«ما کار مادران را کم کرده‌ایم» این جمله‌ای بود که 98 سال پیش فست‌فود «اتومات» به عنوان اولین فروشگاه غذاهای حاضری بر سردر خود نوشت تا سبکی جدید را در عرضه غذا بنیان‌گذارد و به نیازهای جامعه صنعتی پاسخ گوید؛ جامعه‌ای که در آن زن و مرد هر دو شاغل بودند و وقت چندانی برای پخت غذا نداشتند. در سال 1940، برادران مک و دیک از خانواده دونالد کار را از این هم ساده‌تر کردند. آنها غرفه‌هایی تاسیس کردند که غذاهای بسته‌بندی‌شده را به ماشین‌های در حال حرکت می‌فروخت. این بسته شامل یک همبرگر، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و نوشابه بود. اما آیا به راستی فست‌فودها کار مادران را کم کرده‌اند یا پای آنها را به جای آشپزخانه به بیمارستان و بخش مراقبت‌های ویژه باز کرده‌اند؟ حالا مادران باید زمانی را که برای پخت غذا سپری می‌کردند به مراقبت و نگهداری از خانواده خود در بیمارستان‌ها اختصاص دهند.
فست‌فودها دشمن شماره یک دستگاه گوارش‌اند. این را دکتر محمود اسحاق‌حسینی، فوق‌تخصص گوارش و کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران می‌گوید و برای این حرف دلایل تکان‌دهنده‌ای نیز دارد. اسحاق حسینی می‌گوید: «فست‌فودها به خاطر چربی فراوان، مواد نگهدارنده و طعم‌دهنده‌هایی مانند نمک، باعث بروز برخی از شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش می‌شوند.»
کبدچرب یکی از این بیماری‌هاست که ارتباط مستقیمی با مصرف غذاهای چربی نظیر فست‌فودها دارد. این بیماری که با رسوب 5 درصدی چربی در کبد آغاز می‌شود، می‌تواند در صورت استمرار به کلی باعث از بین رفتن بافت کبد شده و مشکلات جدی‌ای برای بدن به وجود آورد به گونه‌ای که چاره‌ای جز پیوند کبد برای فرد بیمار باقی نخواهد ماند و در اهمیت کبد همین بس که آن را پالایشگاه بدن می‌دانند و در صورتی که کبد با مشکل مواجه شود، فرد به دلیل بالا رفتن سموم بدن پس از مدتی جان خود را از دست خواهد داد. مصرف فست‌فودها، اضافه‌وزن و عدم تحرک از دلایل اصلی ابتلا به کبدچرب هستند.
ریفلاکس معده یا ترش کردن که ناشی از برگشت اسید معده به مری است یکی دیگر از بیماری‌هایی است که مصرف فست‌فودها می‌تواند باعث بروز یا تشدید آن شود. دکتر اسحاق حسینی آمار تامل‌برانگیزی دراین‌باره ارایه می‌دهد: «90 درصد افراد جامعه، حداقل یک بار ریفلاکس را تجربه کرده‌اند و 7 درصد روزانه دچار ریفلاکس می‌شوند. 14 درصد مردم به صورت هفتگی ممکن است احساس ترش کردن را تجربه کنند و 27 درصد جامعه نیز به صورت ماهیانه با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.»
ریفلاکس می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی فرد شود و در طولانی‌مدت با ایجاد تغییرات ژنتیکی در مری، باعث بروز سرطان مری شود که یکی از سرطان‌های خطرناک محسوب می‌شود.
مصرف فست‌فودها همچنین می‌تواند به تولید سنگ‌های صفراوی منجر شود. دکتر اسحاق حسینی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «در اثر مصرف غذاهای چرب و فست‌فودها سن بروز سنگ‌های صفرا از 50 سالگی به 30 سالگی کاهش پیدا کرده که یک زنگ خطر جدی محسوب می‌شود.» این سنگ‌ها در دوره‌ای بدون علامت هستند ولی هنگامی که با علایمی همراه شدند باید تمامی صفرا را خارج کرد که این امر باعث بروز برخی مشکلات برای فرد می‌شود.
نکته دیگری که دکتر اسحاق‌حسینی در رابطه با مضرات فست‌فود بر آن تاکید دارد، افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش در اثر مصرف این دسته از خوراکی‌ها است. فست‌فودها به دلیل دارا بودن مواد نگهدارنده و شوری مواد به کار رفته در آنها مانند خیارشور می‌توانند سرطان‌های معده و روده بزرگ (کولون) را در پی داشته باشند که متاسفانه در جامعه ما بیشترین سهم سرطان‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.
کودکان را به فست‌فود عادت ندهید
دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، مدیر موسسه «تغذیه، سلامت و توسعه» فست‌فودها را تهدید بزرگ سلامت جامعه می‌داند و معتقد است که منشا بسیاری از بیماری‌های نسل امروز را باید در مصرف فست‌فود جست‌وجو کرد. وی در این باره می‌گوید: «مصرف فست‌فودها سرآغاز بسیاری از بیماری‌ها مانند دیابت، کلسترول بالا، چاقی مفرط، سکته‌های قلبی و مغزی است که هزینه‌های هنگفتی را برجامعه تحمیل کرده است.» وی با اشاره به تحقیقات صورت‌گرفته می‌گوید: «45 درصد افراد بالای 50 سال در برخی از استان‌های کشور مبتلا به فشارخون بالا هستند و در کل کشور هم 4/1 جمعیت بالای 30 سال از فشارخون بالا رنج می‌برند.
همچنین 50 درصد مردان و 60 درصد زنان جامعه ما اضافه‌وزن دارند که یکی از دلایل اصلی آن مصرف فست‌فودها است.»
این متخصص اپیدمیولوژی تغذیه با اشاره به رویش قارچ‌گونه فست‌فودها حتی در دورترین روستاهای کشور می‌گوید: «امروزه تاسیس فست‌فود به یک تجارت پرسود تبدیل شده است و در این تجارت، تولید پول بر تولید غذای سالم ارجحیت دارد. به همین دلیل در مراکز فروش فست‌فود، سلامت در درجه دوم اهمیت قرار دارد و آنها برای فروش بیشتر، غذای ناسالم اما خوش‌طعم به مشتری تحویل می‌دهند.»
دکتر شیخ‌الاسلام با یک هشدار حرف‌های خود را تمام می‌کند: «5 سال پیش، 5درصد کودکان چاق بودند و حالا این رقم به مرز نگران‌کننده‌ای رسیده است و برخی آمارها حکایت از رشد بیش از 2 برابری آن دارد.» وی براساس همین آمارها به پدران و مادران توصیه می‌کند کودکان خود را به فست‌فود عادت ندهند تا در آینده از مضرات آن در امان باشند.
اما پرسش اساسی این است که چرا که با آگاهی از مضرات فست‌فود باز هم به مصرف آن روی می‌آوریم؟
سلامت را فدای چشم و هم‌چشمی نکنیم
دکتر مهرداد ناظری، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره دلایل گرایش مردم به فست‌فود نظرات جالبی دارد. وی دراین‌باره می‌گوید: «در فرهنگ‌های شرقی ما شاهد یک نوع تقلید از جامعه غرب هستیم که هنوز ضرورتی برای آن وجود ندارد. اگرچه برخی از دلایل گرایش ما به فست‌فودها ناشی از نیازهای زمان است اما بخشی از آن نیز به جهت پاسخگویی به نیازهای درونی خودمان است. در جامعه ما رفتن به فست‌فود به نوعی کلاس داشتن تعبیر شده است و افراد از این طریق پز می‌دهند. به‌عنوان نمونه برخی از زنان خانه‌دار که آشپزی می‌کنند از طرف دوستان خود با جملاتی نظیر «حوصله داری هنوز قورمه‌سبزی درست می‌کنی؟» روبه‌رو می‌شوند. در اثر چنین تفکری فست‌فود خوردن به مایه فخرفروشی تبدیل می‌شود که در آن سلامت را فدای چشم و هم‌چشمی می‌کنیم.
علاوه بر این در دنیای جدید، برخی از جامعه‌شناسان از مکان‌هایی مانند مراکز فروش فست‌فود به عنوان مکان سوم یاد می‌کنند که پس از خانه و محل کار، امکان دیالوگ غیررسمی در آن فراهم می‌شود. این موارد باعث می‌شود که رفتن به فست‌فودفروشی‌ها به یک تفریح تبدیل شود و کارکردی به غیر از محل صرف غذا نیز پیدا کنند. این تفریح ارزان‌قیمت آن را به تجارتی پرسود تبدیل می‌کند که سلامت را قربانی می‌کند.
بنابراین توصیه من این است که به آشپزخانه‌های گرم خانه بازگردیم تا سلامت جسمی و روحی‌مان هر دو با هم تامین شود. کمک به مادران و همسران در پخت غذا هم به صورت واقعی باعث کم شدن کار آنها می‌شود و هم سلامت خودمان را به دنبال دارد.
خوردن کره از فست‌فود ضرر کمتری دارد
بیماری‌های مرتبط با قلب و عروق، عامل اصلی مرگ‌ومیر در کشور ما هستند. دکتر بهنود بیگدلی، عضو مرکز تحقیقات قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره مضرات فست‌فود روی عملکرد سیستم قلب و عروق می‌گوید: «سوسیس‌ها و برگرها دارای چربی فراوان هستند. در روغن جامد سرخ می‌شوند و سپس به آنها پنیر و سس مایونز اضافه می‌شود. بنابراین فست‌فود مجموعه‌ای از مضرات برای قلب و عروق است. فست‌فودها دارای مقادیر زیادی اسیدهای چرب ترانس و چربی اشباع هستند که مصرف این مواد خطر سکته قلبی را به شدت افزایش می‌دهد.
مصرف بیش از 5 گرم چربی ترانس در روز خطر سکته قلبی را 25 درصد افزایش می‌دهد بنابراین خوردن کره از خوردن یک غذای چرب سرخ‌شده ضرر کمتری دارد. در فست‌فودها معمولا میزان چربی ترانس بسیار بالا است. از سوی دیگر فست‌فودها به دلیل چربی بالای خود افزایش وزن و در پی آن بیماری‌های قلبی‌عروقی را به‌دنبال دارند.
چربی‌های اکسیدشده موجود در فست‌فودها نیز باعث تصلب شرایین می‌شود. فشارخون بالا در اثر مصرف این غذاها که دارای نمک فراوان هستند یکی دیگر از زیان‌های مصرف آنهاست.»
فست‌فودهای سالم ابداع کنیم
فست‌فودها از ترکیب‌هایی تشکیل شده‌اند که باعث چاقی و اضافه وزن می‌شوند. دکتر فخرالسادات امامی، رییس سابق اداره قلب و عروق وزارت بهداشت با بیان این مطلب می‌گوید: «مواد غذایی‌ای که در فست‌فودها به کار می‌رود بسیار چرب هستند و علاوه بر اینکه احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهند، سبب چاقی می‌شوند.»
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مهم‌ترین تاثیر فست‌فودها را چاقی ذکر می‌کند و می‌گوید: «چاقی، عامل خطر بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر است و در بروز پرفشاری خون، چربی خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین دیابت نقش عمده‌ای دارد.» دکتر امامی تاکید می‌کند: «فست‌فودها معمولا از مواد غذایی شور و چرب تشکیل شده‌اند و این مواد چرب و شور، زمینه ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را فراهم می‌کند.» وی با اشاره به روغن‌های مایع تصریح کرد: «معمولا زمانی که گفته می‌شود به جای استفاده از روغن جامد از روغن مایع استفاده کنید این سوءتفاهم در افراد ایجاد می‌شود که خوردن روغن مایع ضرر ندارد. در صورتی که کمترین عارضه‌ای که مصرف زیاد روغن ایجاد می‌کند، چاقی و اضافه وزن است.»
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران به مخلفاتی که همراه فست‌فودها استفاده می‌شود نیز اشاره می‌کند: «مصرف سوسیس‌های چرب و ادویه‌های شور و همچنین نوشابه‌های گازدار به همراه فست‌فودها علاوه بر اینکه روند چاقی را تسریع می‌کند، احتمال بروز بیماری‌های گوارشی را نیز افزایش می‌دهد.» دکتر امامی با اشاره به زندگی شهرنشینی و سرعت آن توضیح می‌دهد: «برای داشتن غذای سالم و سریع می‌توانیم فست‌فودهای سالمی طراحی کنیم که نمک و روغن آن در حد استاندارد باشد. علاوه بر این باید غذاهای آماده سالم نیز طراحی کنیم.» رییس سابق اداره قلب وزارت بهداشت با بیان اینکه چاقی در کودکان به مرز خطر رسیده است، می‌گوید: «باید برای کودکان‌مان لقمه‌های تندرستی ابداع کنیم تا به جای مصرف فست‌فودها و کیک‌های چرب از آبمیوه‌های طبیعی و لقمه‌های سالم استفاده کنند.»
منبع:www.salamat.com