کلیسای ماریوخنه

کلیسای ماریوخنه مربوط به دوره ساسانیان است و در اورمیه، ضلع غربی خیابان قدس واقع شده و این اثر در تاریخ 22 آبان 1362 با شمارهٔ ثبت 1648 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. احتمالا نستوری ها در سال 1901 میلادی در روستای تاریخی آده ( 25 کیلومتری شمال ارومیه ) کلیسای “ماریوخنه” ( ماریوحنا یا یوحنا ) را ایجاد کرده اند. کلیسا به شکل مسطیل و با آجرهای چهارگوش در جهت شرقی و غربی ساخته شده است.

محراب در شرق کلیسا و مرتفع تر از صحن است. این کلیسا مکعبی بطول 18 و عرض 9 و ارتفاع 6 متر است . در وسط صحن کلیسا چهار ستون چوبی به قطر 25 سانتی متر و پایه ستون سنگی حجاری و تزیین شده ای به ابعاد 70 سانتی متر وجود دارد.دو تیر اصلی در طول کلیسا سقف را به سه قسمت تقسیم کرده و تیرهای فرعی در عرض با لمبه کوبی از بالا و حصیر و کاهگل پوشانده شده اند. و در برج ناقوس پس از کاهگل آجرهای قزاقی کار شده اند. چهار پنجره در هر کدام از دیوارهای شمالی و جنوبی و دو پنجره در دیوار غربی نور داخل را تأمین میکنند .

ورودی کلیسا از زیر برج ناقوس در ضلع غربی است و دو راهرو کناری قبل از ورود به صحن هستند که به حیاط شمالی و فضای پیش ورودی میرسند. برج ناقوس در چهار طبقه با بازشوهای ارتفاعی در سه جهت با قوسهای نیمدایره ای و تزیین آجری در هره ها خودنمایی میکنند . طبقات سوم و چهارم برج به ترتیب کوچکتر می شوند و نهایتا با سربندی ( شیروانی ) پوشیده شده اند.و بر بالای آن صلیب فلزی نصب شده است. و ناقوس کلیسا زیر بام چهارم آویخته می شود.

حیاط کلیسا در زمان ساخت با نرده‌هایی مشخص می‌شده است که در حال حاضر بجای آنها دیوار آجری کشیده شده است . بندکشی نمای آجری بنا نیز در حال حاضر سیمانی شده است که در زمان ساخت چنین نبوده است .

کلیسای آده از جمله کلیساهای بزرگ این بخش می‌باشد که مراسم مذهبی و دینی توسط ارامنه انجام می‌گیرد و همچنین ارامنه بیشتر قربانیهای خود را به أین کلیسا می‌آورند. أین کلیسا در سال 1379 توسط میراث فرهنگی مرمت شده است . سالی یک بار نیز جشن دانیال انجام می‌گیرد. داخل کلیسا قبر خلیفه نیز هست که تاریخ فوت به سال 1942 می‌باشد. نِستوری یا نِسطوری شاخه‌ای از مسیحیت است که مبانی آن نخستین بار توسط نسطوریوس مطرح شد. نستوریها بر این باورند که در عیسى مسیح دو شخص و دو طبیعت وجود داشت: طبیعت آدمی «عیسى» و طبیعت الهی٬ “پسر خدا” یا “لوگوس”.

نسطوریوس (نسطور) اسقف قسطنطنیه، متولد در جرمانیسی (سوریه) در حدود 386 م. و متوفی در لیبی در حدود 451 م. وى شاگرد تئودور از مردم مپسوس بود. وى نخست به دیر سن‌اپرپر نزدیک انطاکیه رفت. تئودوز دوم او را به اسقفى قسطنطنیه منصوب کرد (سال 428 م.). وى به ‌ضد پیروان آریوس اقدام کرد، اما به‌زودى معتقد شد که در عیسى دو شخص و دو طبیعت وجود داشت. امپراتور که در ابتدا موافق او بود، پس از محکومیت عقاید او، از قبول بدعت وى دست کشید و بدو اجازه داد که در صومعهٔ «سن‌اپرپر» انزوا گزیند، ولی بعدها وى را به واحه‌اى در صحرای لیبی تبعید کرد (سال 435 م.).

از دورهٔ سلطنت پیروز یکم، شاهنشاه ساسانی (459 – 483 میلادی)، به بعد بر اثر آنکه زعماى مدرسهٔ ایرانیان که در رُها (یونانی:اِدِسا) دایر بود عقاید نسطوریوس را پذیرفته و در نتیجهٔ اخراج از رها و قلمرو حکومت رومیان به نصیبین پناهنده شدند، این مذهب در ایران قوت یافت و حتی گاه از طرف شاهنشاهان ساسانی على‌رغم رومیان تقویت شد و کلیساهاى نسطوریان در بسیارى از نقاط ایران و برخى از شهرهای ماوراءالنهر دایر گردید و بازماندگان این مسیحیان در دورهٔ اسلامى تا حدود قرن پنجم در بسیارى از شهرهای ایران به ‌وفور به سر مى‌بردند.

بر این اساس بعضی ها معتقدند نستوری ها این کلیسا را ساخته اند و بنای اصلی مربوط به دوره ساسانیان است و در سال 1901 بازسازی شده است … ولی به نظر می آید که ایشان به جهت نزدیکی و اسم کلی کلیسای آده با کلیسای ماردانیال اشتباه گرفته اند و مراسم سالانه جشن دانیال نیز بر این مطلب صحه میگذارد.