تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای سلامت
کاملاً مشخص است که یک رژیم غذایی پر کالری شامل غذاهای سرخ شده، دسر، نوشیدنی‌های شیرین، کیک و ... منجر به افزایش وزن می‌شود. در واقع، وقتی کالری دریافتی فرد از مقدار کالری که در طول روز می‌سوزاند، بیشتر باشد، دچار اضافه وزن خواهد شد. اما وقتی که رژیم غذایی فرد کاملاً سالم است و به‌طور مرتب هم ورزش می‌کند، علت اضافه وزن چیست؟
در این مورد علاوه بر کنترل کالری دریافتی و انجام فعالیت جسمانی مناسب، نکات دیگری نیز وجود دارد که منجر به اضافه وزن می‌شود و باید به آنها نیز توجه داشت. با افسردگی زندگی نکنید. علائم افسردگی را می‌توان از غم ، اندوه ، ناامیدی و سردرد تشخیص داد.
مسأله افزایش وزن بسیار پیچیده است و عوامل زیادی می‌توانند روی وزن تاثیر بگذارند. دکتر میشل می، نویسنده کتاب «آیا من گرسنه هستم» معتقد است که علت اضافه وزن فقط یک عامل نیست و در اغلب موارد، ترکیبی از دلایل مختلف باعث افزایش وزن می‌شود. افسردگی را از خود دور کنید و به دنبال راه چاره باشید، در اینجا به پنج دلیل اضافه وزن اشاره خواهیم کرد:
کمبود خواب
دکتر میشل معتقد است، بدن زمانی به خوبی فعالیت می‌کند که استراحت کافی داشته باشد. هنگامی که خواب کافی ندارید، بدن شما دچار استرس فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی و مستعد ذخیره چربی می‌شود. وقتی خسته هستید، نمی‌توانید استرس را تحمل کنید و سعی می‌کنید با خوردن غذا با آن مکانیسم مقابله کنید.
علاوه بر این، وقتی شب دیر به رختخواب می‌روید، ممکن است در آن ساعات، کالری بیشتری دریافت کنید و در ساعات بیداری خود غذا بخورید. برخی از مردم تصور می‌کنند که با غذا خوردن می‌توانند راحت‌تر به خواب بروند؛ اما اینگونه نیست. علائمی که نشان میدهند استراحت شما کافی نیست، عبارتند از: خستگی، تحریک پذیری، چرت در طی روز، انرژی پایین بدن.
حداقل هشت ساعت در شبانه روز بخوابید. دکتر میشل توصیه می‌کند اگر احساس خواب‌آلودگی کردید، 15 دقیقه بیشتر بخوابید و تاثیر آن‌را در طی روز پی‌گیری کنید تا متوجه شوید بدن شما به چند ساعت خواب نیاز دارد. می‌توانید هر روز 15 دقیقه به زمان خوابتان اضافه کنید و نتیجه را ببینید. وقتی ساعات خواب شما منظم باشد و به‌طور روزانه ورزش کنید، می‌توانید راحت‌تر بخوابید.
شرایط پزشکی
شایع‌ترین بیماری که موجب اضافه وزن می‌شود، کم کاری تیروئید است. کمبود هورمون تیروئید می‌تواند سوخت و ساز بدن و اشتها را کاهش و البته وزن را افزایش دهد. دکتر میشل توصیه می‌کند، اگر احساس خستگی، تورم، سستی، خشونت صدا، عدم تحمل سرما، خواب بیش از حد و یا سر درد می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و یک آزمایش ساده بدهید؛ زیرا ممکن است دچار کم‌کاری تیروئید باشید.
بیماری ناشناخته و نادری به نام سندرم کوشینگ نیز وجود دارد که موجب افزایش وزن می‌شود. در این بیماری اختلال در هورمون کورتیزول به وجود می‌آید.
تنش و استرس
در دنیای پیشرفته کنونی، خواسته انسان‌ها روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود و برای دستیابی به این خواسته‌ها لازم است بیشتر تلاش کنند و این مسأله خود استرس را افزایش می‌دهد و استرس بر خلق و خو و احساسات ما تاثیر می‌گذارد. دکتر میشل توضیح می‌دهد که در مواجهه با استرس یا باید با آن جنگید و یا از آن فرار کرد.
بنابراین مبارزه با استرس و حس مسئولیت بیش از حد و فشارهای مالی در زندگی فرایندهای بیوشیمیایی بدن را تغییر می‌دهد و سرعت متابولیسم بدن کاهش می‌یابد و تغییر ترشح هورمون‌هایی همچون کورتیزول و لپتنین و ... موجب چاقی (به ویژه چاقی شکم) می‌شود. برخی از مردم نیز برای رسیدن به آرامش، متوسل به خوردن مواد غذایی می‌شوند که البته این مسأله در درازمدت، کارایی خود را از دست خواهد داد.
دکتر میشل می‌گوید: از آنجایی که مواد غذایی به‌طور موقت فکر ما را از استرس منحرف می‌کنند، تاثیر آنها موقت است. دکتر سوزان باورمن، متخصص تغذیه و معاون مرکز RD معتقد است، افرادی که دچار استرس هستند، غذاهای پر کربوهیدرات را ترجیح میدهند؛ زیرا این غذاها موجب افزایش تولید سروتونین در مغز می‌شوند و این ماده شیمیایی تاثیر آرامبخشی دارد.
آنها در واقع نوعی خود درمانی منفی انجام میدهند. خوشگذرانی بسیاری از مردم در مورد خوردن غذاهای نشاسته‌دار به همین دلیل است و آنها با خوردن این غذاها احساس بهتری پیدا می‌کنند. دکتر سوزان توصیه می‌کند، برای رفع و درمان استرس، به جای خوردن غذا و در نتیجه اضافه وزن، بهتر است به تکنیک‌های تمدد اعصاب و ورزش روی بیاورید.
با این روش‌ها مقدار زیادی کالری خواهید سوزاند و علاوه بر اینکه دچار اضافه وزن نمی‌شوید، منافع بسیاری عایدتان خواهد شد.
مصرف دارو
برخی از داروهای تجویزی برای درمان افسردگی، اختلالات خلقی، تشنج، میگرن، فشار خون و دیابت می‌توانند موجب افزایش وزن شوند (حتی می‌تواند بیش از 5/4 کیلوگرم در ماه شما را چاق کند). برخی از استروئیدها و یا هورمون درمانی و قرص‌های ضد بارداری نیز به تدریج وزن بدن را افزایش میدهند. اگر شیوه زندگی‌تان را تغییر ندهید، حتی قفسه داروی شما می‌تواند علل چاقی‌تان شود.
دکتر میشل می‌گوید داروها به اشکال گوناگون روی افراد مختلف تاثیر می‌گذارند و هر دارو به نوعی متفاوت موجب چاقی می‌شود. برخی از داروها اشتها را افزایش میدهند، برخی ذخیره چربی را در بدن زیاد می‌کنند و برخی دیگر مقدار انسولین را تغییر میدهند. البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که عوارض جانبی داروها در افراد مختلف، یکسان نیست. در مورد داروهای ضد افسردگی، افزایش وزن ممکن است حتی به ترکیبات دارو نیز مرتبط نباشد، بلکه از آنجا که با مصرف این داروها فرد احساس بهتر و سلامتی بیشتری می‌کند میل به خوردن غذا نیز در او افزایش می‌یابد. برخی از داروها مانع دفع آب از بدن می‌شوند که البته گر چه این موضوع به ظاهر موجب افزایش وزن می‌شود، ولی این اضافه وزن چون ناشی از وجود چربی در بدن نیست، به سرعت و به راحتی برطرف خواهد شد.
برخی از رایج‌ترین انواع داروهایی که ممکن است موجب اضافه وزن شوند، عبارتند از: استروئیدها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، داروهای دیابت، داروهای جلوگیری از بارداری، داروهای فشار خون بالا، داروهای سوزش معده و سردل.
البته پزشکان معتقدند، حتی اگر داروها باعث اضافه وزن شوند، با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توان از عوارض جانبی آنها پیشگیری کرد. ضمن اینکه با قطع دارو و رسیدن به سلامتی این مشکل حل خواهد شد. اگر شما مشکوک هستید و احتمال می‌دهید که دلیل افزایش وزن‌تان داروها هستند، با پزشک خود مشورت کنید.
ممکن است او بتواند داروی دیگری را برای شما تجویز کند. اما هیچ‌گاه بدون مشورت پزشک و سرخود مصرف دارو را قطع نکنید؛ چرا که می‌تواند عواقب بسیار جدی و غیر قابل جبرانی در پی داشته باشد.
یائسگی
زنان در سنین مختلفی یائسه می‌شوند؛ ولی به‌طور کلی میانسالی و زمانی که فعالیت‌شان بسیار کمتر از دوره جوانی است، یائسگی را تجربه می‌کنند. با بالا رفتن سن، روند متابولیسم طبیعی بدن نیز کاهش می‌یابد. در همین دوران معمولاً افراد زودتر گرسنه می‌شوند، کمتر می‌خوابند و احساس افسردگی می‌کنند.
زنان در دوران یائسگی ترشح استروژن ندارند؛ بنابراین شکل ظاهری اندام‌های آنها شروع به تغییر می‌کند. دکتر باور معتقد است که معمولاً سایز ران و باسن آنها کوچک می‌شود و سایز شکم‌شان افزایش می‌یابد و در واقع وسط بدن آنها چاق می‌شود. دکتر سوزان توضیح می‌دهد که استروژن رسوب چربی را در بدن کاهش می‌دهد و وزن افزایش نمی‌یابد، ولی در زمان یائسگی ترشح این هورمون متوقف می‌شود.
معمولاً چاقی شما از ناحیه میانی بدن آغاز خواهد شد. چاره اساسی اجتناب از این چربی اضافی در ناحیه شکم، ورزش است. با افزایش عضلات مقدار توده بدون چربی بدن افزایش می‌یابد و این توده به خودی خود سوخت و ساز بدن و مصرف کالری و انرژی را زیاد می‌کند.
کارشناسان معتقدند که انجام حرکات بدنسازی، وزنه‌برداری، تمرینات قدرتی، در این سنین یکی از ضروریات زندگی خانم‌هاست. ورزش از پوکی استخوان که از بیماری‌های رایج این دوران است نیز پیشگیری می‌کند. ترکیب ورزش و رژیم غذایی سالم و غنی از کلسیم و ویتامین‌ها، علاوه بر جلوگیری از پوکی استخوان، مانع اضافه وزن در دوران یائسگی خانم‌ها می‌شود.
