یکی از دغدغه های اصلی افراد در فصل بهار مسأله ی ابتلا به آلرژی های فصلی است. آلرژی در واقع به واکنش های غیر متعارف سیستم ایمنی در مقابل ورود عامل مهاجم خارجی گفته می شود که عوارض گوناگونی را برای فرد مبتلا ایجاد می کند.
این عوارض اگر چه در بیشتر موارد مقطعی و زودگذر هستند. در مواردی نیز واکنش های شدید بدن را سبب می شوند و تا مدت طولانی نیز ادامه می یابند. آلرژی در بیشتر موارد زمینه ی ژنتیکی دارد. ولی عوامل محیطی نیز برآن مؤثر هستند. اما چه عواملی در بروز آلرژی تأثیر دارند و چه راه هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد؟! برای یافتن پاسخ این پرسش ها و سؤالات دیگر گفت و گویی با دکتر محمد رضا فضل الهی، متخصص آسم و الرژی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
به عنوان اولین سؤال، چرا بروز حساسیت در فصل بهار بیش از سایر فصل ها دیده می شود؟
بطور کلی از میان افراد جامعه بیست تا سی درصد ممکن است به شکل های مختلف دچار آلرژی شوند. این آلرژی می تواند به صورت فصلی یا دایمی باشد که شیوع نوع فصلی آن بیش از دایمی است. آلرژی های فصلی نیز به نوبه ی خود برای بروز، نیاز به یک عامل محرک دارند و فصل بهار که فصل گرده افشانی و رویش گیاهان مختلف است می تواند محرک خوبی برای آن باشد
پس این مطلب صحیح است که گرده ی گل ها باعث بروز آلرژی در بهار می شوند؟
بله، البته باید به این نکته توجه داشت که کدام گرده ها موجب بروز آلرژی می شوند. برخلاف نظر عامه ی مردم گل هایی مثل رز و سرخ به دلیل اینکه دانه ی گرده ی آنها بزرگ است. کمتر در ایجاد آلرژی نقش دارند و در مقابل گرده ی گل های کوچک و گرده ی درختان سوزنی برگ مثل سرو در ایجاد آلرژی بسیار مؤثرند
ذرات معلق همواره در هوای شهرهایی مثل تهران وجود دارند، پس چرا این ذرات موجب ایجاد آلرژی نمی شوند؟
برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید دانست که ماده ی حساسیت زا چه مشخصاتی باید داشته باشد تا موجب ایجاد آلرژی شود. مهم ترین نوع الرژی، آلرژی بینی است که 25 تا سی درصد مبتلایان را در برمی گیرد که در آن دستگاه تنفسی فوقانی یا تحتانی درگیر می شود. در بیان علمی، برای تحریک دستگاه تنفسی افرادی که مستعد آلرژی هستند. یک ماده ی آلرژین(حساسیت زا) باید وزنی بین ده تا هفتاد دالتون داشته باشد و گرده ی گیاهان بهاری در این دسته قرار می گیرند.
بعضی آلاینده های هوا در ایجاد آلرژی های فصل بهار بی تأثیرند؟
نه. آلاینده های هوا نیز به نوبه ی خود در این پدیده نقش دارند. طبق نتایج تحقیقات انجام شده در کشور مشخص شده است که آلاینده ها می توانند شکل آلرژن ها را تغییر دهند و باعث حساسیت زایی بیشتر آنها شوند. با بررسی میکروسکوپ الکترونی گرده ی گیاه سرونقره یی در تهران، مشخص شده است که گرده ی این گیاهان در نواحی آلوده تر شهر، از لحاظ فیزیکی تغییر شکل یافته اند و علایم حساسیت زا ی بیشتری از خود نشان می دهند.
آیا آلرژی درمان دارد؟
این سؤال همیشگی مبتلایان به انواع آلرژی است. اگر منظور از این درمان، علاج و مداوای قطعی بیماری باشد. باید گفت جز درموارد محدود این امر امکان پذیر نیست که البته مدت درمان این تعداد محدود نیز طولانی خواهد بود. بروز آلرژی در زمان های مختلف متفاوت است. ممکن است در طول یک دوره ی زمانی به اوج خود برسد، ولی در مقابل ممکن است چند سال به صورت نهفته بماند و بروز نکند.در کل ریشه کنی آلرژی بسیار مشکل است.
پس چطور می توان با این واکنش مقابله کرد؟
طبق بررسی های انجام شده. اولین و مهم ترین قدم در جلوگیری از بروز آلرژی ، پیشگیری است.
برای این کار مناسب ترین عمل دور گردن فرد مستعد آلرژی از عامل حساسیت زاست. مثلا اگر فرد به گیاهی خاص در خیابان حساسیت دارد. بهترین کار دور کردن فرد از آن محیط است . ولی اگر این کار مقدور نبود می توان از ورود عامل حساسیت زا به منزل جلوگیری کرد. مثلا با بستن پنجره ها و بالا کشیدن شیشه ی اتومبیل در هنگام خروج از منزل می توان تا حد زیادی از بروز آلرژی جلوگیری کرد. آگاهی از این نکته هم بسیار مهم است که تراکم گرده های گیاهان در دو مقطع زمانی بسیار زیاد است . یکی ساعت ده صبح و دیگری پنج بعدازظهر، افراد مستعد آلرژی باید در این ساعت موارد بهداشتی، از قبیل استفاده از ماسک را بیشتر مدنظر قرار دهند.
چه داروهایی برای درمان آلرژی وجود دارد؟
معمول ترین داروهایی که در این مورد استفاده می شود«آنتی هیستامین»ها هستند. که در واقع بیشتر از اینکه جنبه ی درمانی داشته باشیند. علایم بالینی آن را کاهش می دهند و از عوارض مهم آنها ایجاد خواب آلودگی در مصرف کنندگان است. داروهای دیگری که برای درمان آلرژی کاربرد دارند.داروهای «استروییدی»هستند که انواع قدیمی آنها عوارض بسیاری داشتند، ولی در حال حاضر عوارض آنها بسیار کاهش یافته است. باید به این نکته نیز توجه داشت که مصرف داروهای استروییدی به شکل خوراکی و تزریقی به صورت خودسرانه آثار بدی را می تواند به دنبال داشته باشد.
منبع: مجله 7 روز زندگی شماره 101 