حاجی فیروز و عمو نوروز را تا چه حد می شناسید؟ خیلی‌ها می‌گویند که این دو شخصیت با هم تفاوتی ندارند و خیلی‌ها بر این باورند که عمو نوروز تقلیدی از شخصیت بابانوئل و نماد غرب گرایی و از دست دادن هویت است. برخی هم عمو نوروز را با میرزا نوروز اشتباه می‌گیرند، البته هستند کسانی که همیشه از اینکه تفاوت این دو شخصیت تشخیص داده نمی‌شود، ناراحت و متاسف هستند. در قسمت قبلی به عمو نوروز و ننه سرما تقدیم می کنند:پرداختیم. در این مقاله تصمیم گرفته‌ایم تا یکبار برای همیشه این سو تفاهمات را برطرف کنیم.
حاجی‌فیروز
حاجی فیروز یا حاجی پیروز مردی است لاغراندام با چهرهٔ سیاه کرده و لباسی قرمز رنگ همراه با کلاه دوکی شکل قرمز که در روزهای نزدیک به نوروز، با دایره و دنبکی به خیابان می‌آید و به رقص و شیرین‌کاری و خواندن شعرهای ضربی می‌پردازد.
خاستگاه
مهرداد بهار (نویسنده و پژوهشگر ایرانی و پنجمین فرزند ملک‌الشعرای بهار)، شخصیت حاجی فیروز را مربوط به جشن‌های سیاوش دانسته و چنین گفته که احتمالاً از یکی از اسطوره‌های تموز، الههٔ کشاورزی و احشام در میان‌رودان باستان گرفته شده‌است. او بعدها ادعا کرد که چهرهٔ‌سیاه‌شدهٔ حاجی فیروز نشان‌دهندهٔ بازآمدن او از سرزمین مردگان است و لباس سرخ او نشان از سرخی خون سیاوش دارد؛ او بیان کرده که نام سیاوش می‌تواند معنی «مرد سیاه» یا «مردی با چهره سیاه» داشته باشد.
کتایون مزداپور، استاد زبان‌های باستانی و اسطوره‌شناس در مصاحبه‌ای، خبر از ترجمهٔ لوحی اکدی داده و آن‌را تاییدی بر نظریهٔ مهرداد بهار دانسته و گفته که در آن لوح چنین آمده که دوموزی (شوهر الههٔ تموز) در نیمی از سال با لباس قرمز و در حال نواختن دایره، دنبک، ساز و نی‌لبک به دنیای زیرزمین رود تا همسر خود را بازگرداند که آغاز دوبارهٔ باروری در روی زمین است.
شعرهای حاجی فیروز
حاجی فیروزه،
سالی یه روزه،
همه می‌دونن،
منم می‌دونم،
عید نوروزه.
***
ارباب خودم سامبولی بلیکم
ارباب خودم سر تو بالا کن،
ارباب خودم منو نیگا کن،
ارباب خودم لطفی به ما کن.
ارباب خودم بزبز قندی،
ارباب خودم چرا نمی‌خندی؟
***
بشکن بشکنه بشکن،
من نمی‌شکنم بشکن،
اینجا بشکنم یار گله داره،
اونجا بشکنم یار گله داره!
