-*مونیکا نادی: کودک‌آزاری به انواع آزار و اذیت‌های جنسی، جسمی و روانی کودکان گفته می‌شود. در واقع معضل کودک‌آزاری یکی از آسیب‌هایی است که با توجه به آسیب‌پذیر و بی‌دفاع‌تر بودن کودکان از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار است. برای اینکه این آسیب در اجتماع به حداقل برسد، ما نه تنها باید از وقوع کودک‌آزاری جلوگیری و پیشگیری کنیم، بلکه باید با کودک‌آزاری‌هایی که صورت می‌گیرد به‌طور جدی و قانونی مقابله کنیم و مجازات‌هایی را متناسب با کودک‌آزاری برای کودک‌آزاران در نظر بگیریم. قانونی که در این مورد جاری است، قانون سال 1381 است.
به گزارش به نقل از روزنامه آرمان، این قانون اولین قانونی بود که به شکل تخصصی به کودک‌آزاری نگاه و آن را یک جرم عمومی تلقی کرد. در واقع این قانون به نوبه خودش بی‌نظیر بود. منتها این قانون نه تنها بسیار مهجور مانده، بلکه به دلایل فقدان جامعیت و مانعیت نتوانسته کارایی لازم را داشته باشد، یعنی نتوانسته از کودک‌آزاری پیشگیری کند. به عبارت دیگر این قانون با کودک‌آزاری‌ها مبارزه صحیحی ندارد. به این دلیل و به لحاظ اینکه کودکان آینده‌سازان جامعه هستند و بدون شک کودک‌آزاری‌ها بر آینده آنها تاثیرگذار است لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان توسط قوه قضائیه تدوین شد و متاسفانه مدت مدیدی است که این لایحه در مجلس معطل تصویب مانده است. در واقع لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان با توجه به ضعف‌هایی که قانون فعلی داشت، تدوین شد و در مرحله اول سعی کرد که به دلیل اهمیت پیشگیری از وقوع چنین جرایمی به این جنبه توجه کند.
توجه به کودکان در معرض خطر
در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، کودکان در معرض خطر مورد توجه قرار گرفته‌‌اند. در واقع این کودکان به دلیل شرایط خاصشان در معرض آسیب‌های بیشتری هستند. از این رو لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان به این کودکان توجه کرده و درواقع راه‌های پیشگیرانه‌تری را برای مواجهه با کودک‌آزاری‌ها پیش‌بینی کرده است که در جنبه پیشگیرانه می‌تواند نگاه مثبتی باشد. همچنین این لایحه سازمان و نهادهای مختلف را درگیر کرده است. هر چند از جهاتی این انبوه‌سازی و ازدیاد وظیفه سازمان‌ها می‌تواند مورد انتقاد باشد، ولی در حوزه حقوق کودکان شاید بهتر باشد که ما به سازمان‌ها و نهادهای مختلف مسئولیت بدهیم و علاوه بر آن نظارتی هم بر عملکرد آنها داشته باشیم تا شاید بتوانیم از وقوع کودک‌آزاری‌ها پیشگیری کنیم. در واقع اگر وظیفه دادن به سازمان‌های مختلف با نظارت همراه باشد، می‌تواند روی جنبه پیشگیرانه موثر واقع شود، چون باعث ارتقای وضعیت فرهنگی می‌شود. بنابراین از این طریق فرهنگ دوستدار کودک و مبارزه با خشونت علیه کودکان در جامعه ترویج پیدا می‌کند.
برخورد با والدین کودک‌آزار
جدا از بحث پیشگیری که در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان اتفاق افتاده، بحث مهم دیگر مبارزه با کودک‌آزاری‌های رخ داده است. اولا این لایحه دامنه شمول مواردی را که از نظر قانونی کودک‌آزاری تلقی می‌شود، گسترش داده است. برای مثال تا پیش از این غفلت والدین موثر نبود و مجازاتی برای آن در نظر گرفته نمی‌شد، ولی در این لایحه پیش‌بینی شده که والدین نسبت به کودکان خود مسئولیت دارند و هر غفلت و سهل‌انگاری که آنها در مراقبت از کودکان جرم‌انگاری می‌شود. در واقع دامنه شمول مجازات‌های در نظر گرفته شده جنبه حمایتی لایحه را افزایش داده تا لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان بتواند همه جانبه و تمام قد از کودکان حمایت کند. از طرف دیگر این لایحه مجازات‌های متناسب‌تری برای این جرایم پیش‌بینی کرده است. درست است که مجازات به تنهایی در جامعه کاربرد ندارد و خیلی نظریات مختلفی هست که به‌طور کلی مجازات‌ها را بی فایده می‌داند، ولی واقعیت این است که وقتی یک نظام حقوقی می‌خواهیم باید مجازاتی را برای اعمال تعیین کنیم و مجازات‌های تعیین‌شده نیز باید متناسب با جرایم باشند. در واقع این لایحه از این ویژگی برخوردار است که یکی از نکات مثبت آن است.
افزایش مزایا و کاهش معایب
یکی دیگر از نکات مثبت لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان نقشی است که این لایحه به سازمان‌های مردم‌نهاد داده است. در واقع با توجه به وضعیت کنونی جامعه، افزایش نقش‌‌دهی سازمان‌های مردم‌نهاد برای کودکان بسیار موثر است که لایحه این مورد را پیش‌بینی کرده است. این لایحه با توجه به سیر تحولی که طی سال‌های طولانی در مجلس داشته و نسخه‌ای که اکنون مورد بحث و بررسی اعضای کمیسیون حقوقی و قضائی قرار گرفته باید نهایی شود، اما خبری از نهایی شدن آن نسخه و ارسال شدنش به مجلس در دست نیست. امیدواریم کمترین تغییرات را نسبت به مزایا و بیشترین تغییرات را نسبت به معایب نسخه نهایی داشته باشیم. در نهایت تصویب این قانون در مجلس می‌تواند باعث شود که ما بتوانیم حمایت موثر از کودکان بزه دیده داشته باشیم. قطعا تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان به تنهایی راه حل پیشگیری و درمان کودک آزاری‌ها نخواهد بود، چرا که مانند هر قانون مصوب نیاز داریم که ارتقای فرهنگی در جامعه ایجاد کنیم. ما بر این باوریم که قانون باید همواره از سطح فرهنگی جامعه مترقی‌تر باشد تا بتوان با توسل به آن اقدامات متناسبی را انجام داد. بنابراین با تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، کودک آزاری‌ها محو نخواهد شد و نیاز داریم که اقدامات فرهنگی را در دستور کار قرار دهیم چه برای اجرا و چه برای نظارت بر اجرای لایحه و عملکرد سازمان‌های مردم نهادی که با این حوزه سر و کار دارند.
نگاه ابزاری به کودکان ممنوع
آنچه قرار است اتفاق بیفتد این است که تصویب این لایحه مقدمه‌ای باشد برای اینکه تعریف از کودک در خانواده متفاوت شود تا والدین نگاه ابزاری و مالکانه به کودک خود نداشته باشند. به عبارت دیگر باید کودک به عنوان انسان چه از حیث قوانین و چه از حیث جامعه محترم شمرده شود. قطعا تصویب این لایحه زمینه توجه به کودکان را به افراد و جامعه می‌دهد. این در حالی است که می‌توان با برنامه‌ریزی‌های آموزشی، اجتماعی و... لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان را اجرایی کرد و فرهنگ جامعه را هم راستا با آن ارتقا داد. ما امیدواریم با توجه به طولانی شدن زمانی که مجلس صرف این لایحه کرده و با توجه به آسیب‌هایی که هر روز در حوزه کودکان رخ می‌دهد،نمایندگان حساسیت و مطالبه گری عمومی را نسبت به لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان درک کنند و حداقل در این دوره شاهد باشیم که این لایحه به تصویب می‌رسد. همچنین امید است که با تصویب این لایحه قدم‌های اصلی را برای حمایت هر چه بیشتر و همه جانبه‌تر از کودکان بزه دیده برداریم.
* فعال حقوق کودکان
