درباره شعارهای عجیب ایرانیان معترض به ترامپ

دکتر محمود اسماعیل‌نیا – عضو شورای سیاست‌گذاری سپیده دانایی

این روزها در فضای مجازی تصاویری از اعتراض ایرانیان مقیم آمریکا به تصمیم اخیر ترامپ، در محدودکردن سفر ایرانیان به آمریکا، منتشر شده که مضمونی جز فحاشی و اهانت ندارد.

با فرض این که این تصاویر، واقعی باشند، نه فتوشاپ، جا دارد در مورد آن قدری تامل کرد.

ابتدا لازم است صورت ماجرا ترسیم شود:

1. تعداد زیادی از ایرانیان مهاجر، همانند بسیاری از ملیت‌های دیگر، در آمریکا اقامت دارند، برخی دارای اجازه اقامت موقت و محدود برای تحصیل یا…. هستند، و برخی دارای اقامت دائم، گرین کارت یا پاسپورت آمریکایی، برای کار و زندگی هستد.

2. ایرانیان مقیم آمریکا، همانند سایر مهاجران خارجی مقیم این کشور، ناگزیر از رعایت مقررات آمریکا هستند، طبق قوانین این کشور از حقوقی برخوردارند و تکالیفی نیز بر عهدهٔ آنان است. طبیعتاً اگر حقی از آن‌ها سلب شود، راه احقاق آن نیز از مسیر فرصت‌های موجود در مقررات آن کشور درباره‌شان می‌گذرد.

3. ترامپ رئیس‌جمهور جدید آمریکاست و تصمیماتش، بر اساس قوانین داخلی این کشور، مجری است؛ چه مورد پسند و به نفع ایرانیان مقیم این کشور باشد و چه نباشد.

4. امکان اعتراض به تصمیمات رئیس‌جمهور طبق قوانین و مقررات داخلی آمریکا وجود دارد که ظاهراً یکی از راه‌های آن برگزاری میتینگ و تظاهرات و اعلام نظر است. البته قوانین و مقررات داخلی آمریکا در این زمینه را باید به صورت دقیق بررسی کرد.

حال با این مقدمات می‌بینیم که گروهی از ایرانیان معترض به این تصمیمات، در چنین تجمعاتی، از سر شوخی یا به جدّ، اقدام به فحاشی به رئیس‌جمهور آمریکا می‌کنند؛ شاید به این خیال باطل که این توهین‌های فارسی یا فینگلیش به گوش کسی نمی‌رسد!

به نظر می‌رسد که این کار از چند جهت دارای اشکال است:

1. آزادیِ بیان غیر از توهین و فحاشی است. فحاشی و توهین مصداقی از «بیان» نیست؛ بلکه نوعی «فعل» است، «فعل گفتاری» یا «کنش‌گفتار» (Speech-Act) و نمی‌توان به بهانهٔ آزادی بیان به کسی توهین و فحاشی روا داشت.

2. توهین یک مهاجر مقیم به رئیسِ دولت کشوری که میزبان اوست، از قبح مضاعفی برخوردار است. روشن است که فرد مهاجر در هر حال باید تابع مقررات و قوانین کشور محل مهاجرت خود باشد. ضرب‌المثلی عربی هست که در این باره می‌گوید، «و دارِهم ماکنتَ فی دارهم و ارضهم ما دُمتَ فی ارضهم»: تا وقتی که در خانهٔ آنان هستی با ایشان مدارا کن و تا وقتی که در سرزمین آنان هستی ایشان را خشنود کن.

3. این افراد ایرانی، شهروندان یا میهمانان کشوری هستند که اکنون ترامپ رئیس‌جمهورش است. فرض کنیم ترامپ بیمار روانی و دشمنِ مهاجران ایرانی باشد. خوب، در چنین وضعیتی کسی که باید تصمیم به ماندن یا خروج از این کشور بگیرد، مطمئناً رئیس‌جمهور آمریکا نیست؛ به‌علاوه، طبق آموزه‌های اسلامی توهین به دشمن هم روا نیست. امیرالمومنین در جنگ صفین وقتی شنید که سپاهیانش اهالی شام را دشنام می‌دهند، خطاب به آنها فرمود: «من خوش ندارم که شما دشنام‌گو باشید… کار صواب آن است که کارهای آنها را بازگو کنید…» (خطبه 206 نهج‌البلاغه، ترجمه مرحوم شهیدی، ص240).

4. طبق قاعدهٔ زرین اخلاق که پذیرفتهٔ همه فرهنگ‌ها و ادیان است، یعنی این اصل که «با دیگران چنان رفتار کن که خوش داری با تو چنان رفتار کنند و با دیگران چنان رفتار مکن که خوش نداری با تو چنان رفتار کنند»، می‌باید از چنین اهانت‌هایی احتراز شود، صرفاً به همین دلیل ساده که ما نیز خوش نداریم که مهاجران مقیم کشورمان، مثلاً افاغنه محترم، به مسئولانمان توهین کنند.

5. چنین رفتاری نه تنها موجب بهبود موقعیت مهاجران ایرانی مقیم آمریکا نخواهد شد، بلکه تصویر منفی و غیرقابل‌دفاعی از ایران و ایرانی بر جای می‌نهد و تلاش‌های ارزنده جمعیت کثیر ایرانیان مقیم آمریکا در زمینه علم و هنر و فناوری و… را به شکلی منفی متاثر می‌سازد.

روشن است که این ملاحظات در مقام دفاع از ترامپ و تصمیم او نیست و صرفاً معطوف به رفتار ناصحیح برخی از ایرانیان است؛ البته اگر تصاویر منتشرشده واقعی باشند.