تاکنون طرح ساخت تله کابین ناهارخوران از سوی شهرداری گرگان، مجوز کارشناسی لازم از سازمان های مربوطه را ندارد.هنوز مجوز آغاز کار را شهرداری نداده و باید مطالعات امکان سنجی و مکان سنجی انجام شود و شهرداری گرگان دارد عجله می کند.برخی مسئولان شهر و اعضای شورای شهر گرگان گفتند که درختی برای احداث تله کابین قطع نمی شود. اگر به منطقه مورد نظر سری بزنید، متوجه نادرست بودن این ادعا می شوید.
به گزارش ، روزنامه قانون نوشت: همزمان با کار تبلیغاتی برخی مدیران شهری و مانور شهرداری گرگان بر روی اجرای طرح تله کابین در جنگل های باستانی ناهارخوران، جمعی از شهروندان این منطقه خواهان تغییر مکان این پروژه و عدم استقرار آن در جنگل های هیرکانی هستند. آن‌ها می گویند استقرار پروژه های سنگین مانند تله کابین در جنگل‌های ارزشمند منطقه می تواند شرایط خطرناک «کم آبی» و «ریزگرد» استان را چند برابر کرده و حیات اکوسیستم جنگل های باستانی ناهارخوران را به خطر اندازد. بر این اساس در روزهای گذشته، نامه ای به دادستان گرگان و نماینده ولی فقیه در گلستان، امضا و ارسال شده و درخواست این جابه جایی و نجات جنگل در نامه داده شده است.
آغاز ماجرا
ماجرا از نزدیک به دو دهه پیش آغاز شد. همان روزهایی که در طرح های عمرانی و ساخت وسازها کمتر به محیط زیست توجه می شد. سال های پایانی دهه 70 و آغاز دهه 80 .آن زمان قرار شد طرح تله کابین در گرگان اجرا شود که همان وقت و بعدها با مخالفت متخصصان محیط زیست و منابع طبیعی مواجه شد. زمزمه های گرفتن اعتبار پروژه و انجام نشدن آن از سوی پیمانکار زبان به زبان می گردید؛ هر چند آخرش صحت وسقم آن معلوم نشد. سال 93 دوباره مقوله تله کابین به عنوان یکی از راهکارهای جدی جذب سرمایه به استان و تکان دادن چرخ های زنگ زده گردشگری منطقه در افکار عمومی و رسانه ها مطرح، و در سال 95 قرار شد از سوی شهرداری گرگان اجرا شود. اما کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست با آن مخالفت کردند و اداره کل منابع طبیعی نیز کار آن‌ها را تعطیل کرده و تاکید کرد که « هنوز مجوز آغاز کار را به شهرداری نداده و باید مطالعات امکان سنجی و مکان سنجی انجام شود و شهرداری گرگان دارد عجله می کند». هر چند مدیران شهری گرگان توجهی به این هشدارها و اخطارها نکردند و در رسانه ها این‌گونه مطرح کردند که، هیچ اشکال زیست محیطی و قطع درخت ندارد، برخی نیز مخالفان را متهم به «ضدتوسعه» بودن کردند و گفتند که این پروژه به هر ترتیبی اجرا خواهد شد. آن‌ها هیچ توضیحی ندادند که آیا به قانون و مجوز منابع طبیعی پایبند هستند یا نه؟
دست یاری به سوی دادستانی
حالا جمعی از فعالان و کارشناسان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست و شهروندان طبیعت دوست گرگان و گلستان دست یاری به سوی دادستان گرگان دراز کرده اند تا جنگل را از خطر برهاند. در بخشی از این نامه که خطاب به حجت الاسلام والمسلمین سید مصطفی حقی، دادستان عمومی وانقلاب مرکز استان گلستان و دبیرشورای حفظ حقوق بیت المال در اراضی ملی ومنابع طبیعی استان نوشته و امضا و ارسال شده ، آمده است:«همان طور که مستحضرید طبق اصل 45 قانون اساسی، جنگل وطبیعت یکی از انفال الهی و متعلق به عموم ملت ایران است و در اختیار حکومت اسلامی است تا بر اساس منافع عمومی عمل نماید. همچنین مطلع هستید که ناهارخوران به عنوان نماد معنوی و طبیعی گرگان، منطقه ای با شهرت ملی و جهانی است که با توجه به ویژگی‌های اکولوژیک، اقتصادی واجتماعی آن، خدمات اکوسیستمی، اجتماعی واقتصادی ارزشمندی برای شهرگرگان،استان وکشور به همراه دارد. متاسفانه در دو دهه گذشته، ناهارخوران و روستای زیارت شاهد ساخت وساز غیرمجاز و توسعه بی رویه و ناپایداری بوده که بر کیفیت وشرایط محیطی، اقتصادی واجتماعی شهر گرگان تاثیر نامطلوبی گذاشته است؛ به طوری که امروزه کارشناسان معتقدند ناهارخوران گنجایش بیش از این حد را ندارد کما اینکه آن مقام محترم نیز در سال های اخیر زحمات و تلاش های زیادی را در جهت حفظ شرایط موجود به خصوص در حوزه مورد بحث انجام داده اند، لیکن همچنان با برخی پدیده‌های نوین تخریب تدریجی هرازگاهی مواجه می شویم که این موضوع را در ذهن می سازد که در سال های نه چندان دور ناهارخوران از بین خواهد رفت و گرگان برای همیشه تاج طبیعی وخدادادی خود را از دست خواهد داد.
با توجه به حساسیت حضرتعالی و اسناد و شواهد موجود، به آگاهی می رسانیم تاکنون طرح ساخت تله‌کابین ناهارخوران از سوی شهرداری گرگان، مجوز کارشناسی لازم از سازمان های مربوطه را ندارد و حتی به دلالت خود نظرات کارشناسی که تاکنون دراین‌خصوص وجود داشته، نقایصی در طرح حاضر موجود است و به گمان ما، فاقد امکان‌سنجی اقتصادی-فنی ومکان یابی محیطی، علمی وفنی است». در ادامه این نامه می خوانیم:« اعتقاد داریم از آنجا که ناهارخوران جدا از کارکردهای اجتماعی و محیطی خود، یکی از منابع درآمدی و تفرجگاه های اصلی و مسیرهای کوه پیمایی مردم شهر و استان است،ساخت تله کابین و تاسیسات وابسته به آن علاوه بر برهم زدن جدی وضعیت موجود گردشگری به ویژه از نظر اقتصادی و شهری، پیامدهای محیط زیستی واجتماعی قطعی و احتمالی گوناگونی خواهد داشت از جمله تخریب جنگل های هیرکانی، رانش خطرناک زمین، افزایش خطرسیل خیزی، فرسایش جدی خاک، آلودگی شدید صوتی، آلودگی گسترده زباله، افزایش ترافیک آزاردهنده، تعارضات غیرقابل کنترل اجتماعی و ده‌ها مورد دیگر. حال آنکه باتوجه به اصل قانون اساسی که مقرر است انفال الهی در خدمت عموم باشد، آیا طرح مورد بحث با توجه به درآمد اقشار مختلف مردم می تواند مورد استفاده عموم باشد؟»
در ادامه نامه معترضان با استقرار تله کابین در جنگل های هیرکانی آمده است:«تا همین لحظه نیز دراقدامات دستگاه های مسئول ناهماهنگی هایی به چشم می خورد که برای مردم نیز ملموس و مشهود است، چنان‌که دستگاه های مسئول و متولی جنگل مدعی اند طرح مزبور همچنان درحال بررسی کارشناسی بوده و برایش مجوزی صادر نشده است! از طرف دیگر آنچه در پیرامون محل جنگل ناهارخوران مشاهده می شود و آنچه در اطلاع رسانی دستگاه های مجری مشاهده شده، حکایت از شروع مرحله اجرایی طرح دارد که این تناقضات در همین ابتدای طرح، چندان امیدوارکننده نیست و جای تامل داشته و نیازمند دلسوزی بیشتر نهادهای نظارتی در راستای اعمال حاکمیت می باشد». در پایان این نامه خطاب به دادستان مرکز گلستان آمده است:«بنابراین ما امضاکنندگان این نامه، ضمن مخالفت جدی با این طرح در ناهارخوران، از حضرتعالی تقاضا داریم دستور فرمایید اقدامات لازم را برای جلوگیری از اجرای این طرح عجولانه و مخرب انجام شود. یادآور می شویم افزون بر اینکه به توسعه پایدار شهر گرگان اعتقاد راسخ داریم و پیگیر آن هستیم، آمادگی خود را برای کمک کارشناسی به سرمایه گذاران، مجریان و سایر سازمان های دولتی درباره تغییرمکان طرح و بررسی گزینه های احتمالی دیگر آن در سایر نقاط نیز اعلام می‌کنیم. به عنوان نمونه، یکی از گزینه های پیشنهادی، منطقه هزارپیچ گرگان است که پیش از این نیز توسط متخصصان فنی مربوطه برای ساخت تله‌کابین مورد تایید قرار گرفته بود و مدارک و مستندات آن نیز موجود است. امید است که در سایه توجه، لطف و همکاری حضرتعالی که همیشه درچارچوب توسعه متوازن وپایدار گرگان پیش قدم بوده اید، بتوانیم توسعه پایدار شایسته ای برای شهر همیشه سبز گرگان داشته باشیم. درضمن، اسامی امضاکنندگان به پیوست تقدیم می شود».
سخت نگیرید؛ درخت می کاریم!
برخی مسئولان شهر و اعضای شورای شهر گرگان گفتند که درختی برای احداث تله کابین قطع نمی‌شود. اگر به منطقه مورد نظر سری بزنید ،متوجه نادرست بودن این ادعا می شوید. جنگلی با آن تراکم و انبوهی، اگر داخلش یک خودرو ببرید با درختان برخورد پیدا می کند و ده ها درخت را از بین خواهد برد. حاتم نژاد می‌گوید که مگر می توان ادعا کرد که کابین ها بالا و پایین بروند و درخت قطع نشود؟ اما پزشکپور، یکی از اعضای شورای شهر گرگان در جلسه شورا گفته است که « شما سخت نگیرید و نگران نباشید؛ اگر هم درختی قطع بشود؛ ما چند برابر درخت های قطع شده را می کاریم». حاتم نژاد در پاسخ می گوید:«وقتی یک اکوسیستم را قطع و تخریب می کنید، هرگز با درختکاری نمی توان اصلاح و ترمیمش کرد. من عکس ماهواره ای از دوماه پیش گرگان دارم که ریزگردها تا نزدیک «گمیشان» آمده اند. تالاب گمیشان هم خشک شده و طرح های مشابه تله کابین اگر هم سودی داشته باشد، تمامش در سال های آینده باید صرف برخورد با مشکلات اینچنینی بشود». اما نایب رییس شورای شهر گرگان نیز می گوید که با جانمایی تله کابین در جنگل ناهارخوران مخالف است. دکتر مهران فدوی، تقریبا تنها عضو شورای شهر گرگان است که به استقرار تله کابین گرگان در جنگل واکنش نشان داده و مخالف آن است به «قانون» می گوید:«من با توسعه گردشگری در قالب تله کابین و دیگر قالب ها، کاملا موافقم و هیچ مخالفتی ندارم. ولی به صورت خاص با احداث آن در محور ناهارخوران مخالفم. چرا که این محور به علت امنیت و آرامشی که در زندگی مردم منطقه دارد، بسیار تعیین کننده است و فضای مطلوبی را برای شهروندان ایجاد کرده است. وضعیت ترافیکی که ما در تابستان در منطقه داریم، با وجود دو زیرگذر شاهراهی با ابعاد بزرگی که ساخته شده باز هم اصلاح نشد و ترافیک آنجا همچنان حل نشده است، حال باز می خواهیم جمعیت به آنجا اضافه کنیم؟» او که دکترای عمران دارد می‌گوید:«من گفته ام باید مشاوران متخصص در این طرح، میزان تخریب های زیست محیطی، اجتماعی و فرهنگی را تعیین کنند و کار را با تعجیل برگزار نکنند. با آوردن تله کابین به ناهارخوران ، یک حجم جمعیتی را در آنجا افزایش خواهیم داد که استفاده کنند.
حال شما این را تصور کنید که چه میزان جذب گردشگر خواهیم داشت و چه فشار بیشتری به طبیعت منطقه خواهد آمد». نایب رییس شورای اسلامی شهر گرگان در ادامه هشدار داد:« با اجرای طرح تله کابین در ناهارخوران، ما جمعیت عظیمی را از پای کوه به بالای کوه می بریم و طبیعی است که این آثار تخریبی فراوانی بر جا خواهد گذاشت. من نیز به عنوان وکیل مردم نباید کاری را انجام بدهم که مردم را نگران کرده و باعث بروز فاجعه ای در زندگی شهروندان شود». فدوی با تاکید بر لزوم مدیریت بحث تله کابین و مطالعه درست و علمی بر روی این پروژه توسط کارشناسان قدر محیط زیست گفت:« من به شهردار گرگان نیز گفته ام که اگر گزینه خوبی برای تله کابین باشد، همان « هزار پیچ است و بعد از آن می توان بر روی موضوعات دیگر فکر کرد. براین اساس باید برای تله کابین در هر کجا که باشد، ابتدا مطالعات زیست محیطی، زمین شناسی و اجتماعی–فرهنگی انجام شود. کار هم نباید عجولانه باشد و اگر قرار است تعجیل باشد، بهتر است این شتاب در مرحله مطالعه نباشد».
فواد حاتم نژاد؛ عضو شورای اسلامی شهر گرگان:
درخت قطع شد، چند برابرش را می کاریم!
ابتدای هفته جاری، صحن علنی شورای اسلامی شهر گرگان، مهمان‌جمعی ازکارشناسان منابع طبیعی، نمایندگان سازمان های مردم نهاد وعلاقه‌مندان توسعه پایدار گلستان بود. آن‌ها بدون هماهنگی قبلی به شورا رفتند و دلایل مخالفت خود را برای نمایندگان خود در پارلمان شهری گرگان بیان کردند. نقطه عطف این جلسه این بود که شهردار گرگان و معاونانش نیز در این جلسه حضور داشتند و امکان ایجاد گفت وگوی رو در رو با معترضان استقرار تله کابین در جنگل ایجاد شد.فواد حاتم نژاد، کارشناس ارشد جنگلداری و منابع طبیعی به عنوان نماینده این جمع سخنرانی کرد و با اینکه شورا به او فقط یک ربع وقت داده بود، اما به دلیل اهمیت موضوع و تخصصی بودن علت های مخالفت، بحث به درازا کشید.این متخصص منابع طبیعی درباره مهم ترین دلایل مطرح شده در مخالفت با استقرار تله کابین در جنگل ناهارخوران در صحن شورا به «قانون» گفت:« در صحبت هایم در شورا گفتم که تابستان 93 مطالعه ای در قالب پایان‌نامه ارشد با عنوان«بررسی پایداری شهر گرگان با روش ردپای اکولوژیکی» انجام شد. این مطالعه نشان داد که گرگان، یک و نیم برابر منابع زیستی، از این منابع استفاده می کند؛ یعنی یک و نیم برابر، مقدار کسری بوم شناختی و اکولوژیکی دارد. نتیجه می گیریم که چون ما بیش از ظرفیت زیستی منطقه بارگذاری می‌کنیم پس توسعه ما در آن محدوده ناپایدار است و یقینا باعث بروز معظلات جدی برای شهر و حتی استان خواهد شد. با این مقدمه، در منطقه‌ای مانند ناهارخوران که از پارک طبیعی به پارک شهری تبدیلش کرده ایم، حالا می خواهیم سازه ای احداث کنیم که فشارهای سنگین تری را به منطقه تحمیل خواهد کرد».حاتم نژاد در ادامه گفت:« به گمان ما امضاکنندگان نامه به دادستان و نماینده ولی فقیه در گلستان، طرح تله کابین گرگان فاقد مطالعات امکان سنجی اقتصادی-فنی و همچنین مطالعات مکان یابی علمی-فنی مطابق با « مطالعات آمایش سرزمین» است. به عنوان نمونه بحث رانش و فرسایش خاک، در منطقه ای که مورد اجرای طرح‌های بهره برداری از سری هشت زیارت بوده و رانش داشته است و تاسیسات و خدمات تله کابین قرار است از همان جاده عبور کند، چه خواهد شد؟ در کتابچه سری هشت زیارت هم آمده است که «در آن منطقه به دلیل هیدرولوژیکی، دو دامنه مشتق به رودخانه زیارت، باید با کمترین دخالت و رعایت مسائل فنی صورت بگیرد. همچنین مباحثی مانند بارترافیکی، آلودگی صوتی و زباله می توانند مشکلات بسیار جدی را برای جنگل های ناهارخوران ایجاد کنند». این کارشناس ارشد جنگلداری تاکید کرد:«امکان سنجی اقتصادی طرح نیز، یکی دیگر از دلایل مخالفت ماست که با توجه به نبود اختلاف‌منظر و تفاوت های آب وهوایی در منطقه مورد نظر برای تله کابین، از جذابیت های آن برای بیننده از بالا می‌کاهد. این طرح تنها منطقه و جنگل ها را زخمی کند و در آخر بعد از چند سال مانند تله کابین نمک آبرود به زیاندهی می رسد». حاتم نژاد در ادامه با بیان اینکه می توان تله کابین را در مکان هایی دیگر به جز جنگل های حساس ناهارخوران احداث کرد گفت:« همان طور که در صحن شورا هم گفتم ، می توان این طرح را در مکان هایی دیگر مثل «تپه هزارپیچ» ایجاد کرد. گزینه های دیگری نیز هست که می توان از جمله به «قلعه موران» یا «امام زاده رنگو» اشاره کرد».
او در واکنش به سخن یکی از مسئولان شهرداری گرگان که در جلسه صحن گفته بود « از 20 میلیون نفر مسافری که از گرگان عبور می‌کنند و اینجا نمی مانند، می توان با کمک تله کابین دومیلیون نفرشان را جذب کرد و این درآمد کلانی برای گرگان به‌همراه می آورد»، گفت:«چطور می خواهند این جمعیت عظیم را در این پارک جنگلی و جنگل های ارزشمند بالادست جا بدهند؟ آیا واقعا زیرساخت های لازم را دارند؟ اگر هم بخواهند زیرساخت ها را ایجاد کنند که باید تمام جنگل را با بتون زیر و رو کنند. آخر هر کاری جایی دارد. همین الان نمی توانیم ترافیک تابستان‌ها و روزهای تعطیل بلوار ناهارخوران تا جنگل را چاره‌جویی کنیم و آن وقت می خواهیم دو میلیون آدم را به آن محور اضافه کنیم؟!»
