ابراز وجود شرط اساسی روابط خوب و مؤثر

ابراز وجود یکی از فنون ارتباطات انسانی است و بدان معناست که خواسته ها، امیال و مقاصد شما کم اهمیت تر و یا مهمتر از مردگان دیگر نیست. از این رو می بایستی با صراحت و صادقانه و به گونه ای مناسب مدعی واضع و حقوق خود باشید. با کسب مهارت در فن ابزار وجود یقین حاصل می کنید که هرگز از کسی ناراحتی به دل نمی گیرد و یا دیگران را ناراحت و دلگیر نمی کنید.
ابراز وجود تراز و مقیاس طبیعی اعمال و روابط ماست که چنانچه دچار اختلال شود به یکی از دو نتیجه سوء می انجامد: یا آدمی را سست عنصر و برده منش بار می آورد و یا او را سرکش و پرخاشگر می پروراند. فرد بی تفاوت و سست عنصر در برابر تجربه های زندگی فعل پذیر است. در نتیجه از دستیابی به خواسته های خود محروم شده و آلت دست دیگران قرار می گیرد و آنگاه آه و فغان سر می دهد که: ((به هر کاری دست بزنم خراب می کنم.)) ((یقین دارم که شما این کار را بهتر از من انجام می دهید)) ((نمی توانم خوب پیش بروم)) ((به اندازه کافی خوب نیستم)) این کسان ممکن است از روی عجز و با توسل به چرب زبانی، ترشرویی و گریه درصدد دستیابی به مقاصد خود باشند.
انسان سرکش نیز تحت تأثیر افزون بینی های جنون آسای خویشتن مترصد است با زور و فشار به مقاصد خویش دست یابد. عباراتی که از زبان این کسان جاری می شود ایشان را آمر و فرمان دهنده توصیف می کند:(( فوراً این کار را انجام بده))(( چه مایل باشید و چه نباشید، والدینم برای شام نزدتان می آیند)) ((این موضوع ابداً به من ارتباطی ندارد، شما خود دانید)) گاه افراد پرخاشگر حتی از شنیدن سخنان دیگران خودداری کرده و نقطه نظرهای آنان را مردود می شمرند. فقدان ابراز وجود که با بی تفاوتی و یا سرکشی جلوه می کند، آدمی را از جاده اعتدال منحرف و امکان هرگونه آرامش و رضایت خاطر را از او سلب می کند و اجازه نمی دهد که نهایتاً خواسته ها و امیالش تحقق یابد؛ چرا که رفتاری غیرمنصفانه است و احساسات بد و ناگواری را برمی انگیزد.
ابراز وجود یعنی دفاع از حقوق و مواضع خویش شما در انتخاب نقطه نظر و احساسات خویش از اختیاری تام برخوردارید. ممکن است دیگران بخواهند که به گونه ای متفاوت بیندیشید و یا حال و هوای دیگری داشته باشند این مشکلی است که به آنان مرتبط است و نه به شما. اگر خود را ارزشمند شمرید و به احساسات خود اعتماد کنید، نقطه نظرهای خود را به گونه ای مؤثر ابراز خواهید کرد. افرادی که نقطه نظرها و احساسات خویش را با صراحت و شهامت مطرح می کنند نسبت به کسانی که برای خرسندی اطرافیان مدام صورتک بر چهره می نهند، نقشهای اجتماعی بازی می کنند و مواضع خود را تغییر می دهند بیشتر مورد احترام و اعتماد قرار می گیرند. افراد دمدمی مزاج و نیز افراد خشن و مهاجم مایلند محبوب همگان واقع شوند. تردیدی نیست که این خواسته به ندرت ممکن است تحقق یابد زیرا حالت و رفتار نامتعادل و یا پرخاشجویانه آنها هرکس را از ایشان فراری می دهد و به رابطه دوستی آنان آسیب می رساند. پس به جای اینکه ذهن را به جلب محبوبیت معطوف کنید، عدل و انصاف (نسبت به خود و دیگران) را مرکز توجه قرار دهید. به طور کلی برای مراقبت از حقوق و مواضع خویش در جامعه می بایستی به اهرم ابزار وجود مجهز شوید. در زیر فهرست وار به حقوق و اختیاراتی که ابزار وجود برایتان فراهم می کند اشاره می کنیم. رعایت این نکات به شما مجال می دهد که آزادانه و فارغ از هرگونه فشار و مداخله، خویش واقعی خود را آشکار نمایید.

اهرم های ابزار وجود
 

من حق دارم که:
* بگویم ((نمی دانم))
* بگویم ((نه))
* از عقیدهایی برخوردار باشم و آن را ابراز کنم
* از احساساتی بهره مند باشم و آن را عیان کنم
* خودم تصمیم بگیرم و عواقب آن را بپذیرم
* تصمیم خود را عوض کنم
* تصمیم بگیرم که چگونه وقت خود را صرف کنم
* مرتکب خطا شوم

ابراز وجود یعنی تعادل و توازن در رفتار
 

فنون ابزار وجود رفتار و مناسبات شما را از سه جنبه مهم متعادل می کند:
1- تعادل بین سرکشی و برده منشی
2- تعادل بین حقوق و مواضع خودتان و دیگران
3- تعادل بین عمل شما و عکس العمل دیگران

1- تعادل بین سرکشی و برده منشی:

 سرکشی و برده منشی منعکس کننده افراط و تفریط است و هیچ یک روابط خوب و مطلوبی را سبب نمی شود. به عکس ابراز وجود رفتار متعادلی است که فرد را یاری می کند تا ضمن شناخت و پذیرش نقطه نظرهای دیگران قاطعانه بر نقطه نظر خویش تأکید ورزد. قبل از هرچیز ضرورت دارد که سه خصلت سرکشی، برده منشی و ابراز وجود را از یکدیگر تمیز دهیم.

2- تعادل بین حقوق و مواضع خودتان و دیگران:
 

شما نیز به اندازه دیگران حق دارید احساسات و افکار خویش را متظاهر کنید. تعادل بین حقوق خود و دیگران پدیده ای دوسویه است. از یک سو به این نکته اشاره می کند که قدر و منزلت دیگران نیست و از سوی دیگر بر این واقعیت تأکید می ورزد که وقار و ارزشمندی دیگران کمتر از ارزشمندی شما نمی باشد.

3- توازن بین عمل شما و عکس العمل دیگران:
 

ابراز وجود ممکن است فنی نسبتاً غیر طبیعی، پر زحمت و زیرکانه بنماید و حال آنکه این فن عمدتاً توازن بین عمل و عکس العمل را مرکز توجه قرار می دهد.
فرض کنید که دستگاه گران قیمتی را به دوست خود امانت داده اید و دوست شما آن دستگاه را خراب شده به شما برمی گرداند. ممکن است فکر کنید که دوست شما از خرابی این دستگاه به شدت ناراحت است. از این رو خشم و احساسات ناگوار خود را در زیر لبخندی مصنوعی پنهان کرده و حتی بخشی از تقصیر را به گردن بگیرید و با خود بگویید: من، نباید دستگاه گران قیمتم را به او می دادم. در اینجا واکنش شما در قبال رفتاری خاص از جاده اعتدال خارج شده و در یک حالت به افراط و در حالت دیگر به تفریط میل پیدا کرده است. حال آنکه فرد قاطع در چنین شرایطی با واکنشی متوازن خشم خود را با صراحت و به گونه ای مناسب برملا می کند و این احساس نه متوجه شخص بلکه متوجه رفتار او می کند.
منبع : نشریه راه موفقیت، شماره 15