هزینه های مسکن در خانواده

خط مشی های انتخاب مسکن مناسب
محل ساختمان:
 

خاه باید دور از محل هایی مثل نانوایی، حمام، کارگاه و کارخانه های دارای فعالیت های دودزا باشد.

نور مناسب:
 

در ساختمان خانه نورگیرها و پنجره ها بایستی طوری باشند که خانه از آفتاب و نور کافی برخوردار باشد. نور طبیعی به علت دارا بودن اشعه ماوراء بنفش خاصیت میکروب کشی دارد. نورگیری فضای مسکن، مهمترین عامل ایجاد آرامش و بهداشت روانی است. همانطور که می دانیم حداقل 25% دیوارها باید پنجره باشد این ابعاد حتی در هوای ابری نیز نورگیری اتاق را تامین می کند. در ضمن، نورگیری باید در فضاهایی که در روز بیشتر استفاده می شود به قدری باشد که نیاز به نور مصنوعی نداشته باشد.

گرما و سرما:
 

دمای مناسب داخل خانه در زمستان و تابستان به ترتیب 18 و 21 درجه سانتیگراد توصیه شده است.

تهویه مناسب:
 

تهویه اطاقها در سلامت افراد خانه اهمیت بسیاری دارد. همه ساکنان خانه بایستی از هوای سالم بهره مند باشند. دستگاه های حرارتی داخل خانه بایستی دارای دودکش باشند تا گازهای سمی آنها به خارج از خانه هدایت شود. هوای آغشته به گازهای سوختی و هوای کهنه و مانده انتقال بیماری های تنفسی را تسریع کرده و در نتیجه کمبود اکسیژن موجب ایجاد خستگی جسمی، آشفتگی و عصبانیت می شود.

ایمنی ساختمان:
ایمنی ساختمان خانه دارای 3 جنبه است:
 

- ایمنی فنی و مهندسی شامل: اصولی بودن ساخت ساختمان، استفاده از مصالح مناسب، طراحی و اجرای صحیح، ایمنی پله ها، پشت بام، پنجره ها.
- ایمنی تاسیسات داخل ساختمان: ایمنی سیستم برق و گاز، دوری کلید و پریزها از دسترس کودکان، ایمنی وسایل پخت و پز، محل نگهداری مواد سمی، شیمیایی و داروها.
- محل خانه در منطقه پست و محل عبور سیلاب نباشد.

سرویسهای بهداشتی:
 

وجود حمام، دستشویی و توالت بهداشتی از معیارهای مهم در یک مسکن بهداشتی است. بدون وجود این سرویس ها به صورت کاملا بهداشتی نمی توانیم بگوییم مسکن ما بهداشتی است.

جمع آوری زباله:
 

خانه باید جای مناسبی برای نگهداری موقت زباله داشته باشد. این محل باید از دسترس حشرات دور باشد.

پخت و پز:
 

لازمه خانه بهداشتی وجود محلی خاص به نام آشپزخانه است. پخت و پز بایستی از فضای زندگی و بازی اطفال و همچنین از فضای خواب جدا باشد.

سروصدا:
 

حتی الامکان محل خانه بایستی از خیابان های پررفت و آمد، کارگاه ها، و محل های دارای سر و صدا دور باشد علاوه بر آن در ساخت و عایق بندی در و پنجره ها رعایت ایمنی صورت به عمل آمده باشد.

فضای سبز:
 

وجود فضای سبز از عواملی است که در تلطیف هوا و فضای خانه تاثیر فراوانی دارد.

ارتباط فضاها:
 

باید اطاق ها طوری قرار بگیرند که هر کس بتواند بدون راه رفتن زیاد از نقطه ای به نقطه دیگر برود. معمولا اطاق خواب از اطاق های هر منزل مجزا می شود و طوری قرار می گیرد که زیاد در محل عبور و مرور افراد واقع نشود. ارتباط فضا باید به گونه ای باشد که افراد ضمن بهترین استفاده، احساس راحتی نیز بکنند همانطور که در طراحی فضاهای مسکونی گفته شده باید فضاهای خصوصی از فضای دیگر به نحوی فاصله داشته باشد. فضای خصوصی عبارتند از اتاق های خواب و سرویس ها که می باید در یک حال خصوصی جمع شوند با این تدبیر با توجه به عقاید مذهبی و اجتماعی بهترین حالت در طراحی را خواهیم داشت. همچنین فضاهای منزل نباید فضای رفت و آمد باشد، باید سعی شود که بیشترین فضای رفت و آمد در قسمت سالن ساختمان (هال) باشد.
فضا: به طور متوسط هر فرد برای استراحت، کار، تغذیه و رفت و آمد حداقل به حدود 18 متر مربع فضا احتیاج دارد. مسلم است که اگر این ابعاد رعایت نشود به بهداشت روانی و احساس امنیت فرد لطمه می زند.
در زیر جدولی که اندازه متوسط فضاها در منزل را نشان می دهد آورده شده است.
در زیر جدولی که اندازه متوسط فضاها در منزل را نشان می دهد آورده شده است.

ردیف	نام فضا	ابعاد نسبی فضاها بر حسب متر
1	اتاق خواب والدین	5 در 3/5
2	اتاق خواب بچه ها	4 در 3/5
3	حمام	2 در 5/2 یا 5/2 در5/2
4	توالت	1 در 5/1 یا 5/1در 5/1
5	آشپزخانه	5/3 در 5/4 یا 5/2 در 5/3

- بهتر است در مناطق گرم از مصالح ساختمانی که جاذب گرماست (مثلا سنگ) کمتر استفاده شود.
- محل سکونت باید برای نگهداری وسایل اضافی دارای انباری باشد.
- امنیت خانواده از نظر سلامت اقتصادی مثل خطر دستبرد و سرقت و عدم ایجاد اضطراب برای افراد مورد توجه باشد.
- هر چه محل سکونت به محل کار نزدیک تر باشد هزینه های ایاب و ذهاب، زمان رفت و آمد و هزینه های بلندمدت مثل آثار ناشی از آلودگی یا فشارهای روحی و جسمی حاصل از صرف زمان در ترافیک و... کمتر می شود
- قبلا در مورد همسایه های کناری تحقیق کنید
- هر چه منزل به مراکز آتش نشانی، پلیس و مسجد، پارک و محل خرید، محل تحصیل فرزندان؛ خدمات مختلف مثل وسایل حمل و نقل عمومی نزدیک تر باشد بهتر است.
آفتاب گیر و طراحی مناسب داشته باشد تا علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی، به سلامتی افراد خانواده نیز کمک شود.
- بر ای ورود مهمان و افراد دیگر به خانه، آسایش و تفکیک منطقی فضاها را در نظر داشته باشید.
- عوامل زیست محیطی نزدیک آن مثل انواع بو، نظافت و روشنایی معابر؛ شدت رفت و آمد خودروها هوای پاک محل، منظره خوب را در انتخاب خود دخالت دهید.
- به تهویه مناسب حمام و توالت، محل پارک خودرو، تعداد کمد کافی و سر و صدای همسایگان دقت کنید.
- خرید یا اجاره خانه بزرگ تر از نیاز نه تنها هزینه های جاری آب، برق، نظافت و... را افزایش می دهد، بلکه باعث می شود بخشی از پس انداز و ثروت خانواده که می توانست صرف رفاه بیشتر خانواده شود به این امر اختصاص یابد. مسکن مناسب مسکنی است که نیاز خانواده را رفع کند. چشم و هم چشمی و تقلید از دیگران در این مورد، منابع را به هدر داده و از رفاه خانواده می کاهد. به یاد داشته باشید که نسبت بالاتر بودن هزینه اجاره خانه در مقایسه با درآمد خانواده، به دلیل کاهش پس انداز خانواده و یا حذف آن، صاحب خانه شدن را به تأخیر می اندازد.
- اگر به ساکنان قبلی دسترسی دارید از مشکلات خانه سوال کنید اگر این دسترسی میسر نبود می توانید از همسایگان پرس و جو کنید.
- اگر در خرید خانه اشتباهاتی صورت بگیرد ممکن است به سادگی قابل جبران نباشد و اصلاح اشتباه، هزینه های زیادی را بر خانواده تحمیل کند. علاوه بر هزینه های مالی، آسیب فشارهای روانی مانند خوگرفتن اعضای خانواده به معیارها و روابط اجتماعی محل سکونت و سطح توقع متناسب آن، ایجاد دوستی نسبت به ساکنان محل سکونت، ایستادگی در برابر جابجایی از سوی اعضای خانواده (به ویژه اگر سن فرزندان بالا باشد)، بر خانواده وارد می شود که گاه جبران ناپذیر می شود. پس قبل از خرید خانه بهتر است توجه بیشتری به خرج دهیم.
- چون وضعیت محل از نظر شلوغی و سر و صدا روی بهداشت روانی و آسایش افراد تاثیر فوق العاده ای دارد به طور کلی بهتر است خانه در خیابان های فرعی باشد و تا حد امکان از خیابان های اصلی و محل های پرجمعیت و شلوغ فاصله داشته باشد.
- از نظر سازمان بهداشت جهانی، مسکن بهداشتی دارای ویژگی های زیر است:
1- حافظ جسم و سرپناه انسان است.
2- محل مناسبی برای رفع نیازهای؛ پخت و پز، نظافت و دفع مواد زاید است.
3- ساختمان آن طوری است که مانع انتشار بیماری های واگیر به داخل یا خارج ساختمان است.
4- از ساکنان در برابر آلودگی ها و سروصدا حفاظت می کند.
5- در ساختمان آن از مواد سمی و خطرناک استفاده نشده است.
6- مکان خوبی برای برقراری روابط اجتماعی بوده و بهداشت و آرامش روان را تامین می کند.

تهیه وام هایی جهت خرید مسکن:
فروش اقساطی مسکن:
 

ابتدا فرد به منظور خرید واحد مسکونی به صورت اقساطی، درخواست کتبی خود را به بانک ارائه می دهد. بانک قبل از عقد قرارداد فروش اقساطی، مبلغی را به عنوان پیش پرداخت، نقداً از مشتری دریافت می کند. سپس شش دانگ خانه به گرو بانک درمی آید. اگر قبل از موعد معین، فرد وام را بپردازد بانک باید بخشی از سود را به شخص پس بدهد. شرایط طول دوره فروش اقساطی همانند اجاره به شرایط تملیک است.

اجاره به شرط تملیک:
 

اجاره ای است که در آن، وام گیرنده در پایان مدت اجاره در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد، عین واحد مسکونی را مالک می شود. در طی دوره اجاره، وام گیرنده و مستاجر حق فروش بخش یا جزیی از ملک را نداشته، در طی این دوره حق تغییر محل، تغییر شکل و یا تغییرات دیگر را بدون موافقت قبلی بانک ندارد. کلیه هزینه تعمیرات، مالیات و عوارض بر عهده وام گیرنده است و بانک در طول مدت اجاره، به منظور اعمال نظارت حق بازرسی و بازدید دارد.

انتخاب بین خرید و اجاره مسکن:
 

برای انتخاب بین خرید، یا اجاره مسکن لازم است شما سود و درآمد سرمایه گذاری که صرف خرید مسکن می شود را با هزینه های اجاره و رهن مقایسه کنید. به علاوه به مسأله تورم در قیمت منزل در سالهای آینده و مزایا و معایب اجاره نشینی هم توجه کنید.

مزایای اجاره نشینی:
 

- امکان تعویض سریع خانه بر حسب نیاز خانواده یا به دلیل مشکلاتی در خانه یا همسایه ها.
- هزینه های بیمه، مالیات، تعمیر و سایر هزینه های سنگین و ناگهانی نگهداری را ندارد.
- سرمایه در مستغلات درگیر نشده و می توان از آن استفاده بهتری نمود.
- در ساختمانهای اجاری دست جمعی خدماتی نظیر استخر شنا، زمین ورزش و بازی وجود دارد.

معایب اجاره نشینی:
 

- بخشی از اجاره ای که می پردازید سود صاحب ملک است در صورتی که اگر خانه متعلق به خودتان بود، این سود به شما تعلق می گرفت.
- در خانه اجاره ای امکان تغییرات مطابق سلیقه شما کم است.
- در استفاده از خانه اجاره ای ممکن است محدودیت هایی وجود داشته باشد.
- ممکن است در یک خانه اجاره ای برای بعضی خدماتی که نیاز دارید هم هزینه پرداخت کنید.
- افزایش قیمت اجاره خانه
- اسباب کشی در پایان سال
در تنظیم فرم اجاره نامه باید به موارد زیر پرداخته شود:
- محل مورد اجاره
- نام اجاره دهنده و اجاره کننده با آدرس و تلفن
- مبلغ مورد اجاره
- مدت اجاره
- شرایط اجاره
- تمدید و یا خاتمه اجاره
- نحوه پرداخت بهای آب و برق و گاز و تلفن
- نحوه پرداخت هزینه های تعمیر و نگهداری
- اجازه یا عدم اجازه برای دادن به شخص ثالث
- چگونگی بازدید موردی صاحب خانه از خانه
- نحوه عمل در مورد فوت هر یک از طرفین معامله
- نحوه جبران خساراتی که ممکن است اجاره کننده به ملک وارد آورده
- مبلغ ودیعه ای که اجاره دهنده به صاحب خانه پرداخت می کند.
امام باقر (ع): کسی که خانه ای داشته باشد و مومنی به سکونت در آن نیاز داشته باشد ولی آن را در اختیار او نگذارد، خداوند عزوجل می فرماید: ای فرشتگانم، یکی از بندگان از سکونت دادن در خانه دنیا به بنده دیگری بخل ورزید، به عزت و جلالم سوگند هرگز در بهشت من ساکن نخواهد شد. (اصول کافی/ج2/ص367)

مسکن و چند سوال شرعی:
 

- رهن، به معنای گروگذاردن است و قراردادی است که در آن مالک یا رهن دهنده مبلغی از طرف مقابل می گیرد به شرطی که رهن کننده مالک را تنها از تصرف ممنوع سازد نه آن که در ملک تصرف نماید. مبحث رهن تحت عنوان کتاب رهن از عناوین فقهی در منابع اصیل اسلامی و عقدی شرعی است.
- اجاره نیز عقد شرعی اقتصادی است که در آن حق دریافت اجاره برای مالک محفوظ و حق بهره گیری از مال نیز برای مستاجر قابل قبول است اما مساله رهن و اجاره توام گرچه از نظر کارگشایی در قرارداد بسیار سودمند و معقول به نظر می رسد زیرا منافع مادی مالک و مستاجر را در پی دارد اما از نظر مبنا و بنیاد دارای منع شرعی است و در احکام فقهی عنوانی به نام رهن و اجاره وجود ندارد؛ لذا به جای رهن و اجاره مبحث اجاره و وام یا اجاره و قرض الحسنه معرفی می شود. در این راه صحیح؛ پولی به عنوان رهن در نظر گرفته می شود که این پول نسبت به اجاره عرفی و روزمره اجتماعی کمتر است اما به شرطی که در کنار اجاره قرار داده شود جبران می شود.
مالک به مستاجر خود منزل یا مغازه ای را اجاره می دهد به این مبلغ به شرطی که وام یا قرض الحسنه طبق مدت قرارداد یک یا دوساله یا بیشتر در اختیار او قرار گیرد. این ترکیب جدید با آنکه نتیجه یکسانی با رهن و اجاره دارد، اما حلال است زیرا همراه با دو قرارداد است که یکی اجاره برای تمام ملک است و دیگری قرض برای گره گشایی از مشکل مالک.
خانواده ها اعم از مالکان و مستاجران باید به خوبی از روند نگارش قرارداد آگاهی یابند تا ناآگاهانه دچار مشکل نشوند.
- پرسشی که بعضی از خانواده ها مطرح می کنند این است که آیا اضافه ای که بانک از وام گیرندگان وام مسکن دریافت می کند صحیح است یا نه؟ در وام مسکن باید دقت شود این دادوستد در حقیقت وام محسوب نمی شود بلکه وام مسکن 2 شیوه اقتصادی است که از نظر مراجع تقلید با شرایط ویژه ای که همراه آن است کاری است درست و مجاز شمرده می شود. یعنی خرید مشارکتی یا خرید نسیه.
در خرید مشارکتی متقاضیان وام که دارای زمین هستند و از توانایی ساخت آن محرومند با مراجعه به بانک مسکن تقاضای وام مسکن می کنند.
در خرید نسیه نیز فرد متقاضی با تسهیلات بانک صاحبخانه می شود و پول آن را در اقساط چندین ساله پرداخت می کند و اضافه ای بنا بر مدت زمان پرداخت اقساط به طور نسیه و مقدار دریافت وام پرداخت می کنند.
1- امام صادق (ع) فرمودند: هر بنایی که زیادتر از میزان احتیاج باشد در قیامت برای صاحبش دردسر آفرین است.
رسول اکرم (ص) هشدار داده اند: هر کس خانه ای بسازد که در آن ریا باشد در روز قیامت آن خانه را به گردنش بیاویزند تا در قعر جهنم بیفتد مگر آنکه توبه کند. پرسیدند: یا رسول الله ساختن خانه برای ریاکاری به چه معناست؟ فرمودند: یعنی خانه ای بسازد که بیشتر از مقدار احتیاجش باشد برای آنکه بر همسایگان یا برادران دینی خود فخر بفروشد.
امیرالمومنین (ع) به یکی از یاران خود فرمود خانه مجلل و وسیع خود را مایه تقرب به خداوند قرار بده و خویشاوندانت را در آن اکرام کن. میهمانان را در آن طعام بده و فقرا را در آن جای ده. (بحارالانوار، ج76، ص150)
- کسی که برای سکونت احتیاج به خانه دارد و امکان خرید خانه برای او میسر نیست مگر آنکه طی چند سال پول پس انداز کند بنا به فتوای امام خمینی آن پول خمس ندارد.
- کسی که نیاز به بیشتر از یک خانه ندارد باید خمس بقیه خانه های خود را بدهد همچنین اگر اتاق های اضافی باشد که در سالی یکبار هم استفاده نشود آن مکان ها خمس دارند.
منبع: هنر تنظیم دخل و خرج خانواده، گلمکانی ، وجیهه ، انتشارات همیاران جوان ،1388