«به» درخت کوچکی است که پوست ساقه و تنه آن قهوه‌ای بوده و هر چند بومی ایران و ترکیه بوده اما امروزه در اکثر نقاط اروپا، نواحی مدیترانه، آسیا و آفریقای شمالی می‌روید. میوه «به» ابتدا سبز و پس از رسیدن، زردرنگ می‌شود؛ نارس آن طعمی گس دارد اما رسیده‌اش شیرین و معطر است. سطح به با کرک‌های نرمی پوشانده شده است.
خواص و فواید
به و التهاب چشم: برای رفع درد و التهاب چشم، چند قاچ "به" تازه را روی محل درد قرار دهید.
به و ورم روده و معده: "به" میوه‌ای سر شار از تانن است که در معالجه اسهال و ورم روده بزرگ خیلی موثر است. برای رفع مشکل روده، می توان 40 تا 50 گرم به را خرد کرده ومدت 15دقیقه در یک لیتر آب جوشاند و بنوشید. برای ورم معده باید چهار گرم به دانه را در صد وبیست گرم آب بخیسانید و آن را آنقدر به هم بزنید تا مایعی به شکل سفیده تخم مرغ به دست آید، هر وقت احساس ورم داشتید، از آن میل کنید.
به و پوست: اگر 100تا 150گرم به دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و روزی چند مرتبه بر پوست بمالید، برای درمان سوختگی، سرما زدگی و بر طرف کردن انواع ترک مفید است.
به و درمان بی خوابی: برای درمان بی‌خوابی خوابی دم کرده به را با آب بهار نارنج مخلوط کرده و قبل از رفتن به رختخواب بنوشید.
به دانه
- داخل میوه «به»، دانه‌هایی به رنگ قهوه‌ای وجود دارد که منبع بسیار خوبی از موسیلاژ (لعاب) هستند؛ به طوری که حدود 20 تا 22 درصد وزن دانه را لعاب روی آن تشکیل می‌دهد.
- دانه‌های «به» به دلیل وجود لعاب، در رفع التهابات مخاط‌‌ها، سرفه و گرفتگی صدا نقش دارند.
- به دانه دارای خواص ضدباکتریایی قوی است که می‌توانید از آن برای رفع بوی بد دهان، گلو درد و درمان آفت دهان استفاده کنید.
- لعاب به دانه به درمان سوختگی کمک می‌کند، می‌توانید آن را به صورت ضماد روی جای سوختگی بمالید.
دانه به، به صورت خیس کرده، جوشانده یا گذاشتن بر روی زبان استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که دانه «به» را هرگز نباید به صورت له یا خردشده، جوشاند و خورد؛ زیرا با این کار، موادی به نام آمیگدالین در «دانه به» تجزیه می‌شوند و اسید سیانیوریک که اسیدی خطرناک است، تولید می کنند. با مکیدن یا خوردن دانه به، لعاب از روی آن جدا و دانه بدون هیچ تغییری دفع می‌شود.
موارد منع مصرف :
- طبیعت به گرم است و برای کسانی‌که گرم مزاجند، خوب نیست .
- هضم کرک یا پرز روی به، سنگین و برای حلق و صدا بسیار مضر است؛ لذا باید قبل از خوردن "به"، پرزها ی روی آن را پاک کرد.
موارد استفاده
به را به صورت خام، پخته ، شربت، مربا ،ژله، کمپوت و جوشانده مصرف می‌کنند. علاوه بر آن، دانه به در مصارف صنعتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند مثلا از لعاب این دانه در محصولات آرایشی و مجعد کردن موها استفاده می‌شود. یکی دیگر از موارد مصرف لعاب دانه «به» آهار دادن پارچه‌های گران‌قیمت است.
تاریخچه
به در آفریقا، مرکز اروپا و خاورمیانه کشت و برداشت می‌شود ولی حدود 75 درصد «به» دنیا، از ایران تأمین می‌شود.