تب کنگو

کریمه-کنگو، تب خونریزی دهنده ویروسی ، مشترک بین انسان و دام است که اولین بار به صورت حاد در سال 1945میلادی در جزیره کریمه واقع در اتحاد جماهیر شوروی 200نفر را مبتلا کرد. این بیماری بعدها در سال 1956میلادی با همین علائم در کنگو، واقع در قاره افریقا شناسایی شد؛ بنابراین نام آن، ترکیبی از این دو محل می باشد. امروزه در ایران و بیشتر کشورهای همسایه گزارش هایی از شیوع بیماری وجود دارد. در ایران اولین بار در سال 1357عامل بیماری از دام های بیمار جدا شد. عامل بیماری یکی از ویروس های منتقل شونده توسط بندپایان است. علائم بیماری اغلب از چشم دامدار پنهان می ماند و در صورت تشخیص نیز درمان آن صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین راه های پیشگیری از انتقال بیماری به انسان اهمیت فوق العاده ای دارد.

راه های انتقال بیماری به انسان
 

گزش کنه یکی از راه های مهم انتقال بیماری است. کنه ها از طریق گزش، حیوانات مختلف از جمله گاو، گوسفند، بز و پرندگان(به خصوص شترمرغ)و جوندگان(مثل خرگوش و جوجه تیغی)را مبتلا می سازند. غیر از کنه، اغلب حشرات نیز با تغذیه از خون دام های مبتلا می توانند بیماری را به سایر حیوانات و انسان منتقل کنند. پرندگانی که حاوی انگل های خارجی از جمله کنه هستند، در فصول کوچ یا هنگام پرواز به نقاط مختلف آلودگی را پراکنده می کنند. انسان از طریق گزش کنه آلوده، تماس مستقیم با لاشه گوشت، خون، ترشحات و بافت های آلوده دام، تماس با ترشحات و خون افراد بیمار و از طریق له کردن کنه آلوده با دست یا روی بدن به بیماری مبتلا می شود.

افراد در معرض خطر
 

تب کنگو در اصل یک بیماری شغلی است، ولی در اثر عدم رعایت بهداشت و ایمنی، سایر افراد نیز می توانند به بیماری مبتلا شوند. دامداران، چوبداران، قصابان و کارکنان کشتارگاه ها، دامپزشکان، پزشکان، پرستاران و کارکنان بیمارستان ها از جمله افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری هستند؛ اما نکته مهم این است که خانم های خانه دار و افرادی که به قطعه قطعه کردن گوشت تازه و خردکردن جگر اقدام می کنند نیز در صورت عدم رعایت نکات ایمنی به بیماری مبتلا می شوند.

علائم بیماری
 

بیماری با تب ناگهانی، بدن درد، کوفتگی، ضعف، سردرد، درد شدید عضلات، بی اشتهایی، درد پشت حدقه چشم، ترس از نور، تهوع و استفراغ، گلودرد، دل درد، تغییرات خلقی به صورت بی قراری و افسردگی ظاهر می شود. علائم خونریزی معمولاً از روز سوم تا پنجم شروع می شود .و در مخاط، به صورت لکه های خونریزی در قسمت بالای بدن، خط زیر بغل، محل تزریق و تحت فشار به وجود می آید. همچنین خونریزی از اعضای مختلف بدن مثل بینی، لثه، مجاری ادرار، روده و رحم وجود دارد. بیماران بدحال از روز پنجم به بعد دچار نارسایی کبدی و کلیوی می شوند و ممکن است در اثر تداوم اسهال، خونریزی مغزی، ادم ریوی و نارسایی آن جان خود را از دست بدهند. بیمارانی که در برابر بیماری مقاومت می کنند از روز دهم به بعد با محو شدن لکه های خونریزی بهبود می یابند؛ ولی دوره نقاهت و عوارض بیماری ممکن است مدت ها طول بکشد.

راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری
 

افرادی که با دام در تماس هستند، می توانند با پوشیدن دستکش و سایر لباس های محافظت کننده خود را در برابر عامل بیماری ایمن کنند. این افراد باید هر روز لباس ها و وسایل خود را ضدعفونی کنند. برای ضدعفونی کردن وسایل می توان از مواد ضدعفونی کننده رایج مثل الکل 70درجه، فرم آلدهید و آب ژاول استفاده نمود. کارکنان بیمارستان ها باید در تماس با بیماران نکات ایمنی را رعایت کنند. خانم های خانه دار و افرادی که در آشپزخانه ها و رستوران ها کار می کنند باید گوشت مورد نیاز خود را فقط از مراکز مجاز مورد تأیید سازمان دامپزشکی تهیه کننده و هنگام خردکردن گوشت با پوشیدن دستکش از تماس مستقیم با خون و گوشت تازه خودداری نمایند. ویروس عامل بیماری 12ساعت پس از ذبح حیوان(جمود نعشی)به دلیل افزایش اسیدهای موجود در گوشت از بین می رود؛ به همین دلیل در صورت خرید گوشت تازه بهتر است قبل از انجماد گوشت، آن را به مدت 12تا24ساعت در یخچال با دمای 8-4درجه نگهداری و سپس منجمد کنید یا با خرید گوشت های بسته بندی که تاریخ تولید روی برچسب بسته بندی درج شده مطمئن شوید که گوشت دوره جمود نعشی خود را طی کرده است. ویروس در حرارت 56درجه سانتیگراد به مدت نیم ساعت از بین می رود، بنابراین خوردن گوشت پخته یا فرآورده های گوشتی مثل سوسیس و کالباس خطری ندارد. شستن دست ها با صابون گرچه ویروس را از بین نمی برد، آن را تا حدود زیادی غیر فعال می کند؛ لذا توصیه می شود پس از تماس با دام یا گوشت و خون دست های خود را با آب و صابون بشویید . در صورتی که دام آلوده ذبح شود، ویروس عامل بیماری در شرایط معمولی 12تا24ساعت در لاشه و در خون، جگر و امعا و احشا در دمای 40درجه سانتیگراد حداقل تا 12روز زنده می ماند؛ بنابراین رعایت نکات ایمنی جهت جلوگیری از ابتلا به این بیماری ازاهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به شیوع دوباره بیماری، رعایت نکات ایمنی و توجه به توصیه های وزارت بهداشت اهمیت بسیاری دارد.
منبع:نشریه دنیای سلامت، شماره52
/ع