد پایین است و تمرکز و دقت و درک او هم کاهش می‌یابد.
7 مسایل روانی کودک اهمیت زیادی دارند. کودک دیابتی حس می‌کند با دوستانش تفاوت دارد به‌ویژه که از خوردن بستنی و نان خامه‌ای محروم است. باید فضایی ایجاد شود که کودک غم‌ها و ناراحتی‌هایش را با والدین در میان بگذارد.
8 وقتی کودک به مهمانی و مسافرت می‌رود، سرنگ و شیشه انسولین و برنامه غذایی‌اش را نباید فراموش کند.
منبع:www.salamat.com
/ج
