مهرستان با نام پیشین زابُلی یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان ایران است.
جمعیت
طبق آمار سال 1390، این شهرستان دارای 6101 کیلومترمربع مساحت و 62756 نفر جمعیت می باشد.
موقعیت جغرافیایی و جاذبه های تاریخی
مهرستان با 42/61 طول جغرافیائی و 18/27 عرض جغرافیائی در 98 کیلومتری سراوان 60 کیلومتری سیب و سوران،120 کیلومتری ایرانشهر، 120 کیلومتری سرباز و 145 کیلومتری خاش قرار دارد واز طریق شهرستان سرباز به بندر چابهار ارتباط دارد.
شهرستان مهرستان یکی از شهرستان های چهارده گانه استان سیستان و بلوچستان می باشد که بعنوان شهرستانی جدیدالتاسیس در دی ماه 1387 با ارتقاء سراوان به سه شهرستان مهرستان و سیب و سوران و سراون دو بخش مرکزی و آشار تقسیم گردید. شهرستان مهرستان نام اسبق آن مه گس بوده و کلمه «مه گس » mahgas یک واژه قدیمی پهلوی می باشد که از دو جزء «مه» به معنی بزرگ و «گس» به معنی شهر و جا تشکیل گردیده است .کلمه ی گس امروزه در ادبیات بلوچی مورد استفاده می باشد.
مهرستانی ها بلوچ هستند و به زبان بلوچی سخن می گویند و دین و مذهب مردم اسلام و سنی حنفی می باشد. مهرستان با توجه به اینکه 5 سال از شهرستان شدنش می گذرد هنوز از ادارات دولتی، مدارس نمونه، بیمارستان، جایگاه مواد سوختی و کلا رنگ و روی شهرستان در آن دیده نمی شود.
جمعیت شهرستان مهرستان 67453 نفر بر آورد شده است.
زبان و لهجه در مهرستان
اولین محققی که لهجه‌های بلوچی را بیشتر بطور سیستماتیک مورد مطالعه قرارداد ویلهلم گیگر Wilhelm Geiger بود. او بلوچی را به دو لهجه اصلی تقسیم کرده و بلوچی شمالی (سرحدی) و بلوچی جنوبی (مکرانی) نامید. وی همچنین بلوچی جنوبی را به گروههای شرقی و غربی و بلوچی شمالی را به گروههای شمالی و جنوبی که بترتیب توسط طوایف لغاری Leghلri و مری Mari نمایندگی می‌شدند تقسیم کرد. گیگر برای نشان دادن تفاوت لغوی لهجه‌ها به این واقعیت اشاره می‌کند که بلوچی شمالی به میزان بالایی از زبانهای هندی همسایه لغت اقتباس می‌کند در حالیکه بلوچی جنوبی بیشتر دارای لغات اقتباس شده با ریشه فارسی می‌باشد.(ترجمه و نقل از جهانی (89))
یکی دیگر از محققین لهجه‌های بلوچی “سر جرج گریرسون” Sir George Grierson می‌باشد. او لهجه‌های بلوچی را به شرقی و غربی تقسیم کرد. وی معتقد بود که بلوچی غربی در محدوده حکومتی بریتانیا دارای سه لهجه می‌باشد و آنهارا بر اساس منطقه عمده‌ای که در آن صحبت می‌شوند، لهجه کراچی karلči، کیچی kیči و پنجگوری panjguri نامید.
محقق برجسته دیگری که بصورت سیستماتیک لهجه‌های بلوچی را مطالعه کرده است پروفسور جوزف الفنبین Josef Elfenbein می‌باشد، او در کتاب “زبان بلوچی، لهجه شناسی بامتن” برای نشان دادن تفاوت بین لهجه‌های مختلف، لیستی شامل آواشناسی، دستور (صرف و نحو) و لغت تهیه کرده و آنرا بعنوان معیار مقایسه شباهت‌ها و تمایز لهجه‌ها بکار برده است. در اینجا فقط به چند مورد از ویژگیهای خاص این لهجه‌ها بر اساس معیار الفنبین اکتفا می‌کنیم[2][3].
زبان و لهجه در مهرستان اغلب لهجه بلوچی آنهم از نوع ایرانشهری، سربازی، لاشاری، سرحدی و… می‌باشد. وزبان فارسی نیز در این شهر موجود می‌باشد. البته برخی از ساکنان اصلی مهرستان یعنی طوایف آزادی و اربابی لهجه ی غلیظ و مخصوص به خودشان را دارند.
شعر و موسیقی محلی
موسیقی مهرستان طی سالیان دراز گرما بخش شادی و شور مردم این سامان بوده‌است سازه‌هایی مثل قیچک، رباب، بنجو، تمبورک، و دهلک وسعتی در خور توجه به موسیقی این خطه داده‌است. دهل و سرنا از دیگر سازهای رایج بویژه در قادراباد رونق افزای جشن و سرور بوده است . از انواع موسیقی در شهرستان می‌توان موسیقی‌های مجلسی را نام برد.
از هنرمندان بنام مهرستان می‌توان از محمد سورنایی و در مرکزشهر گروه موسیقی جوانان به خوانندگی عبدالملک حسینی را می توان نام برد. و از شاعران شهرستان می توان یارمحمد اربابی (شیدا) و محمد رفیع محمودزهی را نام برد .
بازیهای محلی
تنوع و تعدد بازیهای سنتی در مهرستان گسترده‌است برخی از این بازیها عبارتند از نه دارو ،سه دارو ، تلکی، هپت سنگ، مجول،چوک، تالی ،کپک ،چم چراگی ،دبل و….
پوشاک
پوشش مردان و زنان بلوچ بسیار ساده و در عین حال زیبا و مناسب برای اقلیم بلوچستان می‌باشد. عموماً پوشاک مردان بلوچ شامل یک پیراهن بلندو شلوار گشاد و بسیار پرچین به همراه دستار یا لنگی بردور سر می‌باشد. پوشاک زنان بلوچ نیز تقریباً مشابه پوشاک مردان است با این تفاوت که بخشهایی از سر آستین، سر پارچه و قسمت پیش و جلوی پیراهن را با قطعات پارچه با زیبا ترین نقش‌های بومی و محلی رنگارنگ سوزن دوزی شده و تزئین نموده‌اند، رنگ و نقش این تزئینات سوزن دوزی شده در مناطق مختلف بلوچستان اندکی با هم متفاوت می‌باشد.اما امروزه جوانان پیراهن را کوتاه تر و شلوار را تنگ تر می پوشند .و برای دوخت آن انواع مد دارند .
