سرچشمه ارتفاعات سلطانیه چمن سلطانیه
امکانات توریستی چایخانه بین راهی
بهره برداری صید تفریحی ماهی و شکاری پرنده
رودخانه زنجان رود که اصطلاحا” به آن زنجان چای نیز میگویند با طول تقریبی 120 کیلومتر از حدود سلطانیه واقع در جنوب شرق زنجان سرچشمه میگیرد و بعد از عبور از جنوب شهر زنجان در حدود روستای رجعین در کیلومتر 84 شمال غربی زنجان به رودخانه قزل اوزن می ریزد . جریان رودخانه از جنو.ب شرق به شمال غربی است و اوایل آن زاینده رود است.
حمدا… مستوفی در نزهه الغلوب می نویسد آب زنجان رود که آنرا ناج رود ، ماج رود ، ماخ رود ، ناجر رود و ناخرود خوانند از توابع سلطانیه بر میخیزد و با آب کوههای زنجان جمع شده بر ولایت زنجان میگذرد و به سفید رود میریزد.
طول آن 20 فرسنگ باشد و در این رود نیز از آغاز تا 10 فرسنگ زاینده است.
این رود که در خاک شهر زنجان از میان باغات جنوبی شهر میگذرد در دو طرف بستر خود و تقریبا” در تمام طول خود دره سر سبز باغات زنجانرود را تشکیل میدهد که از سلطانیه شروع و در روستای رجعین پایان می یابد و در این مسیر نه تنها باغات طرفین بستر رودخانه از آب این رودخانه مشروب میشوند بلکه با بستن سدهای محلی موسوم به ” باستیان ” آب رودخانه را به نهرهای منشعبه از آن هدایت می نمایند و بوسیله آن نهرها باغات و مزارع شهر را مشروب می نماید.
در گذشته بسیار نزدیک این نهرها در محدوده خاک شهر زنجان که از روستای سایان واقع در 6 کیلومتری شرق زنجان با باستیان های محلی شروع و در قریه کوشکان ولقع در 8 کیلومتری غرب زنجان پایان می یافت ، از شرق به غرب عبارت بودند از : نهر خراب ، نهر زرتان ، هر گلجین ، نهر خساغ ، نهر اکبر ، نهر رامین ، نهر فولاد ، نهر توپ آغاجی ، نهر مال دره ، نهر دفترخانه ، نهر خلول ، نهر سرداب ، نهر زنجان ، نهر اسحق . نحوه ساخت باستیان یا سد محلی به این گونه بوده است که مالکین باغات جنوب شرقی باستیان یا سد محلی اولیه جلو جریان آب را می گرفتند و با تشکیل دادن حوضچه های آب رودخانه را بالا می آوردند و در نتیجه قسمتی از آب زنجان رود را به نهر خراب ( سایان ارخی ) بسته سوار میکردند و با آن باغات و اراضی زراعی خود را مشروب میکردند .
بعد آب زنجانرود پس از پر شدن حوضچه در بستر خود جریان می یافت و با آبهای زائد از بستر رودخانه بسوی باستیان دوم ( نهر رزتان ) بسته که چند صد متر پایینتر از آن احداث شده بود جاری می شد . و در مبدا’ نهر ورتان باز قسمتی از آب رودخانه زنجانرود سوار نهر وران میشد . و اراضی و باغات اطراف خود را مشروب یکرد و بقیه آن باز در بستر رودخانه جاری میشد و این روش تا آخر باستیان (مبدا’ نهر اسحق ) ادامه می یافت و به این ترتیب کلیه باغات نهر را از آب رودخانه زنجانرود مشروب میشدند و دره سرسبز را بوجود می آوردند.
زیبایی و سرسبزی طبیعت اطراف زنجانرود در مجاورت شر زنجان و جنوب این شهر با سه پل آجری زیبا موسوم به پل حاج سلمان ، میربها’ الدین ، و سردار که توسط افراد خیر در سه قرن گذشته احداث شده ، ادغام شده و حاصل این ترکیب ایجاد فضای بسیار مناسب برای گردشگری است که در طول دهها سال محل تفریح و تفرج اهالی زنجان و میهمانان بوده بطوریکه سابقه گردشگری در این منطقه به اندازه سن و قدمت پلها می باشد.
قبلا” تصور بر این بود که آثار تاریخی زنجانرود در مجاورت شهر زنجان به سه پل تاریخی مذبور ختم میشود .
متعاقبا” در بررسی حاشیه زنجانرود مشخص گردید آثار تاریخی این منطقه محدود به پلها نبوده و شامل آثار دیگری نیز می شود . محدوده این بررسی از شمال شامل ضلع جنوبی کمربندی خیام (از مجورت سیلو تا انتهای کمربندی بطرف جاده تبریز و از جنوب : ضلع شالی اتوبان جدیدالاحداث زنجان – تبریز از 500 متری شرق ابنار کالسیمین تا 500 متر بعد از پل سردار
