نامه برکناری مصدق

23مرداد 1332 محمدرضا شاه نامه برکناری دکتر مصدق از نخست‌وزیری ایران را امضا کرد و خود با همسرش ثریا به رامسر و از آنجا به کلاردشت رفت تا اگر در برکناری مصدق شکست خورد، بتواند از آنجا به خارج از کشور بگریزد. نامه برکناری دکتر مصدق و نامه انتصاب سرلشکر بازنشسته زاهدی به نخست‌وزیری که هر دو مغایر قانون اساسی بود، به اصرار دول خارجی و به‌صورت محرمانه امضا شده بود و مردم از آن آگاه نبودند. قانون اساسی آن زمان، برکناری نخست‌وزیر را در دست مجلس شورای ملی و پس از رای عدم اعتماد مجلس به او قرارداده بود و انتصاب نخست‌وزیر تازه نیز باید پس از ابراز تمایل مجلس به فرد مشخص صورت می‌گرفت. نظام حکومتی ایران بر پایه قانون اساسی سابق، نظامی «پارلمانی» بود. بنابراین برکناری دکتر مصدق مخصوصا پس از کناره‌گیری بسیاری از نمایندگان مجلس و تایید انحلال آن دوره مجلس (دوره هفدهم) در رفراندوم، عملی مغایر قانون اساسی بود و شاه با امضای برکناری نخست‌وزیر قانونی مرتکب نقض قانون اساسی و کودتا (براندازی دولت منتخب مردم) شده بود و قاعدتا خودش باید برکنار و مجازات می‌شد.

فرمان مخدوش عزل مصدق
فرمان عزل دکتر مصدق و همچنین فرمان انتصاب سرلشکر فضل‌الله زاهدی هر دو مخدوش بود؛ زیرا فرامین ابتدا نوشته می‌شوند و سپس شاه امضا می‌کند. حال آنکه این دو فرمان روی سرکاغذهای سفید دربار که شاه به‌صورت «سفید مهر» امضا کرده بود، نوشته شده بود. هنگامی که ابتدا متن نوشته می‌شود، نویسنده با آسودگی خیال، تمام کلمات را - با فاصله مساوی از یکدیگر- می‌نویسد و در هرجا که متن تمام شد، شاه امضا می‌کند. حال آنکه در فرمان نصب سرلشکر زاهدی، چون شاه ابتدا امضا کرده و سپس متن بر بالای آن نوشته شده، همین‌طور که در عکس ملاحظه می‌کنید فاصله کلمات در دو سطر اول مساوی است. ولی وقتی نویسنده به سطر سوم و به خصوص به سطر چهارم رسیده، چون دیده است که جا کم آورده، کلمات سطر سوم و به‌ویژه کلمات آخر سطر را - بسیار فشرده و نزدیک به هم - نوشته است تا متن از امضا تجاوز نکند یا از آن بدتر: متن فرمان روی امضای شاه نوشته نشود.