امروز روز زبان مادری است

نگار رفیعی

امروز روز جهانی زبان مادری است. زبانی که با آن به دنیا آمده‌ایم. زبانی که صحبت کرده‌ایم، با آن فکر کرده‌ایم، رشد کرده‌ایم و همچنان همان زبان اول است برای ما. هنوز تعریف مشخصی از زبان مادری به دست نیامده و زبان شناسان تعاریف متفاوتی از آن دارند.

به تعریف ویکی پدیا زبان نخست یا زبان مادری به نخستین زبان یا زبان‌هایی گفته می‌شود که کودک سخن گفتن به آن را یادمی‌گیرد و یا آن را پیش از سن بحرانی می‌آموزد و یا می‌توان گفت زبانی که فرد توانایی اندیشیدن وسخن گفتن همانند دیگر سخنوران آن زبان را داشته باشد.

زبان نخست افزون بر زبان بومی زبان شخصی است که معمولاً از کودکی آن را آموخته و به بهترین وجه ممکن صحبت می‌کند و اغلب معنایی برای همسانی جامعه شناسی زبان است. زبان‌ مادری یک اصطلاح است و الزاماً به معنی زبانی که مادر انسان به آن سخن می‌گوید نیست.

در بعضی از کشورها، اصطلاح زبان مادری بیشتر به زبان قومی یک فرد اشاره می‌کند تا زبان اول او. در  برابر زبان نخست، زبان دوم زبانی است که هر فردی متفاوت با زبان نخستش صحبت می‌کند.

در سال 1952 در شهر داکا که پایتخت کنونی کشور بنگلادش است دانشجویان در حرکتی اعتراضی درخواست کردند که زبان بنگالی به عنوان زبان دوم کشور پاکستان(در آن زمان بنگلادش جزئی از کشور پاکستان بود و به آن پاکستان شرقی می‌گفتند) بعد از اردو شناخته شود. این اعتراض با دخالت نیروهای پلیس به پایان رسید و برخی از دانشجویان به وسیله پلیس کشته شدند.

پس از اینکه بنگلادش به کشوری مستقل تبدیل شد برای گرامیداشت این حرکت پیشنهاد داد تا روزی با نام زبان مادری وجود داشته باشد. در سال 1999 سازمان یونسکو روز 21 فوریه را روز جهانی زبان مادری نامید و از آن زمان در کشورهای مختلف برای گرامیداشت این روز برنامه‌هایی برگزار می‌شود.

این روز برای پاسداشت 7000 زبانی است که مردم جهان به آن صحبت می‌کنند. سه هزار زبان در حال نابودی هستند و جالب است بدانید که تنها 4 درصد مردم دنیا به 96 درصد زبان‌ها صحبت می‌کنند. با توجه به اقلیت بودن این افراد تعداد زبان‌های زنده در حال نابودی است.

زبان نمایانگر هویت یک فرد است و نیاز است حفظ شود. نیاز است از آن نگه داری کرد در جهت پیشرفت. در جهت تعالی. بسیاری‌ از زبان‌های کشور خودمان نیز در حال نابودی است. کسی تلاش نمی‌کند زبان مادری را به کودکش بیاموزد. بنابراین همه بچه ها یک زبانه بزرگ می‌شوند در حالی که می‌توانند دو زبانه باشند. یک زبان همان زبانی که پدر و مادر صحبت می‌کنند. حال می‌توانند کردی، ترکی، لری، لکی، بلوچ، کرمانج، مازنی و ... باشد.  یک زبان هم زبان فارسی است که همه ما باید بتوانیم به آن صحبت کنیم.

شاید نیاز است اندکی بیشتر به این موضوع توجه شود که باید قدر زبان‌ها و تنوع قومیتی که داریم را بدانیم. این زبان همان هویتی است که به ما به ارث رسیده است. همان چیزی است که قرار است از اقلیم و فرهنگ ما برای آیندگان باقی بماند. بیش از پیش باید تلاش کنیم برای نگه داری این زبان و فرهنگ...