به گزارش ، فرهیختگان نوشت: مخالفان معتقدند محصولات تراریخته غذای دنیا را افزایش نداده‌اند و موافقان به افزایش عملکرد اعتقاد دارند؛ اما چنین شاخصی باید در چند مقوله برداشت در هکتار، حسابرسی زیست‌محیطی و پیشرفت‌های فناوری کشاورزی مورد بررسی قرار گیرد، یعنی اگر این سه ضلع مثلث را به‌عنوان شاخصه‌های عملکرد محصولات کشاورزی در اقلیم‌های مختلف در نظر بگیریم، می‌توانیم در مورد هر بذر یا محصول اعم از تراریخته یا غیرتراریخته اظهارنظر کنیم. نکته مهم دیگر این است که وقتی از محصولات تراریخته به‌ویژه محصولات مقاوم به علف‌کش استفاده می‌شود، اغلب میکروارگانیسم‌های مفید خاک از بین می‌رود، این ریزسازواره‌ها در تثبیت ازت، کربن و جذب گوگرد، فسفر و سایر عناصر غذایی که برای گیاه ضروری است نقش موثری دارند.
سرطان‌زا بودن یا نبودن محصولات تراریخته
درباره اثر محصولات تراریخته در بروز و روند بیماری‌ها از جمله سرطان باید گفت اثر تغذیه‌ای یک محصول در درازمدت بروز می‌کند، مثلا اثرات مصرف آب آلوده، الکل و فست‌فود در درازمدت معنی‌دار خواهد بود، در واقع اثر تغذیه محصولات تراریخته را نمی‌شود در یک برهه کوتاه 90 روزه آزمایش روی موش آزمایشگاهی مورد استناد قرار داد.
سازمان جهانی بهداشت مطرح می‌کند و می‌گوید محصولات ترایخته موجود در بازار ارزیابی‌های ایمنی، سلامت و زیست‌محیطی را گذرانده‌اند و قابل مصرف هستند، این شامل محصولاتی است که در بازار وجود دارد.
موافقان معتقدند زیست‌فناوری جزء تخصص‌های کلیدی جهان است و در قبال محصولات تراریخته باید نگاهی علمی داشته باشیم.
به واقع، زیست‌فناوری در کنار انرژی هسته‌ای، هوافضا و آی‌تی جزء تخصص‌ها و دانش‌های هفتگانه جهان است، علت اینکه جزء تخصص‌های کلیدی جهان است این است که به واسطه این فناوری چندین تخصص علمی درگیر است. بنابراین وقتی چنین دانش و فرآیندی در جهان در حال انجام است و سعی می‌کند با استفاده از طبیعت و موجودات زنده بهره‌وری اقتصادی را افزایش دهد، قطعا عقلانی نخواهد بود که از آن دور باشیم و فاصله بگیریم، اما می‌دانیم که هر فناوری چالش‌های خاص خودش را دارد یعنی در کنار نکات مثبت نکات منفی خودش را هم دارد.
کاربرد زیست فناوری در بخش کشاورزی
دانش بیوتکنولوژی علاوه‌بر کاربردی بودن در بخش پزشکی و دارویی، در بخش کشاورزی و گیاهی نیز که همان گیاهان تراریخته است، کاربرد بسیار زیادی داشته و توانسته است در بسیاری از موارد مشکل را حل کند.
اما این نقاط قوت در موارد خاص خودش نقاط منفی و چالش‌هایی دارد، در این حوزه هیچ چیزی را نمی‌توان مطلق دانست، به‌عنوان مثال اگر در حوزه‌ای در زمینه بین‌المللی موفق بوده‌ایم، نمی‌توانیم آن موفقیت را به همه تعمیم دهیم و اگر در حوزه‌ای با موفقیت مواجه نبوده‌ایم باز هم نمی‌توانیم آن عدم موفقیت را به همه تعمیم دهیم.
قوانین سخت مصرف محصولات تراریخته
به دلیل اهمیتی که بحث گیاهان تراریخته دارد، به‌ویژه گیاهانی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مصرف خوراکی می‌رسند، قوانینی تحت عنوان قوانین ایمنی زیستی در دنیا شکل گرفته است که براساس آن محصول تراریخته‌ای که تولید می‌شود، باید منطبق بر این قوانین باشد.
بنابراین اگر با طی کردن این آزمایش‌ها مشخص شود که محصول تولید شده منطبق بر این قوانین است و همچنین عوارض زیست‌محیطی آن برای انسان نیز مورد ارزیابی قرار گرفته و موفق بیرون آمده باشد، آن زمان می‌توان آن محصول تراریخته را در عرصه بین‌المللی و عمومی مورد استفاده قرار داد.
با این انتقال ممکن است در گیاه تغییری ایجاد شود از این رو این آزمایش‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که اگر خصوصیات فیزیولوژیک زراعی یا باغبانی آن گیاه به هم بخورد مشخص می‌شود که در این صورت قطعا مطلوب نیست و مورد نظر متخصصان تولید‌کننده نیز نخواهد بود. بنابراین هر محصول تراریخته‌ای که قرار است تولید شود باید این آزمایش‌ها را طی کند. در خاتمه به‌عنوان نتیجه‌گیری تاکید می‌شود اگر می‌خواهیم از فواید این دانش و فناوری بهره‌مند باشیم باید زیرساخت‌های آن در کشور فراهم شود؛ تا زمانی هم که فراهم نشود ورود به این عرصه منطقی نخواهد بود؛ اگر به دانش هسته‌ای و هوافضا ورود کردیم اول زیرساخت‌های آن در کشور فراهم شد.
در پاسخ به اینکه آیا ورود به این عرصه برای کشور ما زود است، باید گفت نمی‌گویم برای کشور ما زود است اما باید هر چه سریع‌تر زیرساخت‌ها را فراهم کنیم، ما نمی‌توانیم از قطار پیشرفت فناوری در دنیا عقب بمانیم. علت اینکه دانش هسته‌ای به اقتدار کشور در حوزه انرژی کمک کرد و توان هسته‌ای ما توسط دنیا به رسمیت شناخته شد، وجود زیرساخت این توانمندی در کشور بود، یا اگر پیشرفت در دانش هوافضا هم به اقتدار دفاعی کشور کمک می‌کند، نتیجه وجود زیرساخت در کشور است، بنابراین باید تلاش کنیم با فراهم کردن زیرساخت استفاده از فناوری زیستی به سمت اقتدار کشور در حوزه امنیت غذایی حرکت کنیم.
*عضو هیات‌علمی امنیت غذایی دانشگاه آزاد
